کارشناس پاسخ می‌دهند:
فرشته محقق-هنوز خیلی کودک بودیم که موضوع «نینواو عاشورا» برای ما تبیین شد که چرا شهید شدند. یا «حضرت رقیه» آن دختر سه ساله چطور شهید شد و یا چرا «حضرت علی اصغر» آن طفل 6ماهه چرا شهید شد. بدون تردید بیشتر ما بچه ها از روی جذابیت مراسم تعزیه بود که از رفتن به تعزیه استقبال می کردیم، اما آرام آرام تمام نهضت آمام حسین علیه السلام در جان ما نوشانده شد. در زمانی که چیزی به عنوان فضای مجازی وجود نداشت تربیت دینی کودکان هیچ دشواری داشت، اما در عصر ارتباطات تربیت دینی کودکان و نوجوان با مشکلاتی همراه است به طوری که والدین را نگران کرده است که چطور نوجوانان را از بازی جدا کنیم و به مراسمات دینی بکشانیم ؟ چطور بچه هایمان را دینی بار بیاوریم؟ خانم «لیلا جعفری» روانشناس کودک و نوجوان، «عباس قویدل » کارشناس تربیت کودک، «حجت الاسلام علی بهروز» طلبه سطح سه علوم دینی و خانم «راضیه پیرایش» مادر و دانش آموخته جامعه الزهرا چهار کارشناسی بودند که در میزگرد ما در برنامه قرار شرکت داشتند.
«لیلا جعفری» به عنوان نخستین کارشناس اینگونه بیان کرد: «امروزه دغدغه والدین این است که چگونه ارزش‌های مذهبی را در جهانی که شیشه‌ای است و مرزی ندارد و دهکده جهانی است، منتقل کنیم؛ به‌عنوان مثال می‌گویند فرزند من الان در اتاقش است اما معلوم نیست با کجای دنیا در ارتباط است.یا در مدرسه معلوم نیست با چه کسی و چه اعتقادی هم‌درس است. پس ما باید برای همه این فضاها برنامه داشته باشیم. تربیت کودک قبل از ازدواج موقع انتخاب همسر شروع‌شده و سپس و بارداری با برنامه و بچه‌داری باید با برنامه باشد. بچه‌ها را باید در سنین مختلف شناخت و باید بدانیم بچه‌ها در هر سنی چه ویژگی روحی دارند و متناسب با اصول سنی او رفتار کنیم وگرنه به‌جای رشد، آسیب می‌زنیم یعنی باید ویژگی شناختی و عاطفی و بعد معنوی آن سن خاص را بدانیم و متناسب با همان خوراک بدهیم».
این روانشناس حوزه کودک و نوجوان بیان کرد: «والدین باید ابعاد مختلف رشدی کودک را در نظر گرفته و از بدو تولد باید مراقب همه ابعاد باشند. روانشناس‌ها بهترین بستر رشد را بستر خانواده می‌دانند که اگر این بستر را امن کنیم، بچه‌ها را زیر چتر خود داریم، باید پایه‌های خانواده را منسجم و قوی کنیم؛ امروزه باید مراقب پایه‌های اعتقادی و حتی رفتاری با کودکان و نوجوانان باشیم چراکه اگر فاصله افتاد بچه به سمت افرادی می‌رود که ما دوست نداریم مثلاً من سختگیری کنیم بچه می‌رود سراغ دوستی که آسان‌گیر است».
«جعفری» افزود: «اولین گام برای ارتباط و متصل کردن خودمان به فرزندانمان تعامل مثبت است یعنی زمان کافی بگذاریم و تعامل کلامی داشته باشیم که امروزه به خاطر رشد فضای مجازی و مباحث اقتصادی این تعامل کم شده است، همچنین تعامل فیزیکی و نوازش که فوق‌العاده تأثیرگذار است. والدین باید زمان مشترک با کودک برای بازی داشته باشند چرا که این بازی غذای روح کودک است و در قالب این بازی ارزش‌های بسیاری را می‌توان به او آموخت؛ هم چنین والدین باید با بچه‌ها فیلم ببینند، پارک بروند و بازی کنند تا وارد دنیای او شوند».
«عباس قویدل» کارشناس تربیت کودک با تایید گفته‌های خانم محمدی می‌افزاید: «همه کسانی در کنار دانش آکادمیک تجربه پدر و مادری دارند تفاوت‌های نسل دیروز و امروز را ملموس احساس کرده‌اند کودک و نوجوان امروز هرچیزی را با دلیل و منطق باور می‌کند، ذهن پرسشگری دارد بنابر این توصیه می‌کنم حتما والدین راه های درست تربیت کودک را فرا بگیرند دلیلش این است کودکان در مرحله رشد اگر از سوی والدین به خوبی درک نشوند در دوران نوجوانی و بزرگسالی نمی توانیم از انها انتظار داشته باشیم که از ما حرف شنوی داشته باشند، اما در مورد تربیت دینی کودک از بزرگترها الگو می‌گیرد و بهترین الگو پیش از مدرسه والدین و در مدرسه معلم ها هستند باید به این نکته دقت کنیم که در گرایش نوجوانان به مذهب معلمان نقش پر رنگی دارند بنابراین آموزش و پروش باید روی این هدف تمرکز کند که آموزگاران توانمند و دینمدار را جذب کند.چون نقش به سزایی درالگو دهی به نوجوانان دارد. خانواده‌ها باید عزت‌نفس بچه را زیاد کنند به‌عنوان مثال وقتی پدر با پسر خرید می‌رود یا دختر با مادر غذا می‌پزد تشویق شوند و کار خوبشان توصیف شود چون تمجید کافی نیست یعنی بگوییم آفرین که تو توانستی امروز مشقت را به‌موقع بنویسی یا آفرین که کنار بابا نماز خوندی؛ چراکه هر رفتاری دیده شود و توصیف شود و دیده شود تکرار می‌شود».
وی ادامه داد: «وقتی والدین، فرزندانشان را توصیف می‌کنند و در آغوش می‌گیرند، فرزند در بعد معنوی هم رشد می‌کند و می‌فهمد معنای زندگی‌اش چه باید باشد؛ اخلاق مهربانی جزو معنای زندگی هست و در روانشناسی مثبت نگر رفتیم به سمت معنا درمانی که اگر افراد برای زندگی معنا پیدا کنند، زندگی ادامه دارد».
در ادامه «حجت الاسلام علی بهروزی» طلبه سطح سه علوم دینی گفت: «در تربیت دینی کودکان در والدین، معلمان و مربیان رسانه‌ها هم نقش دارند، اما بر این نکته تاکید دارم که والدین باید از نگاه متعصبانه خود نسبت به مسائل دینی دور شوند تا موفق به تربیتی موثر و ریشه دار در فرزندان شوند، اما مسله مهم تریکی از راه‌های انتقال دانش به نوجوانان کتاب است، برنامه های رسانه‌های ملی است باید تولیدات رسانه ای و محتوای کتاب‌های کودکان و نوجوانان باعث گرایش نوجوانان به دین و مذهب باشد والدین تلاش کنند مدرسه همت کند، اما محتوای کتب و رسانه ملی باعث تقویت باورهای دینی نشود تاثیرش تربیت کم می‌شود نمونه بارز که جای دارد دولت انقلابی حتما بر آن نظارت داشته باشد تولیدات نمایش خانگی است که تا حدودی در محتوای این تولیدات رسانه‌ای دین و دینداری در حاشیه است».
«راضیه پیرایش» چهارمین کارشناس این میزگرد مجازی گفت: «همه ما دوران کودکی و نوجوانی را سپری کرده ایم پیش از سن تکلیف در کنار پدر و مادر خود به نماز ایستاده ایم اما زمان ما تا زمان فرزندان ما چیزی 20 سال فاصله هست به باورمن یکی از دلایل تربیت اشتباه تناقض میان دو فرهنگ اسلامی و غربی است به طور مثال تربیت سنتی پدر محور و تربیت غربی فرزند محور که هر دو افراطی هستند. تربیت مناسب چیزی بین این دو است که سبب گمراهی جوانان در حل مشکلاتشان نشود».
وی با اشاره به جسارت بیش از حد عده‌ای از قشر جوان، نوجوان و حتی کودک ابراز کرد: « باید دید که ریشه این جسارت ناشی از تربیت غلط کجاست؟ چرا فرزند خانواده‌ای مذهبی دچار ناخلفی می‌شود و یا برعکس؟ معتقد هستم ایمان امری فطری است اما رو‌شهای دینی کردن نوجوانان را تعلیم ندیده ایم، روایتی از پیامبر نیز وجود دارد مبنی بر اینکه نوزادان با ایمان و خداشناس متولد می‌شوند و والدینش او را منحرفش می‌کنند. چطور تربیت می‌تواند منجر به بی‌تربیتی شود؟ نقش والدین، معلمان و روحانیان در تربیت، تنها برداشتن موانع و گذاشتن عوامل است.همچنین این امر باید با رفتار به طرف مقابل فهمانده شود نه امر و نهی. فرزندان شبیه به گلی در حال رشد هستند ما تنها نقشمان در رشد گل برطرف کردن موانع و ایجاد عوامل است و نمی‌توانیم با نصیحت و دستور دادن موجب رشد آن شویم چه بسا طبق روانشناسی گیاهان نتیجه عکس نیز بدهد. وظیفه ما در جایگاه والدین ویا آموزگار تنها هدایت به راه درست است پس از هدایت آن هم به طور غیر مستقیم سوال پیش می آید که چگونه نوجوان را در همان مسیر درست نگهداریم؟ نظرم این است والدین، معلمان، مربیان و حتی روحانیان باید روش تربیتی گفتاری را به رفتاری تغییر دهند و از اثرات تربیت مناسب سخن بگویند تا صرف مسئله تربیت. چه بسا راه و رسم بزرگان و عالمان دینی ما هم همین گونه بود یه نحوی که ابتدا به طور مثال از اسرار نماز می‌گفتند نه احکام نماز و یا اینکه دین را در صرفا فقه آن محدود نمی‌کردند و تمام معنویات آن را بیان می‌کردند. اشکال کار ما نیز همین جا است که دین را هرگونه که بخواهیم تفسیر می‌کنیم و همان قید و بندهای محدود را می‌خواهیم را در مغز جوان فرو کنیم و حتی اگر موفق هم شویم تاثیر آن فقط چند سال است و به زودی از بین خواهد رفت. تربیت دینی چند گام است و گام اول آن ایجاد انس و محبت دینی است یعنی آموزشی که در محیط ناامن منتقل شود ارزشی ندارد و آموزش باید در محیط مهرآمیز صورت گیرد».
«حجت الاسلام بهروزی» برای جمع بندی مطالب داوطب شد گفت: «در جلسه‌ای از من سوال شد چه کنیم نوجوانان در صف های نماز مسجد شرکت کنند؟ در جواب گفتم ساده است در مسجد به آنها سمت بدهید یکی را مسئول خرید قند و چای کنید یکی را مسئول توزیع و رسیدگی به امور دیگر هیات امنا مساجد باید جوانان را در امور مسجد داری دخالت دهند. والدین باید از همان کودکی برای مذهبی کردن کودکان برنامه داشته باشند برای مثال برای ماه محرم برای بچه پسرها و دختر خانم لباس مخصوص محرم هدیه کنند و توضیح دهند چرا این لباس با این رنگ در این ماه پوشیده می‌شود حتما کودکان را با خود به مراسم های مذهبی ببرند نه با اجبار، با زبان محبت به این روش خود نوجوان برای شرکت در مراسمات مذهبی پیش قدم خواهد شد».
101
