زهره نعلبندی
شاخه سبز- بسیاری از فرهنگ‌ها و آثار ارزشمند استان قم، هنوز به ثبت نرسیده‌اند که امسال طبق قول‌هایی که از سوی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان قم داده شده قرار است گویش قمی به همراه آیین شامی پزان و سمنو پزان قمی، آیین خطبه خوانی حرم و مهارت گیوه دوزی قم ثبت ملی می‌شوند.
به گزارش خبرنگار شاخه سبز، گردشگری در دنیای امروز یک قطب اقتصادی بسیار مهم محسوب می‌شود. تا جاییکه برخی کشورها آن را جایگزین درآمد حاصل از منابع طبیعی قرار داده اند و اقتصاد کشور خود را از طریق توریسم خارجی و داخلی به دست می‌آورند. این صنعت امروزه در ایران نیز چه از لحاظ ساخت و مرمت آثار تاریخی و ایجاد اماکن تفریحی بیشتر و چه از لحاظ معرفی بیشتر این صنعت به متقاضیان رشد چشم گیری داشته است.
ایران جزو ده کشور ردیف اول کشورهایی است که دارای آثار باستانی و تاریخی و مذهبی است و توان جذب درآمد هنگفتی از طریق گردشگری را دارد.
استان قم نیز به عنوان یکی از شهرهای مذهبی و مهم ایران، سالانه میلیون‌ها گردشگر گذری دارد لذا با اندیشیدن تمهیدات لازم، صنعت گردشگری می‌تواند تاثیر خوبی بر تحولات اقتصادی قم بگذارد.
استان قم به لحاظ دارا بودن جاذبههای مذهبی (زیارتی)، علمی، تاریخی و فرهنگی، یکی از مراکز غنی کشور محسوب می‌شود و می‌تواند هزاران گردشگر داخلی و خارجی را جذب نماید اما متاسفانه بسیاری از فرهنگ و آثار ارزشمند استان قم هنوز به ثبت نرسیده‌اند که اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قم در طی سال‌های اخیر گام‌های خوبی برای ثبت آثار ارزشمند قم برداشته است که علیرضا ارجمندی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان قم در تور بازدید اصحاب رسانه از طرح‌های گردشگری کهک و حومه که به مناسبت هفته گردشگری برگزار شد، به برخی از این اقدامات اشاره کرده است.
وی گفت: استان قم استانی زائر پذیر است و گردشگران زیارتی و مذهبی به صورت میلیونی و بدون تبلیغات در این استان تردد دارند و لازم است تمهیدات لازم برای آن‌ها اندیشیده شود.
وی افزود: حوزه رسانه باید بیش از این به حوزه گردشگری نزدیک شود چراکه امروز رسانه جریان ساز و مسئله ساز است و مشکلات را به خوبی می تواند تبیین و در جهت حل این مسائل جامعه را هدایت کند.
ارجمندی با بیان اینکه گردشگری صنعتی است که دستگاههای مختلف باید در آن ایفای نقش کنند، اظهار داشت: گردشگری پیچیده‌تر از ظاهری است که دیده می‌شود و تا دستگاههای مختلف با هم هماهنگ نشوند این عرصه رشد نمی‌کند.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان قم با اشاره به لغو روادید 32 کشور در دولت شهید رئیسی، این اقدام را موجب هجوم گردشگران و تحول خوب در گردشگری عنوان کرد و گفت: اگر این لغو روادید صورت نمی‌گرفت عرصه گردشگری تا این حد رشد نمی‌کرد .
وی افزود: دستگاههای دیگر هم اگر نقش آفرینی کنند گردشگران بسیاری می‌توانند به کشور ورود کنند.
ارجمندی همچنین اعلام داشت: شهرداری‌ها از منابع لازم برخوردار هستند و شهر در دستشان است و می‌توانند در این زمینه نقش آفرینی کنند.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان قم خاطرنشان کرد: هرچه اهمیت گردشگری بیشتر توجیه شود، بستر خوبی برای پذیرش گردشگر ایجاد می‌شود.
وی در ادامه به ارائه گزارش عملکرد دو سه ساله اخیر گردشگری قم پرداخت و بیان داشت: کل اعتبارات میراث در سال ۱۳۹۹، ۷میلیارد و ۶۰۵ میلیون تومان بوده که با رشد ۵۳ درصدی در سال ۱۴۰۰، به ۱۴ میلیارد و ۸۷۶میلیون تومان رسید و با رشد ۲۴ درصدی به ۱۸ میلیارد و ۵۸۰میلیون تومان در سال 1401 رسید و در سال ۱۴۰۳ به ۴۰میلیارد و ۱۴۰ میلیون تومان رسیده است که امسال رشد حدود ۵ برابر نسبت به سال ۹۹ داریم و این موجب شده پروژه‌های بیشتری را دست بگیریم و عملیاتی کنیم که
بیشتر پروژه‌های ما در حوزه میراث فرهنگی است.
ارجمندی اظهار داشت: در سال ۱۴۰۰، ۸ پروژه میراثی داشتیم که کاروانسرای البرز، مرمت بقاع متبرکه خدیجه خاتون، مرمت خانه تبریزی و مرمت کاروانسرای حاج عسکرخان، بخشی از این موارد بوده است.
وی تصریح کرد: در سال ۱۴۰۱، نیز پروژه‌هایی از جمله کاشی کاری مدرسه فیضیه، مرمت امامزاده سکینه خاتون، مرمت بازار نو و ... انجام گرفت و در سال ۱۴۰۲، ۱۲پروژه میراثی داشتیم که شامل مرمت حمام قباد بزن و ملاصدرا، مرمت سرای ملاحسین، مرمت و ساماندهی کاروانسرای امیرآباد آجری، مرمت خانه زند، تکمیل ساختمان دبیرخانه شهر ملی انگشتر و اجرای نرده محوطه قلی درویش بخشی از این پروژه‌ها بوده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان قم به پروژه‌های سال 403 نیز اشاره کرد و گفت: درسال جاری 13 پروژه در دست اقدام داریم که مرمت کاروانسرای منظریه متعلق به ارتش، مرمت کاروانسرای آجری علی آباد، مرمت بادگیر حوضخانه عمارت قمرود، خانه توکلی و مرمت قلعه دولت آباد بخشی از این پروژه‌ها هستند.
وی در ادامه با بیان اینکه فرهنگ میراثی استان قم در پایین‌ترین درجه قرار دارد، بیان کرد: میراث هنوز با زندگی مردم پیوند نخورده است و هنوز مردم از میراث فرهنگی درآمد کسب نمی‌کنند که اصحاب رسانه می‌توانند انگیزه ایجاد کنند که بخش خصوصی در این زمینه سرمایه گذاری کند.
ارجمندی همچنین اذعان داشت: اولین مناره آجری ایران و مدرسه جهانگیر خان در میدان کهنه قم قرار دارد و این میدان، محوری برای گردشگری است اما متاسفانه رها شده است، ما برنامه داریم این محور را احیا کنیم اما مردم همراهی چندان خوبی نمی‌کنند که لازم است اهالی رسانه فرهنگسازی کنند چراکه محور تاریخی با این قدمت به وضعیت بدی دچار شده است.
وی اظهار داشت: گردشگری یک پازل است اگر شما به اقتصاد گردشگری بخواهید بپردازید نیاز به تعریف محورهایی است که گردشگر از آن‌ها خرید کند.
ارجمندی اعلام داشت: مردم با فرهنگ قمی چندان آشنا نیستند اما در این سه سال خیلی از فرهنگ‌های قم را ثبت کردیم.
وی ادامه داد: در سال ۱۴۰۰ در زمینه میراث منقول ۷ اثر که شامل 7 نسخه خطی قرآن بوده است را ثبت ملی کردیم و در سال ۴۰۱ در میراث منقول آبریز سفالی و در سال ۴۰۲ جام پایه و ۱۳ اثر را ثبت ملی کردیم و در سال جاری نیز چند ظروف کاسه سنگ مرمر را ثبت کردیم.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان قم، همچنین از ثبت میراث طبیعی خبر داد و گفت: در سال ۱۴۰۰، 4 ثبت میراث طبیعی شامل تالار بهشت معصومه چنار روستای سنجگان و ... را ثبت کردیم و در سال ۴۰۱، حدود ۴ میراث طبیعی شامل درخت درخت توت روستای موجان، درخت توت روستای قبادبزن و ... را ثبت کردیم و در سال ۴۰۲، ۵ میراث طبیعی شامل تالاب مره، درخت توت روستای بشارت آباد و...را به ثبت رساندیم.
وی در ادامه با بیان اینکه دریاچه حوض سلطان هنوز ثبت نشده است، گفت: پرونده این دریاچه را آماده کردیم و در نوبت ثبت قرار دارد.
ارجمندی از ثبت گویش قمی در سال جاری خبر داد و عنوان کرد: امسال ان شاالله این گویش به همراه آیین شامی پزان و سمنو پزان قمی، آیین خطبه خوانی حرم و مهارت گیوه دوزی قم ثبت ملی می‌شوند.
وی با بیان اینکه چالش ما در حوزه میراث فرهنگی، مسئله بافت تاریخی است، گفت: ما می‌خواهیم در ضوابط بافت تاریخی تجدید نظر شود بطوریکه هم بافت تاریخی حفظ شود و هم سختگیری‌های بی مورد رفع شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان قم، نداشتن موزه را چالش بعدی اعلام کرد و بیان داشت: بیش از یک موزه ملی، آثار تاریخی مربوط به قم وجود دارد اما استانی با ۷ هزار قدمت، هنوز یک موزه غنی تاریخی و ملی ندارد.چراکه توان خرید زمین نداریم و از شهرداری درخواست زمین کردیم و آمادگی داریم یک موزه ملی از اشیا فاخر استان که اکنون در حال حفاظت از آن هستیم ایجاد کنیم و در موزه ملی به نمایش بگذاریم.
ارجمندی خاطرنشان کرد: چالش دیگر ما تشکیل موزه‌های خصوصی است ما به افرادی که اعلام آمادگی کنند مجوز می‌دهیم و بدون مخدوش شدن مالکیت افراد و با تسهیلات از آنان حمایت می‌کنیم.
وی ادامه داد: به دو موزه خصوصی در سال گذشته مجوز دادیم که شامل موزه دفاع مقدس و موزه سنگ بوده است.
ارجمندی از راه اندازی کمیته استانی طبیعت‌گردی خبر داد و گفت: این کمیته می‌تواند اشتغال زا باشد.
وی با اشاره به اقدامات صورت گرفته در حوزه صنایع دستی اظهار داشت: 7 هزار و ۱۰۰ اشتغال مستقیم در حوزه صنایع دستی داریم و ۷۰ رشته فعال هستند اما خیلی از اینها در حال منسوخ شدن هستند و مهمترین چالش ما در حوزه صنایع دستی که در کل کشور با آن درگیر هستیم بحث بازار و بازارچه است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان قم با بیان اینکه بسته بندی و بازار دو مشکل مهم حوزه صنایع دستی است، مطرح کرد: توجه به تبرکات، بازاری است که می‌تواند استان را تکان دهد و اگر دو بازارچه در مسیر زائرین ایجاد شود دیگر هنرمندان ما نیاز به وام و بیمه و حمایت ندارند.
وی خاطرنشان کرد: در حوزه صنایع دستی بازار دائمی نداریم که امیدواریم بتوانیم اینکار که خدمت بزرگی به هنرمندان و صنایع دستی استان است را انجام دهیم.
