با توجه به اینکه ایران حدود یک درصد از جمعیت جهان را تشکیل داده اما حدود ۶% گاز طبیعی دنیا را مصرف می‌کند. هم‌اکنون تقریبا ۷۲% از انرژی ایران از گاز طبیعی تامین می‌شود که بخش عمده‌ای از این گاز نیز از یک میدان (پارس جنوبی) بدست می‌آید.
گزارش معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران در رابطه با مسئله ناترازی گاز در کشور نشان می‌دهد که ایران سومین تولیدکننده بزرگ گاز و چهارمین مصرف کننده بزرگ گاز در جهان است؛ به‌طوری‌که مصرف گاز طبیعی در ایران، حدودا معادل نصف کل مصرف گاز طبیعی در قاره اروپا است.
گسترش روزافزون شبکه توزیع گاز طبیعی در کشور و همچنین توسعه صنایع مختلف، باعث رشد و توسعه اقتصادی و افزایش رفاه اجتماعی شده است؛ اما افزایش مصرف گاز طبیعی در کشور بدون افزایش ظرفیت تولید این فرآورده با ارزش، معضلات بی شماری از قبیل تعطیلی کارخانه‌ها و صنایع مصرف کننده گاز در فصول اوج مصرف را به دنبال داشته که تاثیر مستقیمی بر اقتصاد کشور دارد. بنابراین گزارش حاضر به وضعیت تولید گاز طبیعی و مصرف آن در ایران و مقایسه آن با جهان پرداخته و سپس بررسی چالش‌های ناشی از ناترازی گاز و ارائه راهکارهایی در این زمینه پرداخته است.
بر اساس این گزارش ایران به لحاظ تولید گاز طبیعی با تولید ۲۵۶.۷ میلیارد مترمکعب که معادل ۶.۴ درصد کل تولید گاز طبیعی جهان در سال ۲۰۲۱ است، به عنوان سومین تولیدکننده بزرگ گاز جهان در این سال شناخته شده است. بر این اساس آمریکا با تولید ۹۳۴.۲ میلیارد مترمکعب و سهم ۲۳.۱ درصدی از کل تولید جهانی، بزرگترین تولیدکننده گاز طبیعی، روسیه با تولید ۷۰۱.۷ میلیارد مترمکعب و سهم ۱۷.۴ درصدی از تولید گاز جهان، دومین تولیدکننده گاز طبیعی و چین با تولید ۲۰۹.۲ میلیارد متر مکعب و سهم ۵.۲ درصدی از تولید گاز جهان، چهارمین تولیدکننده گاز طبیعی است.
از طرف دیگر بر اساس آمارهای جهانی سهم گاز طبیعی از سبد انرژی در ایران بیش از ۵۰ درصد است. این در حالی است که ایالات متحده که اولین تولیدکننده گاز طبیعی در جهان است و بیش از ۲۳ درصد از کل تولید گاز جهان را در اختیار دارد، گاز تنها ۲۴ درصد از سبد انرژی آن را تشکیل داده است. این نسبت برای ترکیه و روسیه نیز به ترتیب ۲۴ و ۳۶ درصد است. با توجه به این موضوع توسعه هرچه بیشتر از انرژی‌های تجدیدپذیر و متنوع سازی سبد انرژی مصرفی در ایران بیش از پیش ضرورت می‌یابد.
اطلاعات مرکز دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران در آذرماه سال گذشته حاکی از این است که از مجموع ۸۲۵ میلیون مترمکعب گاز انتقالی کشور، ۷۶۷ میلیون مترمکعب (معادل ۹۳ درصد) در بخش‌های خانگی، تجاری، صنعتی و نیروگاهی مصرف شده است.
ترکیب سبد انرژی در ایران به‌گونه‌ای است که گاز طبیعی سهم بسیار بالایی در این سبد دارد و البته این حامل انرژی، مستقیماً در بخش‌های مختلف به مصرف می‌رسد درحالی‌که بسیاری از کشورها، مصرف گاز را به سمت تولید برق با راندمان بالا هدایت می‌کنند و در عوض سهم برق را در سبد انرژی مصرفی بالا می‌برند.
مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران اعلام کرده است که در ۲۷ آذرماه 1402، طی ۲۴ ساعت، ۷۶۷ میلیون مترمکعب گاز طبیعی در کشور مصرف شده که از این میزان ۱۱۶ میلیون مترمکعب به صنایع عمده اختصاص داشته و ۱۰۱ میلیون مترمکعب نیز در نیروگاه‌ها مصرف شده است.
بر اساس آمارهای ارائه شده از سوی سعید عقلی، مصرف گاز طبیعی در بخش خانگی، تجاری و صنایع غیر عمده ۵۵۰ میلیون مترمکعب بوده و ۷۱.۷ درصد از مصرف گاز کشور مربوط به این بخش‌ها بوده است.
مدیرعامل شرکت گاز استان قم از مصرف 673 میلیون مترمکعب گاز طبیعی در این استان طی سه ماهه نخست سال 1403 خبر داد.
مرتضی خوش‌لهجه در گفتگو با شاخه سبز افزود: این مقدار در مدت مشابه سال گذشته 617 میلیون مترمکعب بوده است که این عدد، افزایش 9 درصدی مصرف گاز استان طی سه ماهه نخست سال جاری را نشان می‌دهد.
وی در تشریح چرایی این افزایش مصرف، تصریح کرد: افزایش 9.5 درصدی گازرسانی به نیروگاه سیکل ترکیبی استان در کنار جذب بیش از 11 هزار مشترک در بخش‌های مختلف از جمله دلایل افزایش مصرف گاز طبیعی طی سه ماهه نخست سال جاری است.
خوش‌لهجه اضافه کرد: با توجه به گرمای هوا در استان قم، نزدیک به نیمی از گاز مصرفی برای تولید برق استفاده می‌شود؛ به همین خاطر هر مقدار در مصرف برق صرفه‌جویی شود، به تبع آن در مصرف گاز طبیعی نیز صرفه‌جویی شده است.
وی در ادامه با بیان اینکه 27 درصد گاز مصرفی استان طی بازه زمانی مورد اشاره به صنایع اختصاص یافته است، ابراز کرد: این مقدار حدود 181 میلیون مترمکعب گاز طبیعی را شامل می‌شود.
خوش‌لهجه با بیان اینکه گاز طبیعی در زمره سوخت‌های تجدیدناپذیر به شمار می‌رود، تاکید کرد: همه ما باید توجه داشته باشیم که منابع گازی در دنیا محدود است و این سوخت روزی به پایان می‌رسد؛ لذا حفظ این میراث طبیعی برای آیندگان وظیفه همگانی است.
وی در پایان اضافه کرد: افزون بر این صرفه‌جویی در مصرف گاز طبیعی کاهش تولید کربن را به همراه دارد و در جلوگیری از گرمایش زمین و حفاظت از محیط زیست نقش بسزایی را ایفا می‌کند.
