گروه: سایر / یادداشت
تاریخ : 1403/11/14 12:33
شناسه : 410555
‏ زهره مهرنوروزی-فرونشست زمین در ایران از بحران‌های ‏زیست‌محیطی مهم چندسال اخیر ایران است که مهم‌ترین علل آن در ‏حال حاضر بحران آب است. ایران جزو کشورهایی با بیشترین ‏فرونشست زمین است، به حدی که میزان فرونشست زمین در ایران ‏‏۹۰ برابر میانگین کشورهای توسعه یافته است.کاشمر با میزان ‏فرونشست تجمعی بیش از ۳۰ سانتی‌متر رکورددار فرونشست زمین در ‏ایران است. درصد مساحت ایران (حدود ۸۰ هزار کیلومتر مربع) شاهد ‏فرونشست زمین است. مساحتی معادل ۵ درصد از خاک ایران با ۳۶۰ ‏منطقه دچار فرونشست است. هفت استان در وضعیت بحرانی قرار ‏دارند و فرونشست زمین پنج برابر میانگین جهانی است. بیش از ۲۰۰ ‏شهر ایران که تقریباً ۱۵ درصد کل آن است، یا در حال فرونشست ‏هستند یا در نزدیکی مناطق فرونشست قرار دارند. بیش از ۹۰۰ هزار ‏چاه در ایران وجود دارد که ۴۰ درصد از این چاه‌ها (۳۶۰ هزار) ‏غیرمجاز هستند. در اطراف اصفهان و دریاچه ارومیه زلزله‌هایی به ‏ثبت رسیده که می‌تواند ناشی از فرونشست زمین باشد. در ایران حدود ‏‏۱۳ میلیون هکتار اراضی قابل کشت داریم که از این میزان ۸ میلیون ‏هکتار آن به کشت آبی و ۵ میلیون هکتار آن به کشت دیم اختصاص ‏دارد؛ به عبارت دیگر ۹۰ درصد از کشاورزی ایران روی زمین‌های ‏کشت آبی و ۱۰ درصد روی اراضی دیم انجام می‌شود. حدود ۴۱ ‏میلیارد متر مکعب برای چاه‌های مجاز پروانه صادر شده که از این ‏چاه‌ها آب برداشته شود و حدود ۱۰ میلیارد متر مکعب نیز سالانه به ‏صورت غیرمجاز برداشت می‌شود. ‏
رئیس بخش زلزله‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و ‏شهرسازی از فرونشست زمین در ایران به دلیل کاهش سطح آب‌های ‏زیرزمینی که به یکی‌از بحران‌های جدی زیست‌ محیطی کشور تبدیل ‏شده، خبر داد.‏
علی بیت‌اللهی رئیس بخش زلزله‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات ‏راه، مسکن و شهرسازی در گفتگو با مهر با بیان اینکه فرونشست ‏زمین در ایران به دلیل کاهش سطح آب‌های زیرزمینی به یکی از ‏بحران‌های جدی زیست‌محیطی کشور تبدیل شده است، اظهار کرد: این ‏پدیده از اوایل دهه ۵۰ خورشیدی مشاهده شده و از دهه ۷۰ با کاهش ‏ناگهانی و شدید منابع آب زیرزمینی شدت گرفته است.‏

بیت‌اللهی با بیان اینکه تاکنون نزدیک به ۱۴۰ میلیارد متر مکعب از ‏منابع آب زیرزمینی کشور از دست رفته است، افزود: کاهش سطح آب ‏زیرزمینی باعث فشرده شدن لایه‌های خاک و نشست زمین شده است، ‏این مسئله به دلیل افزایش تعداد چاه‌های آب، که تعداد آن‌ها به حدود ‏یک میلیون حلقه برآورد می‌شود، تشدید شده است.‏

رئیس بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با ‏اشاره به گستردگی بحران فرونشست زمین، گفت: بر اساس داده‌های ‏پردازش‌شده، تمامی استان‌های کشور با این بحران روبه‌رو هستند. ‏بیشترین وسعت فرونشست در استان کرمان گزارش شده است و ‏استان‌های البرز، تهران، اصفهان، خراسان رضوی، فارس و حتی ‏استان‌های پربارشی مانند گلستان و مازندران نیز از این پدیده در امان ‏نبودند، تنها استان گیلان شدت کمتری از فرونشست را تجربه کرده ‏است.‏

بیت‌اللهی هشدار داد که بیش از ۴۰۰ شهر ایران، از جمله ‏کلان‌شهرهایی مانند تهران، اصفهان، مشهد و شیراز، در پهنه‌های ‏پرخطر فرونشست زمین قرار دارند، همچنین علاوه بر این، خطوط ‏جاده‌ای و ریلی، خطوط انتقال نفت و گاز، شریان‌های حیاتی برق و ‏همچنین آثار تاریخی و فرهنگی کشور نیز در معرض آسیب جدی ‏هستند.‏
وی در خصوص راهکارهای مقابله با این بحران گفت: فرونشست ‏زمین عمدتاً ناشی از برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی است و ‏می‌توان با اجرای اقداماتی استفاده از تکنیک‌های مدرن برای کاهش ‏هدر رفت آب، جایگزینی محصولات پرآب‌بر با محصولات کم‌آب‌بر، ‏هدایت آب بارندگی‌ها به لایه‌های زیرزمینی در فصول غیر کشاورزی ‏وجلوگیری از برداشت غیرقانونی آب زیرزمینی وجلوگیری از احداث ‏صنایع پرمصرف در مناطق کم‌آب راهکارهایی است که می تواند از ‏بحران جلو گیری کند. ‏
وی در پایان تاکید کرد: بحران فرونشست زمین در ایران با عزم و ‏مدیریت جدی قابل کنترل است، کشورهای دیگری که با این مشکل ‏روبه‌رو بودند، توانسته‌اند نرخ فرونشست زمین را به صفر برسانند. ‏اجرای سیاست‌های مؤثر در زمینه کاهش مصرف آب و نظارت بر ‏برداشت‌ها، می‌تواند ایران را نیز از این بحران نجات دهد؛ با این حال، ‏نبود اقدامات ملموس و پیگیری‌های مسئولانه، این پدیده را به یکی از ‏چالش‌های مداوم و نگران‌کننده کشور تبدیل کرده است. برای مدیریت ‏این شرایط همین امروز باید چاره کرد فردا دیر است. ‏

پاسخی بگذارید