گفتگوی شاخه سبز با هنرمند خوشنویس زهرا میبدی
زهره مهرنوروزی.هنر خوشنویسی از دیرباز در فرهنگ ایرانی و اسلامی جایگاه ویژه‌ای داشته و همواره به‌عنوان پلی میان زیبایی بصری و عمق معنوی شناخته شده است. این هنر، علاوه بر جلوه‌های هنری، هویت و ارزش فرهنگی جامعه را نمایان می‌سازد و در عین حال تأثیری عمیق بر روح و روان هنرمند و مخاطبان دارد. خوشنویسی، هنری است که با صبر، تمرین و دقت شکل می‌گیرد. برخلاف بسیاری از هنرهای تجسمی که به سرعت نتیجه نهایی خود را نشان می‌دهند، خوشنویسی نیازمند سالها ممارست، اصلاح و توجه به جزئیات است تا هر حرف و هر کلمه به نهایت زیبایی برسد. این فرآیند، تنها یک مهارت دستی نیست، بلکه نوعی سلوک ذهنی و روحی است که هنرمند را به آرامش درونی و تعادل روانی هدایت می‌کند.
برای اشنایی با یکی از بانوان هنرمند شهرمان به نمایشگاه فرهنگ می رویم جایی که خانم میبدی به همراه دوستش به مناسبت دهه کرامت نمایشگاهی از آثار خود به نام «هنرآسمانی» برپا کرده است، وقتی به تابلوهای خطاطی خانم میبدی نگاه می کردم اصالت زیبایی و هنر در آثار او هویدا بود. زیارتنامه حضرت زهرا علیهاالسلام، زیارتنامه عاشورا ، سوره فجرو سوره محمد صلوات الله علیه بخشی از کارهای او بود که آثارش بر روی دیوار نمایشگاه نسب شده بود.
زهرا میبدی، خوشنویس برجسته‌ای که از دوران کودکی به این هنر علاقه‌مند شد، او نگارنده نور است و با دستان هنرمندش نور را می نویسد. اونمونه‌ای از هنرمندانی است که با عشق، تلاش و پشتکار مسیر خود را طی کرده‌است از نخستین تجربه‌های هنری در کنار خانواده تا ورود به انجمن خوشنویسان، آشنایی با استادان نامدار، برگزاری نمایشگاه‌های داخلی و بین‌المللی و نهایتاً ورود به عرصه کتابت قرآن کریم، همه بخشی از مسیر طولانی و پرچالش او بوده‌اند.
در این گفتگو، او از تجربیات خود در خوشنویسی، سبک منتخبش، تأثیرات روحی و معنوی این هنر، چالش‌های مسیر، و برنامه‌های آینده‌اش سخن می‌گوید. همچنین، توصیه‌هایی ارزشمند برای علاقه‌مندان به این هنر دارد تا بتوانند با انگیزه و صبوری مسیر خود را آغاز کرده و آثار ماندگاری خلق کنند.
لطفاً خودتان را معرفی کنید و بفرمایید چگونه با هنر خوشنویسی آشنا شدید؟
من زهرا میبدی هستم، متولد سال ۱۳۵۶ از شهر قم. دارای مدرک فوق ممتاز خوشنویسی هستم نخستین آشنایی من با خوشنویسی به دوران کودکی بازمی‌گردد، زمانی که برادرم به این هنر مشغول بود. مشاهده خلق حروف و کلمات زیبا با ابزارهای خوشنویسی برایم جذابیت زیادی داشت و از همان زمان آرزو داشتم روزی بتوانم در این هنر مهارت پیدا کنم.
چه چیزی باعث شد که تصمیم بگیرید خوشنویسی را به‌طور جدی دنبال کنید؟
آنچه مرا به این هنر جذب کرد، زیبایی و دشواری آن بود. خوشنویسی مهارتی است که به سادگی حاصل نمی‌شود و برای رسیدن به آن باید تمرین‌های مستمر و مداوم داشت. علاقه شخصی من به این هنر بسیار زیاد بود، اما ۱۲ سال انتظار کشیدم تا خانواده اجازه دهند وارد انجمن خوشنویسان شوم، زیرا تأکید داشتند که تحصیلات مدرسه‌ای باید اولویت اصلی باشد.
خوشنویسی چه جایگاهی در جامعه دارد و چرا به آن پرداختید؟
هنر خوشنویسی نه تنها یک مهارت فردی، بلکه یک عنصر فرهنگی و هویتی محسوب می‌شود. این هنر ارزش بسیاری به جامعه می‌بخشد و از نظر روحی و روانی نیز موجب آرامش قلبی هنرمند و مخاطبان می‌شود. خوشنویسی پلی میان تاریخ، فرهنگ و هنر است که در زیبایی بصری و انتقال مفاهیم معنوی نقش بسزایی دارد. لازم نکته ای را بگویم، شاید یک کسی که خوشنویس می شود بتواند در چهار سال این هنر را بیاموزد اما در مورد پخته شدن خط 40 سال زمان می برد تا یک خوشنویس بتواند آثارش را به نمایش بگذارد. از این منظر می گویم خوشنویس شدن آسان نیست زمان می خواهد.
سبک‌های مختلف خوشنویسی کدام‌اند و شما بیشتر در کدام سبک فعالیت دارید؟
سبک‌های گوناگونی در خوشنویسی وجود دارد، از جمله نسخ، ثلث، ریحان، محقق، رقاع، توقیع، نستعلیق، شکسته نستعلیق، تعلیق، کوفی، دیوانی و دیگر سبک‌ها. من عمدتاً در سبک نسخ فعالیت می‌کنم، زیرا این سبک خوانایی بالایی دارد و برای کتابت قرآن، متون ادبی و اشعار فارسی بسیار مناسب است.
چه کسانی در مسیر شما نقش مشوق و راهنما داشتند؟
مشوق اصلی من از ابتدا برادرم بود. خانواده‌ام نیز همیشه حمایت و تشویق کردند و مرحوم پدرم هر جا خط زیبایی می‌دید، مرا ترغیب می‌کرد که تلاش کنم تا به آن سطح برسم. در مسیر رشد هنری، با اساتید بزرگی همچون استاد سید محمد حسینی موحد، استاد احمد عبدالرضایی، استاد سید رضا بنی رضی و استاد محمد تقی اسدی آشنا شدم که هر یک به شیوه‌ای مرا راهنمایی کردند. پس از ازدواج نیز همسر و دخترم از حامیان و مشوقان جدی من بوده‌اند.
آیا خوشنویسی یک استعداد ارثی است یا مهارتی اکتسابی؟
خوشنویسی ترکیبی از استعداد و مهارت اکتسابی است. اگرچه برخی افراد به‌طور طبیعی توانایی بیشتری در این زمینه دارند، اما بخش عمده‌ای از این هنر از طریق تمرین، صبر و پشتکار به دست می‌آید. برای موفقیت در خوشنویسی، علاقه، استمرار و آموزش صحیح ضروری است.
شما در حوزه کتابت قرآن فعالیت داشته‌اید. چه ویژگی‌هایی را برای این اثر در نظر گرفته‌اید؟
برای کتابت قرآن، هدف ما ارائه نسخه‌ای با کیفیت بالا است که از نظر هنری ارزشمند باشد و سبک نسخ فارسی را به بهترین شکل نمایش دهد. همچنین، تلاش داریم خوانایی آن را به گونه‌ای تنظیم کنیم که نسل جوان به‌راحتی بتواند از این اثر بهره‌مند شود. از آنجا که کاتب در حال نوشتن کلام الهی است، این فرآیند آرامش روحی بسیاری ایجاد می‌کند و نوعی مدیتیشن و پاکسازی ذهن محسوب می‌شود.
مهم‌ترین چالش‌ها و مشکلاتی که در این مسیر با آنها روبه‌رو شدید چه بودند؟
مانند هر مسیر هنری، خوشنویسی نیز با چالش‌های فراوانی همراه است، از جمله دشواری‌های تمرین، کمبود امکانات، و گاهی عدم توجه کافی به این هنر. اما یک خوشنویس باید با اراده و صبوری بتواند از تمامی موانع عبور کند و در مسیر خود ثابت‌قدم بماند.
تاکنون در چه نمایشگاه‌هایی شرکت داشته‌اید؟ و بفرمایید تاکنون چه سوره و ادعیه های را کتابت کرده اید؟
از سال ۱۳۷۸، در نمایشگاه‌های گروهی متعددی مانند مشق صلوات، تجلی قلم، صبا، نمایشگاه بانوان ایران نمایشگاه سالانه ی مهربانو در قم و چندین نمایشگاه جمعی دیگر حضور داشته‌ام. نخستین نمایشگاه انفرادی من در سال ۱۳۹۶ در شهر مسقط، عمان برگزار شد. همچنین، نمایشگاه «هنر آسمانی» ابتدا در موزه رضا عباسی تهران و سپس در شهر مقدس قم برپا شد. درباره کتابت سوره یس، سوره مسبحات ، زیارت امین الله ، زیارت جامعه کبیره ، کتابت جزء سی قرآن، زیارت عاشورا، دعای عهد و حدیث کساء را کتابت کرده ام و در حال حاضر کتابت قرآن را در دست انجام دارم.
در این سال ها چه رتبه هایی کسب کردید؟
رتبه های زیادی بدست آوردم که مهم ترین آنها در سال ۸۲ رتبه سوم جوانان در اصفهان را به دست آوردم همچنین، رتبه دوم آیات قرآن و امام رضا علیه السلام نیز کسب کردم و سال ۸۵ حائزرتبه اول طلیعه ظهورشدم و سال ۸۷ رتبه برگزیده دومین جشنواره فرهنگی هنری بانوان استان قم شدم. سال ۹۴ جزء دو نفر دوم دومین جشنواره کتابت قرآن کریم شدم، سال 95 رتبه دوم کتاب آرایی در فرهنگ و تمدن اسلامی، رتبه اول اولین جشنواره دوسالانه ملی هنر توحیدی، رتبه اول جشنواره ملی خوشنویسی محمدرسول الله، رتبه برگزیده چهارمین دوسالانه بین المللی قزوین ، رتبه اول نهمین جشنواره سراسری خوشنویسی غدیر، جزء سه نفر اول چهاردهمین جشنواره ملی خوشنویسی رضوی شدم وسال ۹۶ رتبه اول پانزدهمین جشنواره ملی خوشنویسی رضوی، رتبه دوم جشنواره مشق صلوات را کسب کردم و در سال ۹۷ رتبه دوم جشنواره آیات، برگزیده جشنواره پیامبر مهربانی، رتبه دوم جشنواره عبرات، رتبه تقدیری دوسالانه قزوین و رتبه تقدیری یاس یاسین را کسب کردم .
آیا تدریس هم دارید؟
بله من در حال حاضردر انجمن خوشنویسان قم تدریس خوشنویسی دارم و تدریس خصوصی هم انجام می دهم و شاگردانی هم دارم.
توصیه شما به کسانی که می‌خواهند خوشنویسی را آغاز کنند چیست؟
برای ورود به دنیای خوشنویسی، صبر و تمرین مداوم ضروری است. این هنر نیازمند تلاش مستمر و یادگیری از اساتید برجسته‌ای است که علاوه بر مهارت، انگیزه‌بخش باشند. هر فردی که بخواهد در این هنر موفق شود، باید به هزینه‌های زمانی و تلاش‌های فکری آن واقف باشد و با علاقه و پشتکار به مسیر خود ادامه دهد.
شما مادر هستید یعنی در کنار خوشنویسی وظیفه مادری را هم بر عهده دارید چطور این دو کار مهم را کنار هم قرار دادید؟
فاطمه دخترم خیلی صبور است و البته همسرم بسیار فداکارانه با من همراهی کرد چون زمان هایی که من نمایشگاه خارج از قم داشتم او باید بجای من مواظب دخترمان می شد معتقد هستم اگر خانواده ام و همسرم در کنارم نبودند و همراهی ام نمی کردند قطعا در این هنر موفق نمی شدم و جا دارد از خانواده ام و همسرم دخترم بابت صبوری و همراهی من در این سالها تشکر کنم.
برنامه‌های آینده شما در حوزه خوشنویسی چیست؟
هدف اصلی من کتابت قرآن به بهترین نحو ممکن است تا اثری ارزشمند و خوانا برای نسل‌های آینده بر جای بگذارم. همچنین، قصد دارم در مسیر آموزش، برگزاری نمایشگاه‌های جدید و تولید آثار فاخر در این حوزه فعالیت داشته باشم.
