گروه: سایر / گزارش
تاریخ : 1403/11/16 13:39
شناسه : 410578
سیدکمال کیایی طالقانی

‏ دانشنامه ویکی پدیا واژه مهندس را برگرفته از کلمه هندسه دانسته و ‏معانی ذیل را، برای آن برشمرده است. ‏
غیات(کسی که هندسه را به خوبی می داند)، اندازه گیر، تقدیرکننده، ‏محاسب، مساح ‏
انجمن مهندسین آمریکا مهندسی را، کاربرد خلاقانه اصول علمی برای ‏طراحی یا توسعه ماشین ها، ابزارها، ساختارها وفرآیندهای ساخت ‏تعریف کرده است. ‏
سی اف سی راجرز مهندس بریتانیایی، مهندسی را، رویه ای متشکل ‏ازطراحی، ساخت وبه کارگیری هرنوع مصنوع می داندکه جهان ‏فیزیکی ما را به منظور پاسخگویی به نیازهای مورد نظر انسان تغییر ‏می دهد.‏
‏ دکترمحمدرضااسلامی از اساتید برجسته مهندسی کشوربیان خوبی از ‏مهندسی ارائه کرده است اودر جایی آورده است: دوست دارم فرزندم ‏مهندس شود چرا که زیبای یک مفهوم درخشنده را می بیند، می بیندکه ‏چطور، ریاضیات و فیزیک به حل مشکلات جوامع بشری کمک می ‏کنند. از نظر او مهندسی، جلوه ای شگفت از تمدن بشری است زیرا ‏انسان توانست دانش مهندسی را، از طریق کاربردی کردن ریاضیات و ‏فیزیک، به خدمت جوامع انسانی در آورد.‏
مهندسی را می توان کنش یافعالیتی قلمداد کرد که با دو حوزه علم و ‏تکنولوژی در ارتباط است مهندسان بابهره گیری از پیش زمینه های ‏علمی، به همراه مهارت ها و بصیرت های فردی، تکنولوژی هارا بر ‏می سازند. بنابراین مهندسان دستی در علم دارند، ودستی دیگر،در ‏تکنولوژی.‏
‏    علم تلاشی است روشمند برای ارائه تصویری از واقعیت های ‏جهان، که توسط دانشمندان صورت می پذیرد. دانشمندان برای شناخت ‏جهان پیرامون انسان، حدس ها و گمانه هایی از واقعیت برمی سازند، ‏این حدس ها هیچ وقت انطباق کاملی با واقعیت های بیرونی ندارند ‏زیرا واقعیت  بیرونی دارای ظرفیت های نامحدود است ولی دانشمند به ‏عنوان یک انسان، ظرفیت ادراکی محدودی دارد، لذا تولیدات علمی که ‏در قالب فرضیه ها بر ساخته می شوند همواره همراه با نقص و کاستی ‏است. ‏
‏   تکنولوژی -که مفهومی فراتراز مهندسی است- برساخته ای است ‏برای رفع نیازهای انسان؛  رانندگی، حسابداری، مدیریت و نظایر آن ‏در زمر تکنولوژی ها جای می گیرند زیرا هدفشان، تغییر واقعیت به ‏منظور رفع نیاز انسان است ولی مهندسی به شمارنمی آیند. مهندسی ‏آن بخش از تکنولوژی است که دارای ویژگیهایی نظیر طراحی،  ساخت ‏و بکارگیری مصنوعات برای پاسخگویی به نیاز آدمی است.‏
‏ ‏
تمایزعلم وتکنولوژی(مهندسی): ‏
‏-علم مجموع برساخته های بشر، برای رفع نیازهای معرفتی آدمی است  ‏ولی تکنولوژی ومهندسی برای رفع نیازهای غیرمعرفتی است ‏
‏-معیار پیشرفت در علم نزدیک شدن به واقعیت ومعیار پیشرفت در ‏تکنولوژی موثر بودن است
‏ - علم نباید از ارزش ها،سنت ها و تعصب ها تأثیر بپذیرد ولی ‏تکنولوژی بدلیل برآوردن نیازهای انسانی وابسته به خواست آدمیان ‏است و از آنها تاثیر می پذیرد. ‏
‏- علم با توصیف واقعیت سرو کار دارد ولی تکنولوژی با ابداع،ایجاد و ‏تغییرآن.‏

رابطه علم بامهندسی:‏
‏ به گفته باسلا، میان علم و تکنولوژی(مهندسی) تا پیش از نیمه قرن ‏نوزدهم، ارتباط نزدیکی برقرار نبود و بخش زیادی از تکنولوژی های ‏ساخت بشر، بطور مستقل از دانش تجربی بر ساخته می شدند، به ‏عبارت دیگر در بسیاری از موارد مهندسان وقتی دستگاهها و ماشین ‏هایی را ابداع کردند و یا از خواص مواد مختلف برای مقاصد عملی ‏بهره می بردند، تبیین علمی برای آن نداشته اند و قوانین علمی پنهان ‏در آنها، سال ها بعد، کشف شدند.به عنوان مثال پزشکان از زمان ‏بقراط بر اثر تسکین دهنده برگ درخت بید پی برده بودند ولی در سال ‏‏۱۸۷۹ فلیکس هوفمان شیمی دان آلمانی موفق شد ماده اصلی موجود ‏در برگ درخت بیدرا، که سبب تسکین درد می شود، بطور مصنوعی ‏تولید کند(این ماده آسپرین نام گرفت). اما باز نحوه عمل آن در تسکین ‏درد تا اواخر دهه۱۹۷۰شناسایی نشده بود. ‏
درصنعت هوانوردی نیز شاهد این موضوع هستیم؛ هواپیماها مدت ها ‏بود در آسمان پرواز می کردند ولی نظریات علمی مستتر در صنعت ‏پرواز، مثل نیروی برآ،  برای مدتها ناشناخته بود. ‏
نیومی اور سکیزدر کتاب "چرا به علم اعتماد کنیم" با اشاره به این ‏موضوع آورده است فناوری ها پیش از قرن بیستم مستقل از علم ‏نظری پیشرفت کردند و بسیاری از نوآوری های فناورانه،  موفقیت ‏تجربی بودند که رابطه شان با علم بعدها روش شد .اما در عین حال ‏جمع عظیمی از معرفت علمی در تار و پود فناوری های روز مره ‏تثبیت شده است مثلاً در تلفن همراه نظریه های متعدد علمی ‏نظیرالکترو مغناطیس،  فناوری اطلاعات، علوم رایانه، علم موادو... ‏نهفته است
امروزه علم نقشی مهم در فعالیتهای مهندسی ایفا می کند به گفته ‏واینبرگ در جهان دانش محور کنونی، که علم و تکنولوژی وابستگی ‏زیادی با یکدیگر پیدا کرده اند، در غیاب پژوهش های محض و نظری؛ ‏که هدفشان شناخت ظرفیت های موجود در واقعیت است، فعالیتهای ‏مهندسی و کاربردی نیز دیر یا زود از دست یابی به ظرفتیهای جدید ‏محروم شده و از رشد باز می ایستند. ‏
دکتر علی پایا در مقاله ای در خصوص علم وفناوری آورده است در ‏سال ۲۰۰۵ دانشگاه ام آی تی رشته تازه ای به نام حیات مصنوعی، ‏راه اندازی کرده است این رشته تلفیقی است از مهندسی الکترونیک،  ‏زیست شناسی و علوم کامپیوتر؛  که هدف آن بهره گیری از تواناییهای ‏عملی وفنی موجود، برای خلق شکل تازه ای از حیات آلی است که در ‏طبیعت موجود نیست. در این حوزه مهندسان بادانشی که در قلمرو ‏ساخت انواع مدارها و دستگاه ها بدست آورده اند اجزای آلی مانند ‏پروتئین ها را، با اتم ها و مولکولهای دیگر ترکیب کرده تاهستار زنده ‏جدیدی بوجود آید
مهارت ها و دانش های ضروری برای مهندسان:‏
‏۱- تحقیق وپژوهش: به منظور کشف راه حل های تازه ‏
‏۲-توسعه: برای اعمال دستاوردهای تحقیقات و پژوهش ها ‏
‏۳- طراحی: استفاده از مدلهای جدید مهندسی و تولید آن برای سیستم ‏ها و ابزارها ‏
‏٤- ساخت و تولید: آماده سازی فضا،احداث سازه ها، سازماندهی ‏منابع، برنامه ریزی وزمانبندی فعالیت ها ‏
‏۵- راه اندازی: بهره برداری از سیستم ها و محصولات ‏
‏۶- اخلاق :پای بندی به موازین، آیین نامه ها و استانداردها ‏
‏۷-پشتکار: پیگیری نظام مند برای پیشبرد فعالیتهای مهندسی، براساس ‏گزارش موسسه فرانکلین،  ادیسون برای ساخت لامپ برق سه هزار ‏نظریه را در باره بهترین ماده برای نور پراکنی مورد مطالعه قرار داد.‏
‏ ضرورت ارتباط مهندسی باعلوم انسانی: ‏
‏ موضوع ارتباط مهندسی و علوم انسانی در سالهای اخیر، مورد توجه ‏صاحب نظران قرار گرفته است، واقعیت این است که نگاه صرف ‏مهندسی نه تنها برای توسعه پایدار کافی نیست بلکه در موارد بسیار ‏می تواند، آسیب های جدی به زیست بوم انسانی وارد کند. ‏
تلاش برخی از استادان مهندسی و توجه آنها به موضوع مهندسی و ‏فلسفه شایسته تقدیر است. دکتر علی خاکی صدیق استاد مهندسی کنترل ‏دانشگاه خواجه نصیرطوسی وبینارهایی را تحت عنوان مهندسی و ‏فلسفه ارائه داده است نکته مهمی که دکترخاکی صدیق به درستی به آن ‏اشاره کرده است این است که، بسیاری از مسائل توسعه ای در کشور- ‏که در حیطه فعالیتهای مهندسی قرارمی گیرند- در پس فرمول ها و ‏معادلات پنهان  گردیده است زیرا تمام واقعیت را نمی توان درآیینه ‏فرمول ومعادله مشاهده وتحلیل کرد.از این رو باید از ظرفیتهای علوم ‏انسانی بطورعام وفلسفه بطورخاص برای ارائه مدل های کارآمدتر ‏بهره برداری کرد. ‏
نکته دیگر مرتبط با موضوع بالا این است که حدس ها و گمان های ‏دانشمندان در خصوص حقایق جهان ، همواره دچار نقص و کاستی ‏است زیرا همانطور که قبلاً اشاره شد واقعیت دارای ظرفیتهای نامتناهی ‏است،  اما در عین حال ظرفیتهای ادراکی انسان محدود است بنابراین ‏تبیین های  علمی همواره توام با نقص و کاستی است این شم و ‏بصیرت مهندسی است که می تواند تا حدی این نقص را جبران کند. ‏بینش هایی که فلسفه درمهندسان ایجادمی کندموجب تقویت نبوغ ‏وبصیرت های آنان می گردد
دکتر  پایا درمقاله ای بااشاره به موضوع بالا آورده است: ساخت پل ‏هزاره در انگلستان نمونه ای است از عدم انطباق طرح ها و نقشه ها ‏با واقعیت عملی. ‏
این پل باوجود دقتی که در ساخت آن صورت پذیرفته بود پس از بهره ‏برداری شروع به نوسان کرد و برای مدتی مسدود شد. مهندسان برای ‏حل مشکل بابستن سیم های مفتولی قدرتمند، بخش های مختلف پل را ‏به پایه هایی که در کف رودخانه نصب شده بود محکم کردند و با این ‏کار مشکل نوسان پل، حل شد.‏
دکترپایا معتقداست قوانین حاکم بر مهندسی، قوانینی پدیدار شناسانه ‏است که ریشه در اندیشه های ادموند هوسرل فیلسوف آلمانی دارد ‏پدیدار شناسی جنبش فلسفی است که به مطالعه ساختار آگاهی و تجربه ‏می پردازد

پایابراین باوراست که، مهندسان می توانند توانایی های خود را در ‏خدمت اهداف عالی انسانی و یا بالعکس قراردهند. بطور مثال ‏کریستوف اینگهوفن معمار آلمانی که به نقش اخلاق در مهندسی باور ‏داشت کوشیده است در طراحی دادگاه بین المللی لاهه، اصول انصاف، ‏قاطعیت، باز بودن و پاسخگوبودن را مورد توجه قرار دهد. در عین ‏حال  مهندسانی که اقدام به ساخت و طراحی اتاق های شکنجه و یا ‏سلاحهای ویرانگر کرده اند در مقیاس گسترده، سبب قتل و نابودی شده ‏و توانایی خود را در زمینه های غیر اخلاقی بکار گرفته اند.‏
صاحب نظر دیگری که به موضوع فلسفه و مهندسی پرداخته است ‏دکتر حافظ عبدالکریمی است که سلسله درس گفتارهایی تحت عنوان ‏فلسفه و معماری ارائه داده است، در این درس گفتارها  دکتر ‏عبدالکریمی باارائه موضوعاتی مثل هوسرل و معماری، هایدگر و ‏معماری و نظایران، تلاش کرده است به مبانی  فلسفی ای که به کار ‏مهندسان معمار می آید پرداخته شود تا از این طریق، ضمن توسعه و ‏تعمیق ظرفیتهای ذهنی معماران، جامعه معماری کشور،به ارتقا کیفت ‏فعالیتهای معماری دست یابد.‏
به نظر می رسدمهم ترین آموزه فلسفه و علوم انسانی برای حوزه ‏مهندسی می تواند، تاکید بر عنصر عقلانیت و ضرورت ‏اتخاذرویکردهای نقادانه باشد

پاسخی بگذارید