حجت الاسلام والمسلمین مهاجرنیا مطرح کرد:
شاخه سبز - رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر با بررسی تجربۀ انقلاب اسلامی ایران، به عنوان نمونهای از وفاق ملی مبتنی بر انتخاب عقلانی، به تحلیل چگونگی تحقق این امر در جامعه ایران پرداخت. وی با مقایسه نظام جمهوری اسلامی با نظامهای غربی، بر اهمیت ترکیب رأی اکثریت با مبانی دینی و عقلانی در ایجاد وفاق ملی تاکید کرد.
به گزارش شاخه سبز ، ششمین جلسه از سیزدهمین دوره سلسله کُرسیهای آزاداندیشی با موضوع «وفاق ملّی؛ پیشران گام دوم انقلاب اسلامی» به همت مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری استان قم و اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر در دانشگاه طلوع مهر قم به صورت حضوری و مجازی برگزار شد.
حجت الاسلام والمسلمین محسن مهاجرنیا در این نشست به بررسی یکی از اساسیترین مبانی وفاق ملی، یعنی «انتخاب عقلانی» پرداخت و بیان کرد که این موضوع نقشی کلیدی در تصمیمگیریهای فردی و جمعی ایفا میکند. وی گفت: انتخابها، زندگی اجتماعی انسانها را شکل میدهند. از سبک زندگی گرفته تا سیاست و اقتصاد، همه چیز وابسته به کیفیت انتخابهای ماست. نظریه انتخاب عقلانی، چارچوبی برای درک این پدیده فراهم میکند.
رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر با بررسی تجربه انقلاب اسلامی ایران، به عنوان نمونهای از وفاق ملی مبتنی بر انتخاب عقلانی، به تحلیل چگونگی تحقق این امر در جامعه ایران پرداخت. وی با مقایسه نظام جمهوری اسلامی با نظامهای غربی، بر اهمیت ترکیب رأی اکثریت با مبانی دینی و عقلانی در ایجاد وفاق ملی تاکید کرد.
استاد فلسفه سیاسی حوزه و دانشگاه به مرور نظریات برجستهای در این زمینه پرداخت و دیدگاههایی چون جبرگرایی مارکسیستی و نظریات هابز و لاک را بررسی کرد. در این میان، او بر نظریه جانلاک تأکید کرد که انسانها را ذاتاً خیرخواه و عاقل میداند. به گفته دکتر مهاجرنیا، این دیدگاه یکی از پایههای نظری برای ایجاد نظامهایی مبتنی بر مشارکت مردمی است.
یکی دیگر از محورهای مباحث استاد مهاجرنیا، بررسی تجربه انقلاب اسلامی ایران به عنوان نمونهای از وفاق اجتماعی مبتنی بر انتخاب عقلایی بود. وی با اشاره به انقلاب سال ۱۳۵۷، بیان کرد: این انقلاب نه تنها یک حرکت انقلابی، بلکه نمونهای از انتخاب عقلایی جمعی بود که مردم ایران، بر اساس تشخیص مصلحت ملی، تصمیم به تغییر نظام پهلوی گرفتند.
وی افزود که رأی مردم به جمهوری اسلامی در ۱۲ فروردین ۱۳۵۸، یکی از بزرگترین نمونههای انتخاب عقلایی در تاریخ ایران است که با تکیه بر مشارکت عمومی و آموزههای دینی، تحقق یافت.
استاد حوزه و دانشگاه در بخش دیگری از مباحث خود به تفاوتهای نظامهای غربی و جمهوری اسلامی در مفهوم انتخاب و مشروعیت اشاره کرد و توضیح داد که در نظامهای غربی، رأی اکثریت به تنهایی معیار مشروعیت است، اما در جمهوری اسلامی، این رأی با مبانی دینی و عقلانی ترکیب میشود. به گفته وی، این تفاوت، جمهوری اسلامی را به مدلی منحصربهفرد در جهان تبدیل کرده است.
استاد مهاجرنیا در ادامه، ویژگیهای انتخاب عقلانی را برشمرد و تأکید کرد که چنین انتخابی باید حداکثر منافع عمومی را تأمین کند و بیشترین مصلحت را برای اکثریت جامعه به همراه داشته باشد. همچنین، تصمیمات باید به گونهای اتخاذ شوند که آسیبها و خسارتها به حداقل برسند. او بر اهمیت آگاهی و منطق در فرایند انتخاب تأکید کرد و بیان داشت که این انتخابها باید بر اساس مطالعه و شناخت کامل صورت گیرند، نه بر پایه احساسات یا تبلیغات. در نهایت، وی خاطرنشان کرد که توازن سود و زیان یکی از ارکان اساسی در انتخاب عقلانی است و انتخابگر باید بتواند منافع و مضرات گزینههای مختلف را بررسی و مقایسه کند.
استاد مهاجرنیا مشروعیت تصمیمات اجتماعی را وابسته به تأیید اکثریت دانست و اظهار داشت که اکثریت نمایانگر خواستههای عمومی، کشف حقیقت و تشخیص مصلحت جامعه است. وی با اشاره به احتمال اشتباه اکثریت در برخی موارد، خاطرنشان کرد که مصلحت اجتماعی ایجاب میکند به تصمیم اکثریت احترام گذاشته شود و همزمان زمینههای لازم برای تصمیمگیری بهتر در آینده فراهم گردد. او وفاق ملی مبتنی بر اکثریت را شرط ضروری برای پیشرفت جامعه عنوان کرد.
وی در ادامه به چالشهای موجود در مسیر تقویت انتخاب عقلانی نیز اشاره کرد. او بیان داشت که تبلیغات اغواگرانه، فشارهای اجتماعی و نبود آگاهی کافی، از جمله عواملی هستند که مانع تصمیمگیری درست میشوند. او تأکید کرد که جامعه باید با آموزش و ارتقای سطح آگاهی عمومی، این موانع را از میان بردارد.
دکتر مهاجرنیا سپس بر اهمیت تربیت دینی در تقویت انتخابهای عقلایی تأکید کرد و گفت: آموزههای دینی به مردم میآموزند که در انتخابهای خود به اصلح و بهترینها رأی دهند. این امر، وفاق ملی را تقویت کرده و انسجام اجتماعی را افزایش میدهد.
وی در پایان مباحث خود، به ضرورت آیندهنگری و برنامهریزی برای تقویت وفاق ملی اشاره کرد و خواستار تلاش مشترک دولت، نهادهای مدنی و مردم برای ایجاد بستری مناسب جهت تصمیمگیریهای آگاهانه و مشارکت فعال شد.
استاد مهاجرنیا با جمعبندی نکات مطرحشده، بیان کرد که وفاق ملی زمانی محقق میشود که انتخابها بر اساس آگاهی، عقلانیت و مصلحت جمعی انجام شوند. او افزود که جمهوری اسلامی با ترکیب عقلانیت، اخلاق و شرع، مدلی برای سایر کشورها ارائه کرده است که میتواند پایهای برای انسجام اجتماعی و پیشرفت باشد.
