مدیریت یکپارچه گردشگری ساحلی به دلیل فقدان آگاهی مدیران و نبود طرح جامع در جزر و مد دریا به فراموشی سپرده شده و حال سواحل را بد کرده است.
مدت‌هاست شاهد مطرح شدن طرح‌ها و برنامه‌هایی
برای توسعه صنعت گردشگری در سواحل و اقتصاد دریا در جلسات مدیران استان مازندران هستیم.
ساحل یک بنیان جغرافیایی و یک جاذبه گردشگری
است که هر کدام تعاریف متفاوتی علمی دارند و شناخت و معرفی آن را تنها یک جغرافیدان
می‌تواند و نگاه دیگران تنها به جاذبه گردشگری و تفریحی آن خواهد بود، بدون تمرکز از
شناخت مناطق آسیب‌پذیر.
در این بین نقش جامعه محلی در عدم توسعه‌یافتگی
گردشگری سواحل به فراموشی سپرده شد یا می‌شود؛ موضوعی که علی‌رغم حساسیت بالایش برای
پرداختن به چگونگی ایجاد آسیب‌ها انگار به نقطه قوت و به اصلاح درآمدزا برای این قشر
بدل شد.
با توجه به حساسیت موضوع با سه کلید واژه
توسعه، گردشگری و سواحل به بررسی چالش‌ها از نگاه دکتر «مهدی رمضان‌زاده» دانشیار دانشکده
علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه مازندران پرداختیم.
ساحل یک بنیان جغرافیایی است
وی ساحل را یک منبع جغرافیایی و گردشگری
دانست و گفت: در ساحل شاهد کنش و واکنش‌هایی هستیم که سوالی با عنوان چرا ۱۰ درصد مردم
دنیا در کنار ساحل زندگی می‌کنند و چرا شهرهای بزرگ دنیا کنار ساحل شکل گرفته است،
را مطرح می‌کند.
رمضان‌زاده در این خصوص اظهار داشت: مهمترین
چالش ما در مازندران فقدان آگاهی دوجانبه است یعنی علم گردشگری از نگاه جامعه محلی،
مسئولین نسبت به گردشگری دیده می‌شود که تشکیل این مثلث در سیاست‌گذاری گردشگری ضروری
است اما اگر نباشد بلاشک با شکست رو به رواست.
وی یادآور شد: ما ساحلی داریم که نه خود
می‌شناسیم نه گردشگر؛ ارزش ساحل و توپوگرافی ساحل را نمی‌دانیم که آیا مناسب گردشگر
است یا خیر؛ فقط می‌دانیم که جاذبه‌ای جذاب برای گردشگری است؛ ساحل محل تلاقی دو اکوسیستم
بوده که با هر برداشت اشتباه، آسیب‌های جدی را هم از دریا و هم از خشکی وارد می‌کند.
پژوهشگر دانشگاه مازندران خاطرنشان کرد:
خطر از سمت خشکی به خاطر تغییراتی در توپوگرافی ساحل از جمله ساخت‌و سازهای بی‌رویه
و انباشت زباله‌ها بیشتر است و از سمت دریا مثل امواج ساحلی یا حمله کوسه نیز خطراتی
را برای ساحل رقم می‌زند.
رمضان‌زاده تصریح کرد: توجه ناکافی به نقش
دریا و ساحل، بزرگترین چالش در مدیریت گردشگری سواحل در مازندران است؛ در مورد آن بحث
می‌شود اما اطلاع کافی مدیران ندارند.
چرا ساحل مهم است؟
وی تاکید کرد: توسعه و فعالیت در ساحل به
دلایلی حائز اهمیت است چراکه آب مایه حیات، حمل و نقل آسان، تأمین بخشی از مواد غذایی،
کمبود زمین در برخی از کشورها و افزایش جمعیت و در پایان جذابیت ساحل می‌تواند این
توسعه را رقم می‌زند.
عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران افزود:
مدیری که ساحل را نمی‌شناسد بنابراین سیاست‌گذاری آن نیز برای ساحل مناسب نیست؛ ظرفیت،
حجم و تحمل ساحل را نمی‌شاسند و تنها به گردشگری و توسعه آن بدون شناخت می‌پردازند.
رمضان‌زاده فقدان نیروهای متخصص در راستای
سیاست‌گذاری گردشگری در مازندران را یکی از چالش‌های عدم توسعه دانست و گفت: عدم شناخت
بازاریابی مدیران در بحث گردشگری سواحل مازندران نیز چالشی دیگر محسوب می‌شود؛ بازاریابی
باید متناسب با گردشگری باشد و متأسفانه پایگاه داده برای گردشگری ساحل در این استان
نداریم.
وی بیان کرد: سیاست‌های کلی و کیفی کمک
چندانی به ما در سیاست‌گذاری نخواهد کرد؛ تجربه ثابت کرده که باید بر روی مسائل جزئی
و کمی متمرکز شویم؛ برای رسیدن به اهداف کمی نیز نیازمند طراحی یک پایگاه داده هستیم
که متأسفانه چنین پایگاهی که نقاط خطر، نقاط حادثه‌خیر، نقاط دارای آلودگی یا گونه‌های
کمیاب و لایه‌های طرح در آن دیده شده باشد در مازندران نداریم.
دانشیار دانشکده علوم انسانی و اجتماعی
دانشگاه مازندران ادامه داد: ساحلی داریم که نمی‌توان گردشگری را از آن حذف کرد چراکه
ساحل با پهنه آبی فرصت خوبی برای توسعه در استان خواهد بود و گردشگری که در استانی
دیگر خدمات می‌دهد برای تفریح و آرامش نیازمند حضور در ساحل و گرفتن خدمات خواهد بود.
دشواری تفکیک میزان آلودگی ساحل بین گردشگران
و جامعه محلی
رمضان‌زاده تصریح کرد: دشواری تفکیک میزان
آلودگی ساحل، بین گردشگران و جامعه محلی بسیار مهم است؛ یکی از نقاطی که مورد توجه
برای آرامش‌دهی به نیروی انسانی با توجه به افزایش جمعیت و فشار کارفرماها قرار گرفت،
جنگل و ساحل بود.
وی خاطرنشان کرد: حضور بیشتر نیروی انسانی
در این دو منطقه باعث شد، آسیب جدی وارد شود و اینگونه متخصصان، کارشناسان، اساتید
و اصحاب رسانه وارد موضوع شده و از سیاست‌گذاران خواستار حفظ مناطق شدند و با توجه
به اینکه نمی‌شد تا عدم حضور صد در صدی نیروی انسانی را در ساحل و جنگل رقم زد، به
ناچار به سمت شکل‌گیری فلسفه جداسازی مناطق حفاظت شده رفتیم و بعد از چین و انگلیس
این عمل وارد ایران شد.
عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران افزود:
به‌طور مثال دشت ناز در میاندورود به‌صورت کلی مهار و حفاظت شده است چراکه با مطالعه
به این جمع‌بندی در خصوص حساسیت حفظ منطقه شدند اما مهار و حفاظت در ساحل انجام نشد
و مکان‌هایی که حساسیت محیطی بیشتری دارند، سرمایه‌گذاری بالاتری شد و این نشان از
عدم آگاهی، شناخت و توپوگرافی از سواحل است.
رمضان‌زاده گفت: در استان مازندران اساتید
و کارشناسانی داریم که از عهده شناسایی و رصد سواحل برآیند و بگویند در نیم متر نیم
متر ساحل چه اقداماتی می‌توان انجام داد و متأسفانه این مهم تاکنون رقم نخورد.
وی یادآور شد: ادوارد اینسکیپ اندیشمند
و جغرافیدان می‌گوید مدیران همیشه سعی می‌کنند هر آنجایی که خبرنگاران و ان جی اوها
اشاره کرده‌اند، دست گذاشته و گردشگری را در آن منطقه توسعه دهند حال با توجه به اهمیت
این موضوع در مازندران، مدیران در زمینه توسعه باید منتظر نقد این دو گروه باشند؟
تفکر مدیریت بحرانی بزرگترین مشکل مدیران
دانشیار دانشکده علوم انسانی و اجتماعی
دانشگاه مازندران با اشاره به اینکه تفکر مدیریت بحرانی بزرگترین مشکل مدیران امروز
ما در ایران است، افزود: یعنی نباید اجازه دهند که ساحل آسیب ببیند و بعد به دنبال
اجرای طرح‌ها باشند؛ مدیریت ریسک اولویت کنونی باشد.
وی با تاکید بر اینکه سیاست‌گذاری ساحل
در مازندران جزو اصول شود، گفت: تقویت دانش زیست محیطی مدیران و کسی که برنامه‌ریزی
را انجام می‌دهد از گردشگر و جوامع محلی مهم‌تر است؛ علم مدیریت مقصد در دنیا به زبان
ساده می‌گوید نباید انتظار داشته باشیم که گردشگر زباله را با خود ببرد.
طرح آزادسازی سواحل در توسعه گردشگری تأثیرگذار
نیست
عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران یادآور
شد: شناخت علمی و دقیق ساحل که بخشی زیر آب و بخش در خشکی، بخشی در جامعه‌شناسی و بخشی
بین تقابل انسان و سواحل است، بسیار حائز اهمیت است بنابراین نداشتن میدان دید برخی
نقاط ساحل استان مازندران حتی بعد از اجرای آزادسازی سواحل عملاً به درد گردشگری نخواهد
خورد.
رمضان‌زاده خاطرنشان کرد: علم گردشگری می‌گوید
در حریم ۶۰ متری نباید هیچ سازهای رقم بخورد بنابراین طرح آزادسازی حریم ۶۰ متری چندان
تأثیرگذار در توسعه گردشگری و اقتصاد دریا نخواهد کرد.
وی در پایان تصریح کرد: ساده‌انگارانه نوشتن
طرح‌های توسعه گردشگری برای سایت سواحل می‌تواند به اقتصاد دریا و گردشگری ساحل آسیب
امروز و در آینده آسیب بزند.
یکی از منابع غنی طبیعی در جهان که مورد
توجه فعالان گردشگری و اقتصاد دریا بوده، سواحل است که با توسعه امکانات و خدمات‌دهی
آن، روز به روز به تعداد گردشگران افزوده می‌شود اما آیا آگاهی و شناخت لازم برای توسعه
در بین فعالان این عرصه و مدیران وجود دارد..
بیش از ۴۷۰ کیلومتر نوار ساحلی در مازندران
وجود دارد و سالانه بیش از ۹۰ درصد مسافران برای بهره مندی از این جاذبه‌ها به استان
سفر می‌کنند.
