فاطمه مداح نظری – بسیج خلاقانه ترین نهادی بود که امام خمینی در شرایط خاص کشور آن را ایجاد و گسترش داد. امام خمینی (ره) در نهضت متعالی خود گفتمانی نو و قرائتی اصیل از اسلام را ارائه داد. این گفتمان نو و اصیل برای رسیدن به اهداف خود نیازمند ساختارها و بازوانی بوده و هست که بتوانند گفتمان و رسالت انقلاب اسلامی را تحقق بخشند.
نهضت امام یک نهضت مبتنی بر مشارکت مردم و بسیج همه اقشار بود. این موضوع ضرورت تشکیل ساختارهای مردم پایه و از پایین به بالا را نشان میدهد. وظیفهای که اینجا بر عهده بسیج گذاشته میشود این است که بتواند حلقه وصل بین مردم و آحاد جامعه با نظام اسلامی باشد.
نکته مهمی را که باید در ضرورت تشکیل بسیج عنوان کرد فراست و دوراندیشی امام(ره) در تشخیص آینده انقلاب و نیاز به ساختارهایی برای راهبری و حل مشکلات پیش رو است. امام به درستی این مسئله را متوجه شده بود که مشکلات پیش روی نظام و انقلاب در آینده نیازمند یک ساختار با گفتمان جدید و رویکرد انقلابی مانند جهاد اخلاص و ... می باشد.
اگر بیداری اسلامی در دهه حاضر و انقلابهای منطقه را با انقلاب اسلامی مقایسه کنیم به یک مسئله میرسیم. انقلابهای منطقه صرفاً یک انقلاب سیاسی و تغییر حاکمان محسوب میگردند چرا که صرفاً منجر به تغییر حاکمان و مقامات بالادست شد. اما انقلاب اسلامی را میتوان یک انقلاب اجتماعی نامید که علاوه بر تغییر حاکم و تغییر نخبگان اجرایی توانست ۲ گام دیگر را برای اجتماعی شدن انقلاب بردارد؛ تغییر گفتمان رایج و تغییر ساختارهای اجرایی دوگام امام برای اجتماعی شدن انقلاب بود. لذا هدف دیگر تشکیل بسیج را باید در پروسه تبدیل انقلاب سیاسی به انقلاب اجتماعی با ایجاد ساختارسازی مبتنی بر اندیشهها و ارزشهای نوین حاکم تعبیر و تفسیر نمود.
نگاه امام شکل دهی به یک نهضت محصور در جغرافیای ایران نبود بلکه نگاه امام نگاه به مستضعفین جهان و فراملی بود از سویی گفتمان مطرح شده نیز ای خصیصههایی بود که میتوانست و میتواند الگویی برای نهضتهای آزادیبخش جهان قرار گیرد. لزوم ارتباط با مستضعفین جهان و ایجاد الگوی ساختاری برای آنها نیازمند ساختارهایی مانند بسیج و سپاه بود تا بتوانند رسالتی که برای ارتباط گیری با مستضعفین و احرار بر عهده گذاشته شده است را پیگیری نمایند.
امروز نقش بسیج به عنوان یکی از نیروهای درون زا که در مسیر آرمان زایی و پیشرفت ما را یاری میکند، تضمین کننده پویایی و قدرت نمایی انقلاب است و تفکر بسیج، تربیت کننده انسانهای بزرگ است.
نقش بسیج در دوران دفاع مقدس را می توان در چند محور از جمله تقویت بنیه دفاعی کشور در برابر تجاوزات دشمن ، نهادینه کردن حضور مردم برای دفاع از حدود و ثغور میهن اسلامی، ترویج فرهنگ و روحیه ایثار و سلحشوری و ایجاد تغییر در فرهنگ جنگ های کلاسیک مورد توجه قرار داد.
از دیگر نقش های بسیج می توان به کمک به دولت برای کاهش هزینه های جنگی، کشف استعدادهای مدیریت جهادی، فرماندهان انقلابی، اقدامات علمی در حوزه های دفاعی، پزشکی و غیره اشاره کرد.
نیروهای بسیجی همگام با نیروهای ارتشی، سپاهی، ژاندارمری و کمیته های انقلاب اسلامی، به صورت داوطلبانه با هدایت و فرماندهی فرماندهان نظامی در پیروزی ها نقش آفرینی کردند طوری که بیشترین شهدا، جانبازان، آزادگان و رزمندگان را نیز به لحاظ کمی به خود اختصاص دادند.
فعالیت نیروهای بسیجی محدود به حضور در جنگ تحمیلی نمی شد بلکه پس از جنگ هشت ساله نیز به سبب آسیب ها و خسارت های ناشی از جنگ به شهرها و روستاها، نیروهای بسیجی با همان روحیه ایثارگری و فداکاریِ و مدیریت جهادی برای سازندگی مناطق جنگ زده نقش آفرینی کردند و همزمان در مناطق محروم کشور به یاری هموطنان شتافتند.
بسیج برای ارائه خدمت در عرصه های مختلف و به خصوص سازندگی در نقاط محروم با هدف کم کردن فاصله طبقات اجتماعی و تحقق عدالت اجتماعی به صورت خستگی ناپذیر تلاش و کوشش کرده و این جهاد خدمت رسانی نیز همچنان ادامه دارد.
اکنون بسیج در دهه پنجم فعالیت خود می تواند بیشترین نقش را در خصوص استحکام درونی نظام ایفا کند و برای غلبه بر مشکلات، تحقق آرمان های انقلاب اسلامی، منویات حضرت امام (ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی، تمرکز بر تقویت و بنیه دفاعی کشور، توسعه مدیریت جهادی در بدنه حاکمیت، فعالیت های اقتصادی و دادن نقش به مردم خاصه مردم مناطق محروم، فعالیت های اجتماعی برای کاهش آسیب های اجتماعی و اقدامات فرهنگی برای مقابله با خرده فرهنگ های وارداتی و خاصه فرهنگ منحط غربی، تقویت و گسترش فرهنگ تفکر بسیجی در بین آحاد جامعه و خاصه مدیران و اجزای حاکمیت نیاز ضروری جامعه امروزی است.
چنانچه تفکر بسیجی توسط مسئولان همانند رهبر معظم انقلاب در حوزه فردی،خانوادگی، اجتماعی، استکبار ستیزی، دفاع همه جانبه در برابر تهدیدات، آینده نگری و توجه به مردم و خاصه مستضعفین، همراه با راهبردهایی همچون آرمان گرایی و واقع نگری، ایمان بر پایه عقل، بصیرت و آزادگی، همت و اراده، پشتکار و آمادگی، در صحنه بودن و شیفته خدمت بودن نه اینکه تشنه برای قدرت نهادینه شود کشور با پیشرفتی سریعتر در اکثر حوزه ها، طمع دشمنان انقلاب را نسب به کشور ناکام خواهد کرد.
دفاع از جمهوری اسلامی، مهمترین اهداف بسیج است مردمی کردن امنیت مهمترین شاخص اهداف امنیتی است؛ بصیرت مهمترین عامل در نظام دفاعی همهجانبه جمهوری اسلامی به شمار میرود؛ آگاهی مسلمانان مهمترین شاخص نظام دفاعی همهجانبه اسلام است؛ نقش محوری در دفاع مقدس مهمترین دستاورد بسیج به شمار میآید؛ روحیه یأس مهمترین آفت برای بسیج است؛ کسب آمادگی مهمترین اصل از اصول بسیج است. بسیج به دلیل فراگیر و مردمی بودن و نقش حساس در تعاملات اجتماعی، سیاسی، نظامی و امنیتی ایفا کردن در کانون توجه قرار دارد؛ لذا سازمانهای اجتماعی و سیاسی و فرهنگی و نظامی نیز که در تعامل با بسیج قرار دارند، نیاز به شناخت کارکرد بسیج در ابعاد مختلف و بهویژه بعد مربوط به خود رادارند. اهداف فرهنگی، تربیتی بسیج مهمترین اهداف است؛ دفاع از جمهوری اسلامی، مهمترین اهداف بسیج است مردمی کردن امنیت مهمترین شاخص اهداف امنیتی است؛ بصیرت مهمترین عامل در نظام دفاعی همهجانبه جمهوری اسلامی به شمار میرود؛ آگاهی مسلمانان مهمترین شاخص نظام دفاعی همهجانبه اسلام است؛ نقش محوری در دفاع مقدس مهمترین دستاورد بسیج به شمار میآید؛ روحیه یأس مهمترین آفت برای بسیج است؛ کسب آمادگی مهمترین اصل از اصول بسیج است.
بسیج بهعنوان یک نهاد مؤثر و پویا، با ورود تخصصی به عرصههای مختلف جامعه، خدمات گستردهای را ارائه داده است؛ این نهاد با تأکید بر ارزشهای اسلامی و انقلابی، به ترویج همبستگی و همکاری در بین مردم پرداخته و الگویی برای جامعه نوین ایرانی و اسلامی به شمار میآید؛ با ادامه این روند و تقویت فعالیتهای بسیج در حوزههای اجتماعی، فرهنگی، علمی و سیاسی، میتوان به آیندهای روشن و پایدار برای جامعه ایرانی امیدوار بود.
