فاطمه مداح نظری – استان قم بعد از پیروزی انقلاب اسلامی رشد و شکوفایی خیلی خوبی را در صنعت دام و طیور داشته است و امروز قم تبدیل به یکی از قطب‌های دامپروری کشور شده‌است.
بیش از ۴۰ درصد ارزش‌افزوده تولید بخش کشاورزی استان قم مربوط به دام و طیور می‌باشد که این نکته نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری خوبی در این حوزه انجام شده‌است.
استان قم با وسعت ۱۲ هزار و ۲۳۸ کیلومترمربع از نظر وسعت پس از استان البرز کوچک‌ترین استان ایران است، شاید تصور شود باتوجه‌به وسعت کم، موقعیت جغرافیایی و وضعیت آب‌وهوا، استان قم سهم خاصی از تولیدات دامی و کشاورزی کشور ندارد؛ اما این تصور اشتباهی است؛ زیرا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تحولات عمیقی در حوزه کشاورزی قم از جمله در بخش دام و طیور رخ‌داده است.
هدف فعالیت‌های جهاد کشاورزی قم تأمین امنیت غذایی است، این استان به‌واسطه نزدیکی به بازار پایتخت و منابع غنی ژنی در بخش دام و طیور ظرفیت خوبی دارد، همچنین در کنار سرمایه‌گذاری مناسبی که در بخش دام و طیور صورت گرفته، در این بخش ۱۵ هزار نفر اشتغال مستقیم و حدود ۳۰ هزار نفر اشتغال غیرمستقیم ایجاد شده‌است.
در حوزه تولید گوشت قرمز دامداری‌های قم پیش از انقلاب اسلامی سنتی فعالیت می‌کردند و محور تولید روستاها بودند؛ اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی باتوجه به نگاه توسعه‌ای که در بخش سرمایه‌گذاری وجود داشت، گسترش واحدهای صنعتی دام سبک و سنگین به‌خصوص دام سنگین در دستور کار استان قرار گرفت و امروز بخش مهمی از گوشت قم در داخل تولید می‌شود.
قبل از پیروزی انقلاب اسلامی تعداد دام سنگین استان پنج هزار رأس و تولید هفت هزار تن بوده؛ اما امروز تعداد دام سنگین در قم ۸۰ هزار رأس و دام سبک ۳۵۰ هزار رأس و تولید ما امروز چیزی حدود ۲۹ هزار تن گوشت قرمز است.
مصرف گوشت قرمز استان که یک جامعه هدف یک و نیم میلیون‌نفری است، ۱۵ هزار تن است؛ گوشت مازاد تولیدی قم به استان‌های دیگر با محوریت تهران ارسال می‌شود.
در حوزه تولید مرغ گوشتی قبل از پیروزی انقلاب حدود ۲۷ واحد مرغ گوشتی با تولید چهار هزار تن در قم مستقر بودند؛ اما امروز ۲۸۰ واحد فعال تولید مرغ گوشتی با ظرفیت ۲۵ هزار تن فعال است.
وضعیت تولید مرغ گوشتی در قم وضعیت بسیار خوبی است، یکی از سیاست‌هایی که در سال ۱۴۰۳ داریم این است که از تولیدکنندگان این بخش و سرمایه‌گذاران علاقه‌مند در حوزه مرغ گوشتی حمایت و زمین در راستای توسعه مرغداریها در اختیار آنان قرار دهیم.
در حوزه مرغ تخمگذار نیز پیش از پیروزی انقلاب اسلامی هفت واحد تولید مرغ تخمگذار با ظرفیت ۲ هزار و ۷۰۰ تن در قم وجود داشت؛ اما امروز بعد از ۴۵ سال از پیروزی انقلاب اسلامی ۱۸۰ واحد مرغ تخمگذار با ظرفیت ۱۲۰ هزار تن در استان مستقر است.
مصرف کل قم در طول سال ۱۵ هزار تن است؛ اما سالانه ۱۲۰ هزار تن تخم‌مرغ تولید می‌شود، تقریباً روزانه ۴۰۰ تن تخم‌مرغ در استان تولید می‌شود اما مصرف روزانه ۵۰ تن است این نشان می‌دهد در حوزه تولید و تخم‌مرغ سرمایه‌گذاری خیلی خوبی شکل گرفته‌است.
هم اشتغال مولد پایدار ایجاد هم حجم سرمایه‌گذاری بالا و تولید ثروت شده که ارزش‌افزوده آن به استان قم بازمی‌گردد.
در حوزه تولید شیر و پرورش گاوشیری قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به‌صورت سنتی انجام و در روستاها گاوهای شیرده نگهداری می‌شد، برآوردی که داشتیم در اوایل دهه ۶۰ ، ۳۰ هزار تن تولید شیر استان بود؛ اما امروز ۲۸ هزار رأس دام شیرده اصلاح نژادی شده در قالب دامداری صنعتی در استان قم وجود دارد که حداقل ۱۴۰ هزار تن شیر تولید می‌شود و در این حوزه نیز توانستیم ظرفیت‌سازی خوبی انجام دهیم.
با توجه فعالیت‌هایی که بعد از انقلاب در حوزه دام و طیور و پروتئین انجام شده‌است امروز به دنبال این هستیم که زنجیره تولید تکمیل شود که شامل طرح تجمیع دامداری‌ها و احداث مجتمع دامداری بودکه دامداری‌ها از حوزه شهر جدا شد و درحال حاضر ۲ مجتمع لبن و دام شهر در قم فعال هستند که نمونه موفقی در کشور می‌باشد.
طی ۴۶ سال گذشته سعی شد که زنجیره تولید و ارزش تولید در حوزه دام و طیور در استان قم به‌مرور تکمیل شود.
قم بعد از گذشت ۴۶ سال از پیروزی انقلاب اسلامی ۳.۳ درصد از گوشت قرمز کشور، یک درصد مرغ کشور، ۱.۲ درصد شیر خام کشور و ۱۰درصد تخم‌مرغ کشور را تولید می‌کند و به‌صورت میانگین با بضاعت کمی که در استان وجود دارد ۲ درصد پروتئین موردنیاز کشور را در قم تولید می‌کنیم.
قم مقام سوم تولید تخم‌مرغ و رتبه اول تولید نیمچه تخمگذار کشور را دارد و به‌صورت مجموع تولیدات دام و طیور استان ۳۲۲ هزار تن در سال است.
مدیریت صنایع تبدیلی و غذایی قم با چشم انداز توسعه و حمایت از واحدهای صنایع تبدیلی و غذایی استان و تسهیل در صدور مجوزها، زمینه نیل به مواردی همچون کاهش ضایعات محصولات کشاورزی، ایجاد اشتغال مولد و دائم برای جمعیت مازاد بر فعالیت‌های کشاورزی، ایجاد ظرفیت صادرات از طریق بسته‌بندی مواد غذایی و افزایش ماندگاری و کمک به کاهش ضایعات محصولات کشاورزی را فراهم آورده‌است.
این بخش ۶ درصد از ارزش‌افزوده استان قم را به خود اختصاص داده است، همچنین ۵۰ هزار نفر به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در بخش‌های مختلف حوزه کشاورزی قم مشغول فعالیت هستند.
میزان متوسط تولید بخش کشاورزی این استان در سال بیش‌از ۸۵۰ هزار تُن در زمینهٔ محصولات زراعی، باغی، دامی، شیلات و گلخانه‌ای است.
بیشتر بهره‌برداران بخش کشاورزی قم را روستاییان تشکیل می‌دهند به‌نحوی‌که کشاورزی به‌تنهایی حدود ۵۰ درصد اشتغال روستاییان در بخش‌های مختلف استان را به خود اختصاص داده‌است.
مدیرکل دامپزشکی استان قم گفت: قم با دستیابی به فناوری‌های پیشرفته و استانداردهای ملی و بین‌المللی به یکی از قطب‌های مهم تولید در حوزه دارو و خوراک دام و طیور تبدیل شده است.
سیدمهدی سرکشیک با اشاره به نظارت دقیق و مستمر اداره کل دامپزشکی بر واحدهای تولیدی گفت: این نظارت‌ها نه تنها سلامت محصولات، بلکه امنیت غذایی مردم استان و کشور را تضمین می‌کند.
وی ادامه داد: قم با داشتن حدود ۱۸۰ واحد مرغ تخمگذار، نزدیک به ۱۰ درصد صادرات تخم‌مرغ کشور را به خود اختصاص داده و در پرورش پولت نیز رتبه نخست کشور را دارد.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی قم با اشاره به جایگاه مهم این استان در تولید محصولات دامی گفت: نزدیک به ۱۵ هزار نفر به صورت مستقیم و ۳۵ هزار نفر به صورت غیر مستقیم در بخش دامپروری قم مشغول به‌کار هستند و از این طریق امرار معاش می‌کنند.
منصور دیان اردستانی بیان داشت: هم اینک ۶ هزار و ۸۷۵ واحد دامداری صنعتی و سنتی در زمینه‌های پرورش و نگهداری گاو شیری، گوساله پرواری، گوسفند و بز داشتی و پرواری و شتر با ظرفیت کل دام سبک و سنگین ۵۸۸ هزار و ۲۸۸ راس در استان قم فعال است.
وی افزود: در اثر تلاش بهره‌برداران بخش دامپروری قم، این استان در تولید محصولات دامی جایگاه خوبی در سطح کشور دارد که در همین خصوص طی سال گذشته حدود ۱۸۰ هزار تُن گوشت قرمز و شیر خام در قم تولید و روانه بازار شد.
وی ادامه داد: با توجه به راهبرد اصلی سازمان جهاد کشاورزی قم در تامین امنیت غذایی مردم، وضعیت تولید محصولات دامی در استان به صورت مستمر رصد و برای افزایش میزان آن از سرمایه گذاران علاقه‌مند به فعالیت در این عرصه حمایت می‌شود.
مجموع تولید سالانه محصولات کشاورزی قم در بخش‌های مختلف بیش‌از ۸۰۰ هزار تُن است و به گفته مسئولان جهاد کشاورزی قم، افزایش سطح تولید محصولات به خصوص در حوزه دام و طیور در سال جاری با جدیت دنبال می‌شود.
۲ درصد از تولیدات پروتینی کشور با تلاش فعالان حوزه دام و طیور استان قم تامین می‌شود، این موضوع نشان می‌دهد فعالیت‌های بخش کشاورزی در قم با وجود کم‌بودن مساحت استان، دارای بهره‌وری و اثربخشی بالایی است.
بیشتر بهره‌برداران بخش کشاورزی را روستاییان تشکیل می‌دهند به‌نحوی‌که کشاورزی به‌تنهایی حدود ۵۰ درصد اشتغال روستاییان در بخش‌های مختلف قم را به خود اختصاص داده‌است.
