زهره مهرنوروزی-در جامعه‌ای که ادعای علم‌دوستی دارد، نویسندگان علمی باید در صدر احترام و حمایت قرار گیرند. آنان نه تنها تولیدکنندگان محتوا، بلکه حافظان عقلانیت، واسطه‌های انتقال دانش، و معماران زبان علمی‌اند. اما واقعیت تلخ این است که نویسندگان علمی و مترجمان مستقل، به‌رغم نقش حیاتی‌شان، اغلب در حاشیه‌اند؛ بی‌پناه، هستند. تلخ تر می شود وقتی بدانی که زیست عزتمندانه ای هم ندارند. نویسنده علمی، برخلاف نویسنده‌ی داستانی یا شاعر، با مفاهیم تخصصی، منابع پیچیده، و زبان فنی سروکار دارد. او باید هم به محتوا وفادار باشد، هم به زبان مقصد، و هم به مخاطب عام. این کار، نه تنها نیازمند دانش، بلکه نیازمند تعهد، دقت، و سال‌ها تجربه است. با این حال، بسیاری از نویسندگان علمی در ایران، حتی پس از نگارش یا ترجمه‌ی یک کتاب کامل، با مانع بزرگ‌تری مواجه‌اند: نبود ناشر، نبود حمایت مالی، و نبود نهادهای پشتیبان.
نمونه‌ی روشن این وضعیت، مترجمانی هستند که کتاب‌های علمی را با دقت و وسواس ترجمه می‌کنند، اما برای انتشار آن، یا باید هزینه‌های سنگین چاپ را شخصاً تقبل کنند، یا در صف‌های طولانیِ بی‌پاسخِ ناشران بمانند. برخی حتی مجبورند اثر خود را به رایگان واگذار کنند، یا با حذف نامشان، اجازه‌ی انتشار دهند. این وضعیت، نه تنها بی‌عدالتی در حق نویسنده است، بلکه ضربه‌ای به اعتبار علمی کشور نیز محسوب می‌شود. وقتی نویسنده علمی احساس بی‌پناهی کند، انگیزه‌ی تولید محتوا کاهش می‌یابد. بسیاری از نویسندگان و مترجمان، به دلیل نبود حمایت، ترجیح می‌دهند آثار خود را در خارج از کشور منتشر کنند.
حقیقت این است، نویسنده‌ای که سال‌ها وقت صرف نگارش یا ترجمه کرده، نباید برای انتشار اثرش، دست‌به‌دامان روابط یا سرمایه‌ی شخصی شود. در گفتگو با نویسندگان به این نتجه می رسید، نویسندگی و کلاً دنیای اهالی قلم دنیای سختی است و تفاوتی ندارد فرد نویسنده، شاعر یا یک روزنامه نگار و خبرنگار و یا مترجم باشد و همواره برای نوشتن و ثبت اثر با چالش‌های بزرگی مواجه است که اکثر آنها از حیطه اختیارات یک نویسنده خارج است. در گذشته افراد به نویسندگی به چشم یک شغل با درآمد می‌نگریستند، اما امروزه کمتر کسی پیدا می‌شود که به نویسندگی به عنوان منبع درآمد و معاش نگاه کند؛ چرا که کسب درآمد از این روش بسیار دشوار شده است مهمترین چالش یک نویسنده، قبل از نوشتن و محتوا، نگرانی از چاپ آن است؛ به‌ویژه ناشران، کاملاً سلیقه‌ای عمل می‌کنند و این مسئله بخصوص برای یک نویسنده نو قلم بسیار سخت است.
راهکارهای پیشنهادی برای حمایت از نویسندگان علمی
1. ایجاد صندوق حمایت از نویسندگان مستقل: نهادهای فرهنگی و علمی می‌توانند صندوقی برای حمایت مالی از نویسندگان علمی و مترجمان مستقل راه‌اندازی کنند؛ به‌ویژه برای مرحله‌ی چاپ و انتشار.
2. تأسیس پلتفرم‌های نشر مشارکتی: پلتفرم‌هایی که نویسنده بتواند اثر خود را با حمایت جمعی یا با مشارکت نهادهای علمی منتشر کند، بدون نیاز به ناشر سنتی.
3. تشکیل انجمن صنفی نویسندگان علمی: این انجمن می‌تواند از حقوق معنوی، مالی و حرفه‌ای نویسندگان دفاع کند، قراردادهای استاندارد تدوین کند، و در برابر تضییع حقوق آنان واکنش نشان دهد.
4. اختصاص یارانه‌ی نشر به آثار علمی مستقل: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر نهادهای مرتبط، می‌توانند بخشی از یارانه‌ی نشر را به آثار علمی اختصاص دهند که توسط نویسندگان مستقل تولید شده‌اند.
5. ایجاد بانک آثار آماده‌ی انتشار: نهادی فرهنگی می‌تواند بانک اطلاعاتی از آثار علمی آماده‌ی چاپ تشکیل دهد و آن را در اختیار ناشران قرار دهد؛ تا فرآیند انتخاب و انتشار تسهیل شود.
6. ترویج نشر دیجیتال با حفظ حقوق نویسنده: انتشار آثار علمی به‌صورت دیجیتال، با رعایت حقوق مالکیت معنوی، می‌تواند راهی کم‌هزینه و مؤثر برای دسترسی عمومی و حمایت از نویسنده باشد. در نهایت، نویسنده علمی، ستون فکری جامعه است. اگر او بی‌پناه بماند، علم نیز بی‌صدا خواهد شد. در این کشور دانش دوست، حمایت از نویسندگان علمی، نه لطفی فرهنگی، بلکه ضرورتی ملی است. باید از آنان پرسید: چه نوشتی؟ نه اینکه: چطور چاپ کردی؟
