فاطمه مداح نظری - موشک راهبردی خیبر شکن از نسل سوم موشک‌های دوربرد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است که از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار است. این موشک دارای سوخت جامد است و در فاز فرود دارای مانور پذیری برای عبور از سپر موشکی بوده و طراحی بهینه آن باعث شده است وزن آن نسبت به نمونه‌های مشابه یک‌سوم کاهش یافته و مدت آماده‌سازی و شلیک آن نیز تا یک‌ششم تقلیل پیدا کند.
چابکی و سرعت فوق‌العاده در اصابت اهداف در برد و شعاع یک هزار و ۴۵۰ کیلومتری از دیگر توانمندی‌های این موشک است.این سامانه تمام‌ایرانی از ایده تا محصول توسط دانشمندان سختکوش نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی طراحی و ساخته شده است.
سردار امیرعلی حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه در آیین رونمایی از این موشک گفت: «موشک «خیبرشکن» از موشک‌های نسل سوم موشک‌ها است، را دارای سوخت جامد است و هم سهولت در به‌کارگیری دارد و با کارایی خود در واقع توان بسیار زیادی را به مجموعه موشکی نیروی هوا فضای سپاه افزوده است.
فرمانده نیروی هوافضای سپاه با بیان اینکه به‌کارگیری موشک‌های «خیبرشکن» در واقع این توانمندی را در مجموعه ایجاد کرده است که به واسطه وزن کاهش یافته آنکه یک سوم شده است، بسیار چابک و تاکتیکی بوده و در به‌کارگیری خیلی امکان خوبی برای ما فراهم کرده است.
وی افزود: این موشک زمان آماده‌سازی و شلیک در موضع را عملاً به یک ششم کاهش داده است و با توجه به موادی که در سرجنگی آن استفاده شده است، قابلیت آن به چند برابر «تی. ان. تی» افزایش پیدا کرده است.
فرمانده نیروی هوافضای سپاه با اشاره به اینکه در شرایط جنگ‌های امروزی با این توانمندی که برای ما حاصل شده است در واقع قادر خواهیم بود با استفاده از این نوع موشک‌ها که در فاز نهایی قابلیت مانورپذیری بالایی دارد، اهداف متخاصم را در برد و مسافت ۱۴۵۰ کیلومتری نقطه‌زنی و مورد اصابت قرار دهیم.
به این بهانه و برای مرور دستاوردهای کشورمان در حوزه موشکی به بررسی جزئیات موشک‌های بالستیک که در سال‌های بعد از انقلاب به دست متخصصان داخلی و با وجود تحریم‌های تولید شده است می‌پردازیم:
۱- موشک «شهاب ۱»
موشک شهاب ۱ از طریق مهندسی معکوس و برگرفته از موشک اسکاد B شوروی تولید شده است. این موشک دارای سوخت مایع و دو مخزن سوخت درونی و کلاهک یک تنی است.
شهاب ۱ دارای برد ۳۲۰ کیلومتر و طول آن ۱۱.۲ متر است که از سکو پرتاب می‌شود و دقتی بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ متر دارد.
از شهاب ۱ در موشک باران پایگاه اشرف متعلق به گروهک منافقین استفاده شد.
۲- موشک «شهاب ۲»
موشک شهاب ۲ ارتقا یافته شهاب ۱ است. شهاب ۲ دارای برد ۷۵۰ کیلومتر با یک کلاهک ۷۵۰ کیلوگرمی و همانند شهاب ۱ از سوخت مایع بهره می‌برد و دقت آن نیز حدود ۵۰ متر است. این موشک ۱۲ متر طول و ۶ تن وزن دارد.
۳- موشک «شهاب ۳»
شهاب ۳ اولین موشک میان برد در ایران است، این موشک دارای سوخت مایع بوده که در نمونه ارتقا یافته آن به برد ۲ هزار کیلومتر می‌رسد. شهاب ۳ کلاهک ۷۰۰ کیلوگرمی دارد و نازل خروجی و بخش متغیر آن به موشک اجازه تغییر و اصلاح مسیر می‌دهد و سرعت نهایی آن حدود ۷ ماخ است. موشک شهاب ۳ نیز همانند دو نمونه قبلی دارای سکوی پرتاب متحرک است.
۴- موشک «فاتح ۱۱۰»
تولید موشک فاتح به اوایل دهه ۸۰ بر می‌گردد. فاتح ۱۱۰ یک موشک سوخت جامد تک مرحله‌ای است که با توجه به دقت بالا به عنوان یک موشک تاکتیکی دقیق نقطه زن جایگزین موشک شهاب ۱ شد. حداکثر برد این نوع از موشک‌های ایران حداکثر ۳۰۰ کیلومتر است.
این موشک از هدایت اینرسی و تکنولوژی‌های جانبی برای هدایت بهره می‌برد و دارای موتوری تک مرحله‌ای است. ۱۷ شهریور ۱۳۹۷ سپاه مقر فرماندهی حزب دموکرات کردستان را با هفت موشک فاتح ۱۱۰ مورد هدف قرار داد که ۱۶ نفر از رهبران این حزب به هلاکت رسیدند.
۵- موشک «قیام»
موشک قیام در ۲۹ مرداد ۱۳۸۹ رونمایی شد این موشک با برد ۸۰۰ کیلومتر از لانچری متحرک برخوردار است. موشک قیام از فناوری پایداری بسیار بالایی برخوردار است و به همین دلیل بال‌ها در آن حذف شده است تا امکان شناسایی توسط رادارها کاهش یابد، این ویژگی توان رادار گریزی بیشتری به موشک قیام داده است.
۶- موشک «زلزال بارشی»
موشک زلزال بارشی یک موشک هدایت شونده است که بر اساس راکت زلزال طراحی و ساخته شده، برد این موشک ۳۰۰ کیلومتر است که اولین بار در سال ۱۳۹۱ سرلشکر محمد علی جعفری فرمانده وقت کل سپاه خبر تولید آن را اعلام کرد.
این موشک در انتها و جلوی بدنه دارای بالچه هدایت مثلثی است بنابر اطلاعات موجود در دو نوع ارائه شده است که یکی شامل ۳۰ مهمات ۱۷ کیلویی غیر هدایت شونده، نوع دوم آن دارای ۴ مهمات به وزن ۱۰۰ کیلوگرم است که روی کلاهک نصب می‌شود و از سامانه هدایت برخوردار است.
موشک زلزال بارشی برای انهدام تأسیسات و تجهیزات دشمن مانند فرودگاه‌ها، خودروها، هواپیماها، بالگردها مستقر در فرودگاه و یا سامانه پدافند دشمن استفاده می‌شود.
این نوع موشک برای اولین بار در ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۳ در جریان بازدید مقام معظم رهبری از نمایشگاه دستاوردهای نیروی هوافضای سپاه به نمایش گذاشته شد.
۷- موشک «فاتح ۳۱۳»
موشک فاتح ۳۱۳ نمونه دوربردتر فاتح ۱۱۰ و با بردی ۵۰۰ کیلومتری است که از بدنه سبک تری برخوردار است که در ۳۱ مرداد ماه سال ۱۳۹۴ به نمایش گذاشته شد. این موشک از سوخت جامد مرکب برخوردار است.
دقت و هدف گیری دقیق فاتح ۳۱۳ در عملیات «شهید سلیمانی» برای همگان مشخص شد. در این عملیات نیروی هوافضای سپاه ۱۸ دی ماه و در پاسخ به اقدام تروریستی ارتش آمریکا در به شهادت رساندن سپهبد سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه از موشک فاتح ۳۱۳ برای هدف قرار دادن پایگاه عین الاسد در استان الانبار عراق که از مهمترین پایگاه‌های آمریکا در عراق است استفاده کرد.
۸- موشک «ذوالفقار»
موشک ذوالفقار یک موشک سوخت جامد با برد ۷۵۰ کیلومتر و با دقت هدفگیری بیشتر از فاتح ۱۱۰ و فاتح ۳۱۳ است که شباهت بسیاری به فاتح ۳۱۳ دارد اما از سر جنگی کوچک‌تر برخوردار است و بالک های هدایت شونده آن نیز تغییراتی داشته است.
موشک ذوالفقار موشکی زمین به زمین، مایل پرتاب، یک مرحله‌ای که قادر است اهداف خود را تا فاصله ۷۰۰ کیلومتری مورد اصابت قرار داده و منهدم کند.
برخورداری از و سکوی پرتاب متحرک و خود کششی، رادار گریزی قابلیت نقطه زنی، سبک و تاکتیکی بودن از دیگر ویژگی‌های موشک ذوالفقار است.
موشک‌های ذوالفقار توسط نیروی هوافضای سپاه در عملیات علیه مقر سرکرده‌های داعش در سوریه مورد استفاده قرار گرفت.
۹- موشک «هرمز ۱ و ۲»
موشک هرمز ۱ و ۲ از نوع موشک‌های ضد کشتی و زمین به زمین ایران هستند که در اردیبهشت ۱۳۹۳ با حضور فرماندهی معظم کل قوا در نمایشگاه دستاوردهای دفاعی رونمایی شد.
هرمز یک موشک بالستیک ضد رادار و شباهت بسیاری با موشک خلیج فارس و خانواده فاتح ۱۱۰ دارد. برد آن ۳۰۰ کیلومتر و سر جنگی ۴۵۰ تا ۵۰۰ کیلومتر دارد.
موشک هرمز ۲ نیز دارای قابلیت‌های موشک بالستیک خلیج فارس موشکی ضد کشتی است با سرعت حدود ۵ ماخ و با سر جنگی ۴۵۰ کیلوگرم و ویژگی‌های پروازی همچون فاتح ۱۱۰ و خلیج فارس دارد.
۱۰- موشک «قدر F»
موشک بالستیک و دوربرد قدرF با برد ۲۰۰۰ کیلومتر از نوع سوخت مایع است که با سرجنگی های مختلف بارشی و شدید الانفجار قابلیت انهدام اهداف را با دقت زیاد تا برد ۲۰۰۰ کیلومتر دارد.
در اسفندماه ۱۳۹۴ و در جریان برگزاری رزمایش موشکی «اقتدار ولایت» دو فروند موشک قدر از نوع قدرF و قدرH از ارتفاعات البرز شرقی به سوی اهدافی در سواحل مکران شلیک شد که بر روی موشک قدرF شعار معروف «اسرائیل باید از صحنه روزگار محو شود» به زبان عبری نوشته شده بود.
برد موشک قدر-F حدود ۲ هزار کیلومتر با وزن ۱۷۴۵۸ کیلوگرم و وزن سر جنگی ۶۴۰ کیلوگرمی دارد.
شلیک موشک قدر-F از ارتفاعات البرز شرقی
۱۱- موشک «عماد»
یکی از مهمترین دستاوردهای دفاعی ایران در سال۱۳۹۴ تست موفقیت آمیز موشک بالستیک عماد در شرایط خاص منطقه‌ای و بین المللی بود؛ در آستانه محرم حسینی فرزندان ملت بزرگ ایران در وزارت دفاع موشک دوربرد «عماد» نسل جدید موشک‌های بالستیک زمین به زمین جمهوری اسلامی ایران را با موفقیت آزمایش کردند. آزمایش این موشک در شرایطی که آمریکا و هم پیمانانش تمرکز اصلی خود را بر محدودیت صنعت موشکی گذاشته بودند، دستاورد مهمی به شمار می‌رفت.
موشک عماد که تمامی مراحل طراحی و ساخت آن توسط دانشمندان و متخصصان سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع صورت پذیرفته است، نخستین موشک دوربرد جمهوری اسلامی ایران با قابلیت هدایت و کنترل تا لحظه اصابت به هدف است؛ که قادر است اهداف مورد نظر را با دقت بالا مورد اصابت قرار داده به طور کامل منهدم کند.
طراحی، ساخت و آزمایش موفقیت آمیز موشک عماد یک جهش فناورانه و عملیاتی در این حوزه راهبردی به شمار می‌رود. البته تست این موشک در شرایطی اتفاق افتاد که غربی‌ها گمان می‌کردند جمهوری اسلامی ایران از توسعه توان موشکی خود دست بر می‌دارد، اما تست عماد تمام این رویاها را از بین برد.
۱۲- موشک «سجیل»
سجیل اولین موشک دوربرد سوخت جامد ایران است که با بهره گیری از موتوری دو مرحله‌ای، قادر به انهدام اهداف در برد ۲۰۰۰ کیلومتری است. تا پیش از رونمایی از موشک خرمشهر، سجیل پیشرفته‌ترین موشک ساخت ایران به حساب می‌آمد چراکه با بهره گیری از سوخت جامد، توانایی حمل سرجنگی به وزن ۶۵۰ کیلوگرم را داشت. سرعت بالای موشک در فاز نهایی که قریب به ۱۴ برابر سرعت صوت است، سجیل را در برابر انواع سامانه‌های ضد بالستیکی مصون می‌سازد.
شلیک موشک سجیل
حداکثر برد موشک سجیل ۲۰۰۰ کیلومتر و وزن موشک ۲۳۵۴۰ کیلوگرم که طول آن ۱۸.۲۱ متر و وزن سر جنگی ۶۵۰ کیلوگرم است که از سوخت جامد برخوردار است.
۱۳- موشک «خرمشهر»
موشک «خرمشهر» یکی از آخرین دستاورد موشکی رونمایی شده جمهوری اسلامی ایران در حوزه موشک‌های بالستیک است. این موشک که در رژه ۳۱ شهریورماه سال ۱۳۹۶ رونمایی شد، ظاهری متفاوت‌تر از دیگر موشک‌های ایرانی دارد و اطلاعات زیادی از ابعاد فنی آن منتشر نشده است. برد این موشک ۲۰۰۰ کیلومتر و قابلیت حمل چند سرجنگی را تا وزن ۱۸۰۰ کیلوگرم دارد که قدرت تخریب آن را چندین برابر بیشتر از موشک‌های دیگر می‌سازد.
به گفته فرمانده نیروی هوافضای سپاه، ابعاد کوچک‌تر این موشک قابلیت استفاده تاکتیکی از آن را فراهم می‌آورد.
رونمایی از موشک خرمشهر در رژه ۳۱ شهریور ۱۳۹۶
۱۴- موشک «دزفول»
موشک بالستیک هوشمند زمین به زمین «دزفول» سال ۱۳۹۷ همزمان با دهه مبارک فجر در مراسمی با حضور سرلشکر محمدعلی جعفری فرمانده وقت کل سپاه و سردار امیرعلی حاجی زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه در کارخانه زیرزمینی تولید موشک‌های بالستیک سپاه رونمایی شد.
سرلشکر جعفری در این مراسم درباره نمایش کارخانه زیرزمینی تولید موشک‌های بالستیک نقطه‌زن سپاه برای نخستین بار، گفت: «رونمایی از این شهر تولید موشک در اعماق زمین، پاسخی به یاوه‌گویی‌های غربی‌ها است که تصور می‌کنند با تحریم و تهدید می‌توانند ما را محدود کرده و از اهداف بلندمان بازدارند.»
فرمانده نیروی هوافضای سپاه نیز در این مراسم امنیت ملت ایران را خط قرمز نیروهای مسلح برشمرد و اظهار کرد: «با وجود توطئه‌ها و تهدیدات دشمن علیه نظام مقدس جمهوری اسلامی، طبیعی است که ما نیز به حرکت خود ادامه دهیم و امروز به پاس پایداری و مقاومت خوزستانی‌های غیور، به ویژه مردم قهرمان و مقاوم دزفول در دفاع مقدس، از موشک هوشمند زمین به زمین "دزفول "رونمایی کردیم که آخرین دستاورد و محصول حوزه تحقیقات نیروی هوافضای سپاه است.»
موشک هوشمند دزفول از خانواده موشک ذوالفقار با برد ۱۰۰۰ کیلومتر و دارای فناوری‌های جدیدتری نسبت به ذوالفقار است. سردار حاجی زاده درباره موشک هوشمند دزفول می‌گوید: «این دستاورد مهم به لحاظ ابعاد و اندازه به هندسه موشک ذوالفقار بسیار نزدیک است؛ موشک ذوالفقار ۷۰۰ کیلومتر بُرد دارد اما موشک دزفول هزار کیلومتر بُرد داشته و افزایش ۳۰۰ کیلومتری بُرد آن به واسطه به‌کارگیری فناوری‌های جدید در این محصول دفاعی است، قدرت انهدام و تخریب این موشک نیز به دلیل نوع موادی که در سر جنگی آن به کارگیری شده، دو برابر موشک ذوالفقار است.»
۱۵- موشک «فاتح مبین»
۲۲ مرداد سال ۱۳۹۷ با حضور امیر سرتیپ امیر حاتمی وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، نسل جدیدی از موشک‌های صددرصد ایرانی به نام «فاتح مبین» رونمایی شد. «فاتح مبین» مجهز به جستجوگر پیشرفته و هوشمند با قابلیت نقطه‌زنی در زمین و دریاست.
امیر حاتمی «فاتح مبین» را موشکی چابک، رادار گریز، تاکتیکی و نقطه‌زن معرفی کرد که قادر است در همه ساعات شبانه‌روز و شرایط محیطی و جنگ الکترونیک دشمن، اهداف خاص مورد نظر را در روی زمین و دریا تشخیص داده و مورد اصابت قرار دهد.
«فاتح مبین» را می‌توان نسل پیشرفته موشک‌های نقطه زن و کوتاه‌برد ایران به حساب آورد. پیش‌تر موشک‌های «فاتح ۱۱۰» و «فاتح ۳۱۳» توسط متخصصان هوافضای کشورمان تولید شده و در چرخه تجهیزات نیروهای مسلح وارد شده بودند.
۱۶- موشک «رعد ۵۰۰»
موشک رعد ۵۰۰ با موتور کامپوزیتی «زهیر» و نسل جدید پیشران‌های موشکی و ماهواره‌برها، یکشنبه ۲۰ بهمن سال جاری با حضور سرلشکر حسین سلامی فرمانده کل سپاه و سردار امیرعلی حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه رونمایی شد.
بر اساس این گزارش، با نمایش موشک چابک رعد ۵۰۰، از نسل جدید پیشران‌ها با بدنه غیرفلزی و کامپوزیت رونمایی شد.
سپاه، از موشک «رعد ۵۰۰» و نسل جدید ماهواره‌برها رونمایی کرد
استفاده از فناوری بدنه‌های الیاف کربن قابلیت تحمل ۱۰۰ بار فشار و دمای ۳ هزار درجه سانتیگراد و دستیابی به موشک‌های بسیار سبک را فراهم می‌کند.
موشک رعد ۵۰۰ از موشک‌های نسل جدید است که در مقایسه با موشک فاتح ۱۱۰ با بدنه فولادی، با یک دوم وزن اما ۲۰۰ کیلومتر از افزایش برد برخوردار است.
همچنین نیروی هوافضای سپاه از موتورهای موشک با نازل متحرک رونمایی کرد که ترکیب دو دستاورد بزرگ «بدنه کامپوزیت» و «نازل متحرک» در موشک، امکان استفاده از موتورهای سوخت جامد را در خارج از جو فراهم کرد.
با دستیابی به این موفقیت، ساخت ماهواره برهای سبک سوخت جامد، موشک‌های زمین به زمین با سطح مقطع راداری کم و مانور پذیر کردن موشک‌ها به منظور عبور از سپر موشکی و کاهش هزینه‌ها و افزایش تولید و کاهش پیچیدگی در تولید و نهایتاً جهش نسلی در موشک‌ها فراهم شد.
این سامانه تمام‌ایرانی از ایده تا محصول توسط دانشمندان سختکوش نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی طراحی و ساخته شده است.
در همین حال جان کربی سخنگوی وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) چهارشنبه‌شب در پاسخ به خبرنگارانی که درباره موشک جدید ایران سؤالاتی پرسیده بودند، گفت: نمی‌توانم در این مورد چیزی بگویم چرا که هنوز جزئیاتی در‌این‌باره ندیده‌ام و بیانیه‌ها درباره موشک ایران را نخوانده‌ام.
سخنگوی پنتاگون بدون اشاره به مداخلات و تنش‌آفرینی‌های ایالات متحده در منطقه مدعی شد: برنامه موشکی ایران خطراتی را برای منطقه در پی دارد، ازاین‌رو به‌طور جدی با متحدان و شرکایمان در منطقه همکاری می‌کنیم تا بتوانیم با این تهدیدها مقابله کنیم.
