در گفتگوی شاحه سبز با کارشناسان مطرح شد:
زهره مهرنوروزی-اینستاگرام در سال 2010 برای اولین بار توسط کوین سیستروم و دوست و همکارش مایک کرگر رونمایی شد و به قدری طرفدار پیدا کرد که تا سال 2012 به 100 میلیون کاربر رسید. این روند ادامه یافت تا در سال 2014 به 300 میلیون کاربر دست پیدا کرد. در آن زمان خیلی از همکاران مارک و مدیران فیسبوک این میزان سرمایه گذاری را دیوانه کننده دانستند اما پیشرفت عجیب اینستاگرام با مدیریت مارک زاکربرگ و رسیدن به حدود 1 میلیارد کاربر خبر از هوش بالای «مارک زاکربرگ» و دست کم گرفتن وی توسط سهام داران فیسبوک را می داد و در نهایت امروز یکی از محبوب ترین پلتفرم در بین کاربران محسوب می شود.
تصویرمحور بودن اینستاگرام از دید برخی پژوهشگران باعث میشود تا زنان بیش از مردان از محیط و فضای این شبکه اجتماعی تاثیر بپذیرند و آسیبهای اینستاگرام برای زنان هم مضاعف باشد. خانم هما طلایی کارشناس ارشد روانشناسی و مشاور خانواده در این باره می گوید: آسیبهای اجتماعی نوظهور، آسیبهایی است که بر اثر فناوریهای جدید ارتباطی مانند اینترنت، ماهواره، تلفنهای هوشمند و شبکههای اجتماعی و پیامرسان ایجاد شدهاند و تاثیرات مهمی بر فرد و به تبع آن جامعه داشته و دارند. این آسیبها که به ۲ دسته اجتماعی و روانشناختی تقسیم میشوند، به دلیل میزان استفاده و خصوصیات ویژه روانشناختی زنان، بر آنان تاثیری مضاعف دارد. روزانه موارد بسیاری از افشای حریم خصوصی بانوان و انتشار تصاویر شخصی آنها به پلیس سایبری گزارش داده میشود که اعصاب و روان بانوان را بر هم می ریزد.
وی افزود: در سالهای اخیر محبوبیت شبکههای اجتماعی بهشدت افزایش یافته به طوریکه محبوبترین شبکهها صدها میلیون کاربر دارند. رسانههای نوین از روشهای متنوعی برای انتقال پیام استفاده میکنند و با حجم زیادی از اطلاعات، در ساخت فرهنگ عمومی و ارزشهای مطلوب یا نامطلوب، باورها و افکار عمومی موثرند. این فناوریها هم میتوانند در راستای ارتقای علمی افراد و جامعه نقش داشته باشند و هم در صورت افراط، میتوانند زمینهساز مشکلات رفتاری و روانشناختی افراد و درنهایت جامعه باشند.
طلایی معتقد است این پلتفرم که برای جوامع خانواده محور آسیب زننده است گفت: عادیسازی بیاخلاقی، مُدگرایی، افشای حریم خصوصی، بیتوجهی به انجام دستورات دینی از جمله رعایت عفاف و حجاب، مشکلات روحی و روانی و میل به ابراز وجود بخشی از آسیب های اینستا گرام است. وی بیان کرد: در عادیسازی بیاخلاقی، کاربران زن اینستاگرام در معرض مشاهده مفاسد اخلاقی مانند قماربازی، شرابخواری، خشونت، انحرافات جنسی و نیز دروغ و فریب، فحاشی قرار میگیرند و پس از مدتی به دلیل عادیشدن مواجهه با چنین مواردی قبح چنین اعمالی از بین رفته و حتی در برخی از موارد منجر به انجام رفتارهایی خلاف اخلاق در فضای حقیقی نیز میشود.
ودر مُدگرایی: شبکه اینستاگرام با تبلیغ، الگونمایی و ترویج ظاهری خاص، بـه همراه ارائه راههای دستیابی به آن، افراد را برای رسیدن به ایدهآلی بیمنطق و غیرواقعی، به تکاپو میاندازد.
همچنین در افشای حریم خصوصی: روزانه موارد بسیاری از افشای حریم خصوصی بانوان و انتشار تصاویر شخصی آنها به پلیس سایبری گزارش داده میشود. برخی زنان در اینستاگرام با انتشار تصاویری بازسازی شده و غیرواقعی، به دنبال جذب تعداد زیادی لایک و فالوئر هستند. این رفتار باعث ایجاد احساس اعتماد به نفس کاذب در آنان میشود و میتواند زمینهساز بروز اختلالات و بیماریهای روانی ازجمله خودشیفتگی شود. نکته دیگر موضوع بیتوجهی به انجام دستورات دینی از جمله رعایت عفاف و حجاب ، در مشکلات روحی و روانی: در پژوهش های صورت گرفته مشکلات روحی و روانی را یکی از آسیبهای شایع اینستاگرام برای زنان میدانند. مصاحبهشوندگان افزایش اضطراب و نگرانی، افسردگی، ناامیدی و یاس، پرخاشگری، خودکمبینیها و کاهش اعتماد به نفس را از مهمترین آسیبهای رایج تلقی کردهاند و نکته مهم دیگر میل به ابراز وجود است زنان جوان در اینستاگرام با انتشار تصاویر و ویدئوهایی از خود، حالات روحی و احساسات درونی به شکل اغراقآمیزی به نمایش میگذارند؛ برای نمونه در حال مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی. انتشار این تصاویراغراقآمیز هم برای خود فرد و هم دیگران آسیبزا است و منجر به بروز احساسات با شدت وعمق غیرحقیقی میشود.
وی معتقد است این پلتفرم برای کشورهایی مناسب است که تنهایی برای آنها مثل یک فرهنگ پذیرفته وبرایش وزارت نیز تاسیس کرده اند و مناسب فرهنگ ما نیست چون محتوا ضد خانواده است و فرد گراست.
در ادامه حجت الاسلام بهروز عباسی مشاوره خانواده در این باره می گوید: فردگرایی و تضعیف نقش مادری و همسری یکی از عوارض جدی این شبکه مجازی است برخی از کاربران افراطی اینستاگرام به نقش مهم و ارزشمند خود در خانواده که همسری و داشتن تعامل مناسب با همسر است بیتوجهی کرده و آن را امری با اولویت تلقی نمیکنند. افزون اینکه براثر تبلیغات منفی بسیاری از گروههای فمینیستی در اینستاگرام، ازدواج و مادری امری بیارزش تلقی میشود.
وی افزود: براثر تبلیغات منفی بسیاری از گروههای فمینیستی در اینستاگرام، ازدواج و مادری امری بیارزش تلقی میشود. همچنین
اعتیاد مجازی را نباید نادیده گرفت، استفاده افراطی از اینستاگرام و وابستگی شدید به آن، نوعی از اعتیاد مجازی است. اینکه زنان به صورت ناخودآگاه و ناخواسته سراغ اینستاگرام میروند از نشانههای اعتیاد به آن است.
حجت الاسلام عباسی جلوهگری خود ایدهآل از دیگر آسیب های این پلتفرم می داند و می افزاید: آنچه در اینستاگرام با آن مواجهیم ابراز خود به صورت غیرحقیقی است. زنان در اینستاگرام با انتشار تصاویری بازسازی شده و غیرواقعی، به دنبال جذب تعداد زیادی لایک و فالوئر هستند. به عبارت دیگر آن ویژگیهایی از خود را نمایش میدهند که دوست دارند باشند نه آنچه به صورت حقیقی هستند. این رفتار باعث ایجاد احساس اعتمادبه نفس کاذب در آنان میشود و میتواند زمینهساز بروز اختلالات و بیماریهای روانی ازجمله خودشیفتگی شود.
وی در ادامه گفت: تغییرات فرهنگی از دیگر آسیب های مورد توجه است در فضای واقعی، در جامعه ایران، قواعد عرفی و قانونی مشخصی برای مثال در مورد رعایت حجاب وجود دارد. این قواعد در فضای مجازی، یا به صورت اندکی به نمایش گذاشته میشوند یا اصلا به نمایش گذاشته نمیشود. تا جایی که انتشار و تماشای عکس بیحجاب، برای بسیاری از کاربران، امری طبیعی و به هنجار در فضای مجازی به شمار میآید.
این کارشناس امور دینی و مشاور خانواده گفت: روابط آزاد با نامحرم و خیانت سایبری از دیگر مواردی است که باید به آن توجه کرد، به دلیل اینکه فضای مجازی بسیاری از تاثیرات فضای واقعی را دارد، از نظر اسلام در حفظ حریم در ارتباط با نامحرم، فرقی بین محیط واقعی و محیط مجازی نیست و ارتباط در محیط مجازی همانند خلوت دو نامحرم است و چون کسی به آنجا راه ندارد، بنابراین محل اشکال است. آموزش سواد دیجیتال، سواد رسانه و سواد فضای مجازی، برای همه کاربران لازم و ضروری است.
وی در خصوص راهکار جلوگیری از آسیبهای فضای مجازی بر زنان گفت: اولین راهکار مدیریت خود و ترک اعتیاد مجازی است. کاربران اینستاگرام باید توجه کنند گشت وگذار در فضای مجازی اگر بدون نیاز واقعی و توجیه علمی صورت گیرد باعث از دست رفتن سرمایه عمر و اتلاف وقت خواهد شد؛ بنابراین، ترک سرگردانی و بیبرنامگی در استفاده از فضای مجازی به عنوان بهترین راهکار جهت ایمن ماندن از آسیبها است. افزون بر مدیریت خود، باید آموزشهای مجازی لازم از سوی سازمانها مربوطه گسترش یابد. در غیر این صورت دیگر نمیتوان با آسیبهای اجتماعی ایجاد شده مقابله کرد.
وی تصریح کرد: نقش حیاتی والدین در آموزش و کنترل فرزندان نیز نباید نادیده گرفته شود و همچنین افزایش آگاهی درباره فضای مجازی و فلسفه آن و نیز کارکردها و آثار آن نیز از عوامل مهم بازدارنده دیگر است. بسیاری از آسیبها براثر ناآگاهی در این زمینه است. آموزش سواد دیجیتال، سواد رسانه و سواد فضای مجازی، برای همه کاربران لازم و ضروری است.
حجت الاسلام عباسی گفت:تقویت باورهای دینی از دیگر راهکارهایی است که بر آن تاکید دارم چون«تقوای حضور» موجب میشود با وجود حضور در فضایی پرخطر، فرد از آسیبهای آن در امان ماند.
وی گفت: به نظر میرسد زنان بیشتر از مردان تحت تاثیر فضای مجازی قرار میگیرند و در نتیجه آسیبهای فضای مجازی بر آنان بیشتر از مردان است و از طرفی به دلیل نقش ویژه زنان در مدیریت خانواده و تربیت فرزند، آسیبهایی که بر اثر فضای مجازی بر آنان وارد میشود، از اهمیت بیشتری برخوردار است به همین دلیل حتما باید آسیب های این فضای مجازی بیشتر مورد توجه گرفته و خانواده ها را آگاه سازی کرد.
