شیخ علی مهدیان استاد حوزه
انیمیشن کوتاه ایرانی "در سایه سرو" اسکار گرفت. اسکار؟! برای یک اثر ایرانی از نوع انیمیشن!؟ اسکارهای قبلی که ایران به دست آورد یکی به "جدایی نادر از سیمین" رسید، ماجرای سرگردانی مخالفین ایران بین دو راهی ایستادن و مبارزه یا رها کردن و رفتن؟ یکی هم به "فروشنده" رسید، داستان موریانه ای که عمق فرهنگ و هویت ما را پوسانده و کشوری که مشکلش هویتش است نه حتی حاکمیتش. الان یک انیمیشن بیست دقیقه ای چه نکته جذابی برای آمریکایی ها دارد؟
پدر پیری که جانباز اعصاب و روان است، دقت کنید، فکر جنگ که به سرش میزند دیوانه میشود. شروع انیمیشن با شکستن تنگ بلور و مرگ ماهی است با دیوانگی پدر، او روبروی آینه میایستد و سر به آینه میکوبد، خودش را میشکند، دختر جوانش را پرت میکند. این رفتارها باعث میشود دخترش از او قهر کند او را دوست دارد ولی چاره ای ندارد. پس قصه، قصه‌ی نماد عقلانیت (بلکه دیوانگی) باقیمانده از جنگ است یعنی هویت نسل قبل، با دخترک نسل بعدی و زندگی با همه جذابیتهای دخترانه اش، یک نکته دختر را نگه میدارد و آن یک وال بزرگ است که در ساحل گیر کرده. نماد کشورش. دختر میخواهد این نماد قدرت گسترده را نجات دهد. پیرمرد هم به کمکش میآید. اما نمیتوانند.
پیرمرد روی لنج جنگ زده اش از دختر دور شده و زندگی میکند لنجی که پر از عکسها و خاطرات گذشته است او میخواهد این لنج را نو نوار کند در حالیکه دختر دخترانه مراقب وال است. پارچه های رنگ رنگی که روی او میکشد و خیسشان میکند که وال از گرمای ساحل نمیرد. مادر دختر در جوانی اش غرق شده در دریا هنگام جنگ. در صحنه ای دختر در حال بازی با چوبی به سمت خرچنگ و بچه اش میرود، خرچنگ ضربه ای به چوب میزند وقتی موفق نمیشود بچه اش را دور میکند و فرار میکند از چوب. از قدرتی که نمیتواند تغییرش دهد.
فیلم کوتاه چطور تمام میشود؟ پیرمرد لنج را غرق میکند. نه فقط لنج که نماد زیست و خاطرات نسل پیرمرد است، بلکه خودش را، آن مغز دیوانه جنگ طلبش را، او باید بمیرد و نابود شود تا دختر روی دریا به سمت نور برود تا کشور (وال ) نجات پیدا کند. مشکل کیست، دشمن؟ نه، مغز دیوانه پیرمرد.
یاد انیمیشن "مدفن کرم شب تاب" افتادم، انیمیشن بلند و موثر و تلخ ژاپنی، که مساله اش نابود کردن هویت جنگ طلب و سنتی کهن ژاپن است. تا ژاپن ساخته شود. ژاپنی امروز ابزار آمریکا است و تحت تجاوز آمریکایی ها به دختران و زنانش، ژاپنی که حالا دیگر تغییر هویت داده. آنجا هم بدون توجه به تعیین تکلیف نسبت تو با ظالم با ظلم، مشکل را سنت و هویت ژاپن میداند، حالا مقصر هیروشیما و ناکازاکی را کودک ژاپنی چه کسی میداند؟ نسل قبل خودش و نه آمریکا؟ اینجا هم خط همان خط است. یک زندگی تخیلی با رها شدن از قید جنگ که ریشه اش در وجود خود شما است، باید فرار کنید از ظالم تا بمانید. باید غرق کنید آن هویت ظلم ستیز را که وجه دیوانه جنایتکارتان است. تا نسل بعدتان خوش باشد و سعادتمند.
ایده زیبایی است نه؟
خوب هم از آب درآمده، زیبا، ساده، خوش ساخت، انصافا اسکار ندارد؟ معلوم است که اسکار دارد. ایران محور مقاومت که نقطه تمرکز درگیری امروز آمریکا در دنیا است، فیلمی میسازد که به کودکانش و مردمش بگوید، این هویت مریض دیوانه جنگ طلب را خرد کنید، بشکنید، راه حل نابود کردن و حذف عقلانیت شما است تا نسل بعد زندگی کند غرق کنید آن هویت را. من هم جای فستیوال اسکار باشم حتما از این خروجی تقدیر میکنم. حالا فقط یک سوال باقی میماند.
این انیمیشن آمریکایی، ببخشید ایرانی، را کجا ساخته؟
با افتخار
"کانون پرورش فکری کودکان" ایران
یک بار دیگر به تک تک این کلمات نگاه کنید ؛ "کانون پرورش فکری کودکان" در ایران.
