کارشناسان کودک مطرح کردند:
فرشته محقق- از لحظه ای که اینترنت وارد زندگی انسان ها شد تا امروز با تمام شایستگی ها و مزیت هایش یک سری نگرانی ها را به خانواده ها تحمیل کرده است. با توجه به ویژگی های خاص فضای مجازی و جدید بودن این پدیده، بسیاری از والدین ، امکان یا قدرت کافی برای شناخت دقیق این فضا و کاربردهای آن ندارند. عدم آشنایی مناسب آنها با این فضا و در مقابل استفاده روزانه جوانان و حتی کودکان در این فضای محرمانه و خصوصی می تواند بسیار مخرب باشد. کودکان به مکان های مختلف در این فضا دسترسی دارند. بدون هیچ گونه مراقبت و نظارت توسط بزرگتر ها ! آن ها گاهی اوقات به دلیل ویژگی های سنی و کنجکاوی ها تحت تأثیر فضاهای ناسالم موجود در اینترنت قرار می گیرند.
دیدن کودکانی که ساعت ها در موبایل دور می زنند و دو چشم خود را بر روی صفحه بسیار کوچک موبایل خیره می کنند، این روزها به تصویری عادی در زندگی همه ما تبدیل شده است؛ بسیاری از این کودکان کم سن و سال، چنان بر برنامه های گوشی تلفن همراه و ریز و بم آنها مسلط هستند که در بسیاری موارد، حتی پدر و مادر و اعضای دیگر خانواده به چنین تسلطی نرسیده اند؛ حس کنجکاوی و دانستن آنها را چنان به فضای گوشی موبایل مسلط کرده که بیشتر از هرکسی می دانند وقتی مشکلی در برنامه ها پیش آمد، چه کار کنند و مهمتر از همه خوب یاد گرفته اند که چه طور وارد فضای مجازی شوند، فیلم بینند و بازی های مختلف را به چه روشی پیش ببرند.
علاقه این نسل به گوشی تلفن همراه، چنان آنها را به سمت وابستگی سوق داده که برای رسیدن پدر و مادر به منزل ثانیه شماری می کنند و به هر بهانه ای گوشی را از دست آنها گرفته و به دنیای خیالیشان وارد می شوند.
حضور گوشی تلفن همراه و یا در مواردی تبلت در زندگی بسیاری از کودکان و نوجوانان به حدی اثرگذار بوده که جدا شدن از آن برایشان بسیار سخت است چنان که بازی با گوشی را بر غذا خوردن و حتی میهمانی رفتن ترجیح می دهند.
این مشکل زمانی عمق بیشتری پیدا می کند که کودکان در خانه های بسیاری از ما، بازی یا استفاده از برنامه های گوشی تلفن همراه را حتی به درس خواندن نیز ترجیح می دهند و مطالعه و درس خواندن زیر سایه سنگین گوشی های موبایل باقی می مانند و این امر، بحث و جدل های بسیاری را بین والدین و فرزندان در خانه ها ایجاد می کند.
اما آنچه بیشتر از همه بر اعتیاد کودک به فضای مجازی می افزاید، بی تفاوتی والدین نسبت به آنهاست؛ والدین توجهی نمی کنند چرا کودکشان ساعت ها از وقت خود را صرف گذراندن در گوشی موبایل می کند و آیا ورود او به فضای مجازی و دیدن برخی برنامه ها تبعات ناخوشایندی برای کودکشان رقم نخواهد زد؟
تاسف بارتر اینکه برخی از خانواده ها خود اقدام به خرید گوشی های موبایل گران قیمت، تبلت و رایانه شخصی برای فرزندان خود می کنند تا به اصطلاح خودشان در بین هم سن و سالان، دوستان و حتی محافل خانگی خودی نشان دهند غافل از اینکه دختر یا پسرشان با غرق شدن در فضای مجازی به سمت دنیای دیگری حرکت می کند و با تقلید از فضای مجازی پوشش، گویش و به طور کلی سبک زندگیش را تعیین می کند.
شتاب تند فضای مجازی و گرفتار شدن فرزندان در آن، والدین را با مشکلات متعددی مواجه کرده است چنان که گاهی دچار سرگردانی شده و راهی برای رهایی کودک خود از چنگال فضای مجازی پیدا نمی کنند.
خانمی که خود را کارمند معرفی می کند با بیان اینکه فضای مجازی شمشیری تیز و بران است، گفت: دو فرزند پسر دارم اما سایه سنگین فضای مجازی و بازی های رایانه ای و برنامه های دیگر حتی فرصت غذا خوردن را از آنها گرفته است؛ چنان غرق این فضا می شوند که رغبتی به مدرسه و میهمانی رفتن پیدا نمی کنند، بهتر بگویم به سختی می شود آنها را از جلوی رایانه کنار کشید و یا گوشی موبایل را از دستشان گرفت.
سمیرا ولی زاده ادامه داد: پافشاری ما جوابی نمی دهد و توان گرفتن گوشی موبایل یا کنار کشیدن او از جلوی رایانه را نداریم؛ او با بازی های موجود در آن عجین شده و سعی می کند شبیه شخصیت های آن بازی ها باشد.
وی افزود: ما خود مقصر هستیم، تنها برای رفاه و آسایش و تفریح او اقدام به خرید رایانه و گوشی موبایل کردیم؛ خواستیم از قافله دوستانش عقب نماند اما هیچ نظارتی بر کار او نداشتیم و چه بسا تا پاسی از شب جلوی رایانه نشسته و دنبال برنامه های مورد علاقه خود بود.
با مادر دیگری صحبت کردیم او را نگران تراز همه دیدم چو معتقد بود پسر سوم خانواده در اثر بازی زیاد با گوشی همراه به مشکلات عصبی گرفتار شده است به طوری که مجبور شده اند فرزند خود را به نزد پزشک مغز و عصاب ببرند. او توصیه می کند که خانواده ها فرزندان خود را در فضای مجازی رها نکنند.
کودکان بدون حساب و کتاب وارد فضای مجازی نشوند
مشاوره خانواده و استاد دانشگاه در این باره به خبرنگار ما گفت: ورود بدون حساب و کتاب فرزندان به فضای مجازی باعث می شود کودک از نظر ذهنی تحت تاثیر رفتارهای خشن و غیر مانوس قرار گرفته و چه بسا از لحاظ روانی ستیزه جو و مقلد شود.
ضرورت آگاهی و مهارت والدین
هماطلایی افزود: فضای مجازی به عنوان خرده فرهنگ برای کودکان است ولی کودکی که هنوز به رشد و بلوغ فکری کامل نرسیده و آشنایی کامل با فضای مجازی ندارد، برای ورود به این فضا نیازمند مدیریت از سوی والدین است تا با مهارت و آگاهی وارد این فضا شود.کودکی که هنوز به رشد و بلوغ فکری نرسیده و آشنایی کامل با فضای مجازی ندارد، برای ورود به این فضا نیازمند مدیریت از سوی والدین است.
وی اضافه کرد: اگر این فضا برای کودکان مدیریت نشود، تبعات خطرناک آن کودک را تهدید خواهد کرد چنان که تحقیقات نشان داده استفاده بیش از حد کودک از فضای مجازی ممکن است رشد ذهنی او را با مشکل مواجه ساخته و اطلاعات غلطی به او بدهد.
خطر اعتیاد کودکان
وی اظهار کرد: همچنین استفاده بیش از اندازه نسل جدید از فضای مجازی ممکن است موجب اعتیاد کودک به فضای مجازی شده و او را گریبانگیر ناهنجاری ها و انحرافات اجتماعی کند.
هما طلایی ادامه داد: باید زمان خاصی برای استفاده کودک از فضای مجازی مشخص شود و به عبارتی والدین مدیریت زمان کرده و روزانه زمان مشخصی به استفاده از فضای مجازی اختصاص دهند و به این مهم توجه داشته باشند که اگر نظارت و مدیریتی نباشد، کودک تحت تاثیر برخی رفتارها قرار می گیرد که نمی توان او را از آن فضا بیرون کشید.
منع کامل کودک از فضای مجازی امکان پذیر نیست
طلایی گفت: فضای مجازی و شبکه های مجازی بهوجود آمده جزئی از خرده فرهنگ زندگی کودکان است بنابراین نمی توان گفت از گوشی موبایل استفاده نکند بلکه باید آگاهی و روشنگری داد و برخی سایت ها را کنترل کرد تا ناآگاهانه وارد آنها نشود.
وی افزود: نمی توان کودک را به طور کامل از نزدیک شدن به فضای مجازی و استفاده از گوشی موبایل منع کرد زیرا در صورت منع، کودک از راههای دیگری برای ورود به فضای مجازی استفاده می کند.
ضرورت مدیریت والدین بر کودکان در فضای مجازی
وی ادامه داد: نظارت دقیق،مدیریت و آگاهی دادن به کودک باعث می شود تا از این فضا استفاده مفید را انجام دهد و باید طوری مدیریت و زمان بندی شود که کودک پنج دقیقه از وقت خود را صرف تمرین مهارت های ذهنی و خلاقیت و 2 ساعت را صرف انجام تکالیف مدرسه کند.نمی توان کودک را به طور کامل از نزدیک شدن به فضای مجازی و استفاده از گوشی تلفن همراه منع کرد؛ فضای مجازی جزئی از خرده فرهنگ زندگی کودکان است.
عادل محمدی از کارشناسان رایانه می گوید: متاسفانه در عصر حاضر نرم افزار ها و بازی های رایانه ای شبکه های مجازی به ابزار سلطه تبدیل شده اند باید دستگاه های فرهنگی در این حوزه ورودکنند هم اکنون کودکان ما در هجوم تولیدات و محتوای رسانه ای ضد فرهنگی قرار دارند که علاوه بر سلامت جسمی سلامتی اعتقادی و باورهای دینی آنها را مورد آسیب قرار داده است و به همین منظور خانواده ها باید مراقب کودکان خود باشند.
کودکان و نوجوانان درصد زیادی از کاربران اینترنتی را در کشورمان تشکیل میدهند و امروزه حتی تحصیل و آموزش آنها هم وابستگی بسیار زیادی به فضای مجازی پیدا کرده است بنابراین برای جلوگیری از ایجاد آسیبهای مختلف برای کودکان، باید فرهنگ مدیریت کودک در اینترنت بین والدین به درستی جا بیفتد و تبلت مناسب کودکان خریداری شود.
فضای مجازی در کنار معایبی که دارد در صورت نظارت دقیق والدین و همچنین آگاه ساختن کودکان و هدایت صحیح آنها می تواند بستری برای افزایش آگاهی و اطلاعات آنها باشد هرچند از این وجه کمتر استفاده شده و بسیاری از کارکردهای کودکان خارج از این حوزه است.