قم گنجینه ای ازهنرمندان نامی صنایع دستی ایران اما ...

تاریخ : 1398/03/21 10:07

شناسه : 207324

فرشته محقق - تنوع موجود در تولیدات صنایع دستی قم گویای گنجینه گرانبهایی از پیشکسوتان و هنرمندان صنایع دستی قم است که نقش بزرگی در حفظ هنر صنایع دستی در این دیار داشته اند.

هنرمندانی نامی و بزرگ مانند ابوالقاسم سعادتمند که با تلاش و همت خودش آوازه هنر صنایع دستی قم را به فرامرزها نیز کشانده است ، احمد کبیری تولید کننده بهترین کاشی هفت رنگ ، محمدتقی کوه خضری استاد بی بدیل آینه کاری، خانم زهرا عباسی هنرمند سوزن دوزی، خانم مهری سادات فرهادقمی هنرمند توانای هنر قالی بافی، محمد فراهانی گوهرتراش و انگشتر ساز، رضا سرکار پور استاد بی نظیر سفال و سرامیک و... نام بردن همه هنرمندان صنایع دستی قم کار آسانی نیست ایران سومین کشور تولیدکننده صنایع دستی از لحاظ تنوع در دنیا بعد از هند و چین است.

صنایع‌دستی ایران شامل ۱۸ گروه، ۱۵۵ رشته و ۱۴۰ زیرمجموعه است، دراین شهر بیش از 70رشته صنایع دستی وجود دارد و بیش از 15هزار هنرمند در رشته های مختلف صنایع دستی قم فعالیت دارند اما این پیشکسوتان چه انتظاراتی دارند؟ به مناسبت روزجهانی صنایع دستی با تعدادی از آنها گفتگویی انجام شده است که می خوانید:

«مهری سادات فرهادی قمی» هنرمند قالیباف قمی می گوید:دوست دارم یک گارگاه اموزش قالی و قالیچه دایر کنم و می خواهم سازمان و یا نهادی حمایت کند .در خانه این امکان را ندارم اگر بشود میراث فرهنگی دراین زمینه کمک کند ممنون می شوم .چون باز نشسته هستم به امثال من بها نمی دهند واین است که نمی توانم دانسته هایم را به دیگران انتقال دهم ، از طریق یکی از آشنایان هماهنگ کردند که فنی حرفه ای آموزش بدهم . پیگیری نشد .یک مشکلی که ما با آن مواجه هستم این است که برای پیدا کردن مواد اولیه گبه با مشکل مواجه می شوم در قم مواد آن پیدا نمی شود وباید به کاشان برویم ، نخ یاهمان تاررا از کاشان تهیه می کنم .

می گویند در یاسوج هم نخ وهم خامه آن به وفور وجود دارد که از قم دوراست . نکته دیگر اینکه کتابی در زمینه گبه قم و نگهداری آن نوشته ام که دست نویس است امیدوارم میراث فرهنگی کمک کند این کتاب را به چاپ برسانم .

گره کارما با حمایت مسئولان باز می شود «احمد کبیری» استاد هنر کاشی هفت رنگ می گوید: انتظار داریم مسولان بیشتر با هنرمندان صنایع دستی همکاری کنند برای نمونه عرض می کنم من در جذب هنرجو نمی توانم تبلیغات محیطی داشته باشم چرا؟ به علت هزینه بالای تبلیغات محیطی، اگر برای جذب هنرجو دربیرون کارگاه به درخت کنار کارگاه که در پیاده رو است یک بنر نصب کنم با برخورد ماموران شهرداری مواجه می شوم این درحالی است من از تاسیس آموزشگاه سودی کسب نمی کنم فقط با فروش آثار است که امورات می گذرانم. ما هنرمندان احسن وبارک الله زیاد می شنویم ولی گره کار ما با حمایت مادی و معنوی مسولان گشوده می شود. سال ۹۵در ایام دهه فجرمن این کارگاه را با استقبال مسولان خوب شهرمان افتتاح کردم ولی امروز کسی نمی آید بپرسد مشکلت چیست تا مگر گره ای از مشکلات باز شود.

از بروکراسی خسته ام «محمد فراهانی» استاد گوهر تراشی می گوید:شما ببینید مجموعه ای با این وسعت ایجاد شده ومی تواند نقش مهمی در کار آفرینی داشته باشد، اما به علت گران بودن تبلیغات محیطی قادر به تبلیغات نیستیم اینجا هم انتظار داریم حمایتی از ما صورت گیرد تا بتوانیم افراد بیشتری را جذب این رشته کنیم .

مشکل دیگر وجود بروکراسی اداری است ،ای کاش یک «پنجره واحدی» وجود داشته باشد که کارها از یک مجرا پیگری شود واین همه وقت امثال ما صرف گرفتن یک امضا نشود اینها همه موانع است وبازدارنده «اگر مسئولان اقتصاد مقاومتی را در دستورکار قرار دهند موانع اشتغال و کار را برطرف کنند این مشکل هم برطرف می شود» مشکل دیگر ورود سنگ‌های بی‌کیفیت رنگی که باهدف منفعت‌طلبی بری افراد سودجو وارد کشور می‌شود نیز از دیگر مشکلات پیش روی این حرفه است که متاسفانه دیده شده حتی مسئولین که از وجود این ظرفیت در قم آگاه هستند باز هم به مهمانان خود همین سنگ های غیر اصل وارداتی می دهند.

زمینه آموزش را برایم فراهم کنند «محمد تقی کوه خضری» گنجینه هنر آینه کاری قم می گوید:من خواسته زیادی ندارم من موی سرم را در این هنر سفید کرده ام به قول قُدما دراین کار استخوان خرد کرده ام فرصت ایجاد کنند تا بتوانم این هنر را به نسل جدید آموزش بدهم ، من صفر تا صد این هنر را می دانم ذهن من لبریز دانسته های این هنر منحصر بفرد است تاهستم فرصتی ایجاد کنند به عنوان مشاوره آینه کاری سنتی بتوانم دانسته هایم را در زمینه حفظ ونگهداری این هنر در اختیار نسل جوان قرار دهم.

با تمام وجود این هنر را حفظ کرده ام ولی از این بعد را نمی دانم «رضا سرکار پور» هنرمند بی بدیل سفال و سرامیک می گوید: تا کنون که با تمام وجود این هنر را حفظ کرده ام ولی از این بعد را نمی دانم تنها پسرم علاقه ای به این شغل ندارد به همین علت خیلی دوست دارم که شاگرد داشته باشم ودانسته هایم را به آیندگان منتقل کنم که مهیا نمی شود، خواسته دیگرم این است که به هنرمندان بهای بیشتری بدهند به نظر من هنرمند صنایع دستی از جایگاه واقعی خودش برخوردار نیست درحالی که درگذشته بیشتر به هنربها داده می شد.

وی تصریح کرد: نکته ای که لازم می دانم بگویم این است که واسطه ها خیلی به کار ما آسیب می زنند ودیگر اینکه به نظر من در زمینه تولید آثار هنری بد ترین کار سرقت هنری است چون بارها پیش آمده نمونه کارهایی مرا تقلید کرده اند درحالی که همه کارهای که من می سازم بیشتر ذهنی است واز جایی کپی برداری نکرده ام، ولی متاسفانه عده ای بجای استفاده از فکر خود از روی کار هنرمندان دیگر تقلید می کنند که بسیار نا پسند است.

این هنرمند پیشکسوت تصریح می کند: متاسفانه برای استاتید هنرمند صنایع دستی بهایی قائل نیستند برای نمونه که چند سال پیش میراث فرهنگی از من خواست که به تعدادی هنرجو اموزش بدهم در حالی که بهایی که برای ساعت کاری یک استاد هنرمند صنایع دستی در نظر گرفته بودند خیلی ناچیز بود، من ملک فعلی که دارم استیجاری است به همین علت برایم به لحاظ اقتصادی هیچ صرفه ای ندارد. اینها موانع اموزش است که من استاد میلی به آموزش ندارم درحالی که خیلی دوست دارم این هنر را به دیگران آموزش دهم . تاکید می کنم مسولان اگر بخواهند هنر صنایع دستی را ازخطر نابودی حفظ کنند باید روی اساتید سرمایه گذاری کنند ومن نمی دانم چرا در قم به هنرمندان صنایع دستی و اساتیدش بها نمی دهند.

ما هنرمندان صنایع دستی قم بی انگیزه ایم «زهرا عباسی» استاد سوزن دوزی که تاکنون بیرون از قم افتخارات بسیاری کسب کرده است درباره مشکلاتش می گوید: ما هنرمندان صنایع دستی قم از بی مهری ها کلافه شده ایم و دیگر انگیزه ای برای ما باقی نمانده است دلیلش هم این است مسئولان اندک حمایتی از ما نمی کنند باتوجه به این که صنایع دستی اشتغال زا است واگر از من و برنامه هایم حمایت شود می توانم برای بسیاری از دختران جوان اشتغال ایجاد کنم قم یک شهر زائر پذیر است وبه تبع ما هنرمندان نباید دغدغه فروش داشته باشیم اما متاسفانه به علت عدم توجه مسئولان ما چه از نظر کارگاه و چه از نظربازارفروش همیشه خانه بدوش هستیم و این برای ما انگیزه ای نمی گذارد.

درد مشترک پیشکسوتان هنرمند صنایع دستی قم بی مهری و بی توجهی و نبود یک برنامه اجرایی برای رشد و توسعه صنایع دستی قم است ناگفته پیداست بخش بزرگی از مشکلات هنرمندان صنایع دستی قم به مسئولانی باز می گردد که هیچ برنامه حمایتی و تشویقی برای هنرمندان زحمت کش صنایع دستی مان ندارند، وجود برخی مدیران در اداره کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری قم نشان می دهد انتخاب مدیران ناکارآمد که امتحان خود را در پست محوله پس داده اند مشکلات هنرمندان صنایع دستی قم را چند برابر می کند چرا که حکایت همان مثال معروف« آزموده را آزمودن خطاست» بنابراین که اگر صنایع دستی قم می خواهد برای هنرمندان این شهر کاری انجام دهد در گام نخست باید مدیری را برگزیند که علاوه بر دغدغه مند بودن انگیزه لازم برای رشد صنایع دستی قم را داشته باشد.

10ژوئن1964 مصادف با 20خردادماه نخستین همایش جهانی صنایع دستی در نیویورک برگزارشد از آن پس این روز به عنوان روز جهانی صنایع دستی گرامی داشته می‌شود. در این همایش تشکیل «شورای جهانی صنایع دستی» به تصویب رسید و ایران از سال ۱۳۴۷ به این شورا پیوست.

امیداورم مسئولان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری قم بخاطر این قشر زحمت کش حرکتی شایسته برای پیشرفت صنایع دستی قم پیش بگیرند. باتبریک روز صنایع دستی به همه هنرمندان صنایع دستی ایران برای همه هنرمندان صنایع دستی شهرمان که نجیبانه و صبورانه و درنهایت عشق ایمان تلاش می کنند ارزوی سلامتی داریم وامیدواریم تا مسئولان برای برای حفظ صنایع دستی قم گام های بلندی بردارند تا زمان هست وزمین هست هنر و هنرمند در این شهر باقی بماند.