زهره نعلبندی
کشور پرآبی نیست، بلکه سرزمین توازن میان خشکی و حیات است. 0متوجه آرامش بی مثال آن شود.
به گزارش خبرنگار شاخه سبز، کویرهای ایران نه تنها از نظر زیباییهای طبیعی، بلکه از نظر فرهنگی و تاریخی هم جذابیتهای فراوانی دارند. از تماشای آسمان پرستاره گرفته تا مشاهده پدیدههای طبیعی مانند کلوتها و دریاچههای نمک، هر کویر در ایران تجربهای منحصر به فرد ارائه میدهد.
ایران با داشتن یکی از خشکترین و گستردهترین بیابانها، میزبان برخی از زیباترین و جذابترین کویرهای ایران است. این کویرهای معروف ایران نه تنها از نظر طبیعی فوقالعادهاند، بلکه به دلیل موقعیت جغرافیایی و ویژگیهای خاصشان، هر ساله پذیرای هزاران گردشگر داخلی و خارجی هستند.
زمان مناسب برای سفر به کویر بستگی به نوع تجربهای دارد که از سفر میخواهید. بهطور کلی، بهترین زمان برای سفر به کویرهای ایران از فصل پاییز تا اوایل بهار است، چرا که در این زمانها دما نسبت به تابستان معتدلتر است و از گرمای شدید کویر در فصول گرم جلوگیری میشود.
سفر به کویرهای ایران تنها به تماشای چشماندازهای بینظیر محدود نمیشود؛ این مناطق پر از فرصتهای مختلف برای تفریح و فعالیتهای جذاب هستند که میتوانند تجربه سفر شما را هیجانانگیز و به یاد ماندنی کنند.
شترسواری،پیادهروی در شنهای روان از جمله این تفریحات است.
اکنون به معرفی چند کویر دیدنی ایران میپردازیم.
کویر مرنجاب
در ۵۰ کیلومتری شمال شرقی آران و بیدگل، کویر مرنجاب مثل تابلویی از شنهای طلایی گسترده شده که در هر طلوع، رنگ تازهای پیدا میکند. دسترسی به این منطقه از مسیر کاشان ممکن است آنچه مرنجاب را متمایز میکند، ترکیب منحصربهفرد دریاچه نمک آران و بیدگل و تپههای ماسهای بلند است. در یک سو زمین سفید از نمک میدرخشد و در سوی دیگر، ریگزارهایی که باد از آنها تندیسهای طبیعی ساخته است.
کاروانسرای قدیمی مرنجاب که در دوره صفوی ساخته شده، امروزه تبدیل به اقامتگاهی ساده اما پرطرفدار شده است. شبهای سرد و پرستارهی این کاروانسرا، یکی از محبوبترین مناظر برای عکاسان نجومی ایران به شمار میرود.
دشت لوت
در استان کرمان، در حاشیه دشت لوت، سازههایی طبیعی از خاک و باد شکل گرفتهاند که به آنها کلوت میگویند؛ ساختارهایی ارتفاعدار و منحنی که گاهی تا دهها متر بالا میروند.
کلوتهای شهداد از دور مثل شهری ویرانشده به نظر میرسند. اما این شهر، ساختهی طبیعت است و نه دست انسان. دشت لوت به عنوان یکی از گرمترین
نقاط زمین در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده و در آخرین اندازهگیریها، دمای سطحی بالای ۷۰ درجه سانتیگراد هم در برخی فصول در آن ثبت شده است.
با این حال، همین بیرحمی، جذابیت اصلیاش هم هست. گردشگری کویری در شهداد با رعایت نکات ایمنی – همراهی راهنمای محلی و خودروهای مخصوص – یکی از پرطرفدارترین تجربهها در سالهای اخیر شده است.
بهویژه در غروب، وقتی سایهها روی کلوتها میرقصند، شهداد به چشم بسیاری از مسافران شبیه به سیارهای دیگر است؛ سکوت، رنگ نارنجی خاک، و وسعتی که تا افق ادامه دارد.
ریگ جن
در مرز استانهای سمنان و اصفهان، منطقهای قرار دارد که ساکنان بومی آن را از قدیم “ریگ جن” مینامند؛ منطقهای که به دلیل باتلاقهای نمکی و ریگزارهای متحرک، ورود به آن بدون نقشه و راهنما تقریبا غیرممکن است.
در گذشته، کاروانها سعی میکردند از این محدوده عبور نکنند، چرا که بسیاری از مسیرها ناگهان در شن فرو میرفت. همین سابقه باعث شد افسانههایی دربارهی “جنها” و “نیروهای اسرارآمیز” شکل بگیرد.
اما امروزه، ریگ جن یکی از مقاصد ماجراجویان حرفهای ایران است؛ گردشگرانی که با جیپ و تجهیزات کامل، چندروزه در دل آن سفر میکنند. شبهای ریگ جن، آسمانی چنان صاف دارد که تنها صدای باد و سنگریزهها شنیده میشود.
به گفته کارشناسان سازمان محیط زیست، این منطقه یکی از بکرترین زیستبومهای ایران است و ورود بدون مجوز رسمی، ممنوع. در اطراف آن، روستاهایی کوچک مانند مِطه و خارا وجود دارند که نقطهی آغاز سفرهای کویری محسوب میشوند.
طبس
اگرچه اسم طبس یادآور حادثهای تاریخی است، اما این شهر در شرق ایران، همچنان یکی از زیباترین چهرههای کویر را در خود دارد.
طبیعت در اینجا از تضاد ساخته شده: چشمهی مرتضیعلی در دل صخرههای خشک میجوشد و آب گرم و سردش همزمان جاری است؛ پدیدهای که در هیچکجای دنیا کمنظیر است.
در مجاورت آن، روستای تاریخی اصفهک با خانههای خشتوگلی بازسازیشده، به یکی از مقاصد اصلی گردشگری روستایی تبدیل شده است. اصفهک پس از زلزلهی سال ۵۷ تقریبا ویران شد، اما در دههی اخیر جوانان محلی با کمک میراث فرهنگی آن را احیا کردهاند. اقامتگاههای بومگردی این روستا اکنون میزبان مسافرانی از سراسر جهاناند.
طبس برخلاف تصور یک بیابان بیجان نیست؛ در همین خاک خشک، نخلستانها، قناتهای هزارساله و مردمی خندان زندگی میکنند.
کویر مصر
کویر مصر در نزدیکی شهرستان خور و بیابانک (استان اصفهان)، یکی از شناختهشدهترین مقاصد گردشگری کویری ایران است. داستان نامگذاریاش هم جالب است: گفته میشود مردی به نام «یوسف» از کمآبی به چاهآبی در منطقه رسید و با اشاره به داستان قرآنی یوسف در مصر، آنجا را “مصر” نامید.
در سالهای اخیر، روستای مصر با اقامتگاههای محلی و تورهای شترسواری و رصد ستارگان، گردشگری کویری را به شکلی تازه احیا کرده است.
جلوههای بصری این منطقه بهویژه در غروب آفتاب، وقتی خورشید در پشت تپههای شنی پنهان میشود، تصویری فراموشنشدنی از ایران را میسازد.
کویر برای بسیاری فقط بیآبی و گرماست، اما در واقع، یکی از پیچیدهترین زیستبومهای سیاره است. از روباه شنی تا گربهی شنی و انواع خزندگان و پرندگان خاص، حیات در همین سکوت جریان دارد.
در سالهای اخیر، گردشگری پایدار در مناطق کویری ایران رشد چشمگیری داشته؛ از برگزاری تورهای آموزشی عکاسی نجومی گرفته تا کارگاههای بومشناسی.
با این حال کارشناسان هشدار میدهند که ورود بیبرنامه و بدون رعایت اصول محیط زیست، میتواند آسیبزا باشد؛ تردد خودروها خارج از مسیر، تخریب تپهها و باقی گذاشتن زبالهها از جمله تهدیدهای اصلی این طبیعت کمتحملاند.
سفر به کویر برای هر ایرانی، سفری به درون است؛ جایی که هیچ صدایی نیست تا ذهن را شلوغ کند. در کویر، عظمت زمین و کوچکی انسان را بیواسطه حس میکنی.
