در روزهای پر تب و تاب آغاز همه گیری کرونا و کمبود ماسکهای جراحی در داروخانه ها، میدان برای طراحی و دوخت نخستین سری ماسکهای پارچهای باز شد. این روزها در گوشه و کنار شهر کمتر شهروندی را میتوان دید که یکی از انواع این ماسکها را بر صورت نداشته باشد.در برابر این نیاز نوظهور جامعه به ماسک، فعالان بازار هشدار میدهند استانداردهای چهارگانه جنس پارچه و نوع دوخت آن در بسیاری از کارگاههای تولیدی نادیده گرفته میشود و نیاز به نظارت بیشتری دارد.هوا گرم است و شلوغی اتوبوسهای شهری با روزهای عادی تفاوت چندانی ندارد. بیشتر مسافران ماسک بر صورت دارند، اما تمام صندلیها و راهرو، پر از مسافر است. در میان جمعیت چشمم به دختر جوانی میافتد که هر از گاهی ماسک را پایین میآورد تا هوایی تازه کند. از او میپرسم در این شلوغی نگران برداشتن ماسک نیستی؟ میگوید: این ماسک را از داروخانه خریدم، اما چند دقیقه بعد از این که به صورتم میزنم، اطراف دهان و بینی ام خیس عرق میشود، مجبورم هرازگاهی آن را بردارم تا صورتم خشک شود.یکی دیگر از مسافران که ماسک سیاه بزرگی به صورت دارد، وارد گفتگو میشود و ادامه میدهد: ماسک باید بزرگ و سبک باشد تا تمام صورت را بگیرد و در گرمای تابستان و سرمای زمستان اذیت نشوی.آقای شاهین پور که در یک شرکت خصوصی کار میکند، با انتقاد از جنس و اندازه ماسکهایی که در بازار وجود دارد، میگوید: از عید تا به حال انواع و اقسام ماسک را از داروخانههای مختلف شهر امتحان کرده ام، یکی کوچک و چسبان است، یکی بزرگ و گشاد، چندتایی هم مشکل تنگی کشهای دو طرف و ضخیم بودن جنس پارچه را داشتند تا این که بالاخره یک مدل مناسب انتخاب کردم و چندماهی است آن را میشویم و استفاده میکنم.خانم کاظمی، اما تفاوت چندانی بین کیفیت ماسکهایی که در بازار وجود دارند نمیداند و میگوید: من از ماسکهای جراحی استفاده میکنم، چون قیمتشان مناسبتتر است، هر روز میتوان آنها را دور انداخت و استانداردشان بیشتر قابل اعتماد است.
ماسکهای جراحی و محافظت ۹۵ درصدی
سید آرش امامی، رئیس کمیته نساجی پوشاک اتاق بازرگانی و رییس مرکز علمی کاربردی ایران سپهر با اشاره به تولید نخستین ماسک پارچهای از هفتم اسفندماه اظهار کرد: این ماسک بر اساس رفرنسها و منابع تحقیقاتی خارج از کشور به ویژه استاندارد کمبریج طراحی شد، حتی مشخصات پارچه، لایه نمد در میانه آن، سایز و الگوی ماسک را هم از خارج کشور الگوبرداری و نخستین سری ماسکها را هفتم اسفند تولید شد و آن را به تولید انبوه رساندیم.این فوق لیسانس نساجی و دکترای برنامه ریزی استراتژیک، انواع ماسک را به دو دسته جراحی و پارچهای تقسیم کرد و گفت: ماسکهای جراحی مخصوص کادر درمان هستند و میتوانند تا ۹۵ درصد جلوی ورود ویروس و باکتری به دهان و بینی را بگیرند، یعنی از هر ۱۰۰ پرستار و کادر درمان که این ماسک را استفاده میکنند، ویروس به ۵ نفر سرایت میکند. وی با اشاره به این که هیچ کشوری به اندازه همه جمعیتش ماسک جراحی تولید نمیکند، ادامه داد: به عنوان مثال کشور آمریکا که ۳۲۰ میلیون نفر جمعیت دارد، ۱۵ میلیون عدد از این ماسک تولید میکند که برای کادر درمانش کافی است. در ایران نیز آمار تولید ماسک جراحی حدود ۲ تا ۳ میلیون بود و اکنون به ۵ تا ۷ میلیون است.
در شرایطی که بنا بر تاکید کارشناسان بهداشت و سلامت، استفاده از ماسک در کنار رعایت فاصله اجتماعی و شست و شوی مرتب دستها از راهکارهای اصلی پیشگیری از ابتلا به کروناست، تولید انبوه ماسکهای غیراستاندارد و عرضه آن به بازار به عاملی برای افزایش شمار کروناییها تبدیل شده است.
ماسک استاندارد به ماسکی گفته می شود که سه لایه داشته باشد؛ لایه وسطی آن «ملت بلون» باشد و لایه های ۲ طرف نیز از جنس اسپان باند باشند، ضمن اینکه کش نگهدارنده آن نیز به ماسک دوخته شود نه اینکه چسبانده شود، زیرا در غیر این صورت ماسک تنها در حد جلوگیری از ورود گرد و غبار به دهان کاربرد دارد و نمی تواند حایلی در مقابل ورود ویروس کرونا به بدن باشد.
این در حالی است که این روزها مردم از عدم اطمینان به ماسک های موجود در
بازار سخن می گویند؛ آنان از اینکه ماسک ها لایه وسطی ندارند، زود گشاد می شوند و کش
آنها به راحتی پاره می شود، گله مندند.
نکته جالب اینکه مردم می گویند همین ماسک های غیراستاندارد در اماکن تخصصی فروش وسایل بهداشتی از قبیل داروخانه ها و مغازه های فروش تجهیزات پزشکی عرضه می شود و آنان نیز با اعتماد سنتی به این محل ها نسبت به خرید این قبیل ماسک ها اقدام می کنند، غافل از اینکه ماسک های غیراستاندارد نه تنها هیچ تاثیری در پیشگیری از کرونا ندارد، بلکه با اعتماد کاذبی که به دارندگان آن می دهد، سرعت انتشار ویروس در جامعه را شتاب می دهد.
از سوی دیگر مردم با اشاره به از کار افتادن سریع ماسک های غیراستاندارد، می گویند که بروز این وضعیت هزینه های تامین ماسک برای آنان را گاه تا سه برابر افزایش می دهد اما بدیهی است که استاندارد و کیفی کردن تولید آن بر بر کمیت ارجحیت دارد؛ امری که مطالبه مردم استان از نهادهای مسوول است.
هشدار؛ ۵۰ درصد ماسکهای بازار غیر استاندارد است
رئیس انجمن صنفی متخصصین تجهیزات پزشکی کشور گفت: اکنون تولید، توزیع و
فروش ماسک تقلبی در بازار زیاد است، بسیاری از مردم هنوز از خصوصیات یک ماسک استاندارد
اطلاعی ندارند و متاسفانه در بازار از ماسکهای رنگی غیراستاندارد استفاده میشود که
اصلا به نفع مردم نیست.
این ماسکها که اکثراً بدون نام و نشان و فقط در یک بسته بندی ساده پلاستیکی عرضه میشوند فاقد کارایی مطلوب بوده و با بررسی اولیه برخی از آنها متوجه میشویم که فاقد فیلتر مناسب بوده و در تولیدشان حتی به جای فیلتر از یک قطعه پلاستیک استفاده شده است، در عین حال در قسمتی که فیلتر نصب شده، شکافی وجود دارد که هوا بدون عبور از هیچ لایهای وارد مجاری تنفسی شخص میشود.
آنچه میتواند کنترل کننده ویژگی این ماسکها باشد، استاندارد و الزام تولیدکنندگان به رعایت آن است، این در حالی است که به گفته نیره پیروزبخت، رئیس سازمان ملی استاندارد تولید ماسکهای تنفسی مشمول استاندارد اجباری نیست.
پیروزبخت میگوید: در این مورد استاندارد اجباری تدوین نشده و سازمان استاندارد نظارتی بر ماسکهای تولیدی ندارد.
در این شرایط باید توجه داشت که علاوه بر کاربرد ماسکهای تنفسی در هوای آلوده، از این ماسکها در برخی مشاغل که با آلایندگی سر و کار دارند نیز استفاده میشود. همچنین این ماسکها کاربرد زیادی در معدنکاری و به ویژه معادن ذغال سنگ دارند. در واقع با در اختیار قرار دادن ماسکهای غیر استاندارد و نامناسب، مسئولان در پرسنل ایجاد اطمینان کرده و باعث افزایش قرارگیری آنها در معرض آلایندهها میشوند. از این رو، صاحبان صنایع و دست اندرکاران بهداشت حرفهای کارخانهها باید با آگاهی کامل از مشخصههای آلایندههای محیط کار، ماسک مناسب را برای حفظ سلامت کارکنان و افزایش بازدهی آنها انتخاب کنند.
نگاهی به رفت و آمد مردم به داروخانهها نشان میدهد تعداد مراجعین برای خرید ماسکهای تنفسی رو به افزایش است و با تشدید آلودگی هوا، حساسیت مردم به حفظ سلامتیشان بیشتر از قبل شده است. نصیری یکی از افرادی است که برای خرید ماسک به داروخانه مراجعه کرده است. از او میپرسم اطلاعی در مورد کیفیت ماسکی که میخرید، دارید؟ پاسخ میدهد: نه، ماسکها را نمیشناسم، ولی هوا آنقدر آلوده است که چارهای جز خرید ندارم.
او ادامه میدهد: بعضی ماسکها بستهبندی که مشخصاتشان را ذکر کرده باشد، ندارند. بستهبندی بعضی هم فاقد اطلاعات مناسب و واضح است. در مجموع برای خرید سردرگم هستیم.
به این ترتیب نبود استاندارد در تولید ماسکهای تنفسی و عدم اطلاع مردم از ویژگیهای یک ماسک کارا باعث وجود هرج و مرج در بازار شده و هر نوع محصولی با هر کیفیتی در بازار عرضه میشود. ساماندهی این وضعیت نیازمند تدوین استانداردهای لازم و نظارت بر تولید ماسکهای تنفسی توسط سازمان ملی استاندارد و وزارت بهداشت است.
رئیس انجمن سلولوزی و بهداشتی درباره وضعیت تولید و عرضه ماسک در کشور گفت: در حال حاضر مواد اولیه با قیمت مشخص به تولیدکننده ماسک داده می شود و شرکت های توزیع با مجوز سازمان حمایت هم ۲۵ درصد سود می گیرند و ضمن بازرسی و تایید محصول طبق استانداردهای وزارت بهداشت آنها را در داروخانه ها توزیع می کنند و مسئولیت کیفیت ماسک هم به عهده آنهاست، با این حال در شرایط کنونی بسیاری از تولیدکننده ها ماسک های بی کیفیت تولید می کنند و پیش از این به داروخانه ها هم می دادند در حالی که مصرف کننده به محصولات داروخانه ها اعتماد داشته اند ماسک بی کیفیت به آنها داده می شد و در شرایط کنونی جلوی این مساله گرفته شده است، اما در بازار هنوز ماسک های بی کیفیت وجود دارد که اصلا لایه محافظ ندارد و هیچ کاربردی برای مقابله با کرونا ندارد.
نیما بصیری با بیان اینکه در شرایط کنونی نظارت بر روی تولیدات ماسک وجود ندارد، افزود: موضوع اصلی در تولید ماسک لایحه محافظ آن است که وسط آن قرار دارد و هیچکس این لایه را نمی بیند و چک نمی کند به همین دلیل برخی از ماسک های که تولید و عرضه می شود اصلا این لایه را ندارند.
او با اشاره به اینکه در اسفندماه ۹۸ در ابتدای شیوع کرونا تفاهمنامه ای با سازمان غذا و دارو امضا شد که در غیاب ماشین آلات تولید ماسک استاندارد، ماسک پارچه ای تولید شود، اظهار کرد: در شرایط کنونی این ماسک ها هیچ کارایی ندارند و از طرف دیگر ماسک استاندارد باید با ماده ملت بلون با گرماژ ۱۷ تولید شود، در غیر اینصورت در مقابل انتقال بیماری اثربخشی نخواهد داشت.
بصیری با رد ادعای واردات ماسک، اظهار کرد: در شرایط کنونی ثبت سفارشی در زمینه واردات انجام نمی شود و کدی هم در این زمینه صادر نمی شود، زیرا وزارت بهداشت واردات مجوز نمی دهد، اما در شرایط کنونی بسیاری از تولیدکننده های داخلی ماسک را با کارتن و لیبل خارجی در بازار توزیع می کنند و سر مردم کلاه می گذارند و از آنجایی که فرهنگ داخلی این است که ماسک خارجی بهتر است با قیمت بالاتر می خرند در حالی برخی از این ماسک ها اصلا استاندارد هم نیستند.
رئیس انجمن سلولوزی و بهداشتی با تاکید بر اینکه رقابت در بازار ماسک بسیار بالاست، اظهار کرد: در شرایط کنونی ماسک هایی هم به صورت قاچاق از طریق جنوب کشور وارد می شود و برخی از اینها استانداردهای لازم را ندارند.
تولید بی کیفیت ماسک، سواستفاده از شیوع ویروس کرونا است