صادق بهزادی پور
قانونگذار اجرای قانون هوای پاک را بر عهده 21 دستگاه اجرایی کشور گذارده است و وظایف هریک از دستگاه ها را به تفکیک در ۳۴ ماده و ۳۹ تبصره تبیین نموده است .
در این روزهایی که آلودگی هوا در نقاط مختلف کشور دوباره خودنمایی می‌کند، لازم آمد موضوع اجرا نشدن قانون هوای پاک توسط دستگاه های اجرایی ذیربط را بررسی نموده و شرح وظایف هر یک را در شماره های آینده شاخه سبز یادآوری نماییم . قانونی که اگر به‌طور کامل اجرا می‌شد، دیگر شاهد آسمانی تیره و تار نبودیم.
قانون هوای پاک از سال ۹۶ جایگزین قانون «نحوه جلوگیری از آلودگی هوا» شد. این قانون در ۳۴ ماده و ۳۹ تبصره تصویب شده است. در قانون هوای پاک حدود ۱۷۶ «تکلیف - دستگاه» سرشماری شده است. تکلیف - دستگاه یعنی موضوعی مانند نوسازی حمل و نقل عمومی متوجه چندین دستگاه است که این موارد سرشماری است. این قانون بر اساس ۳۴ ماده خود ۲۱ دستگاه اجرایی ازجمله وزارت کشور، وزارت نفت، وزارت نیرو، نیروی انتظامی، شهرداری، صدا و سیما و.. را مکلف کرده است که هر یک به تناسب وظایف خود، اقداماتی را برای کنترل آلودگی هوا در کشور اجرایی کنند.
سازمان حفاظت محیط زیست مسئولیت نظارت بر حسن اجرای قانون هوای پاک را برعهده دارد.
یکی از مهمترین مواد قانون هوای پاک «بازنگری دستورالعمل شرایط اضطرار آلودگی هوا» است که بر اساس ماده ۳، در مواقع اضطرار سازمان محیط زیست با همکاری وزارت کشور و تصویب هیات وزیران باید ممنوعیت‌ها یا محدودیت‌های موقت زمانی و مکانی و نوعی را برای پیشگیری از اثرات زیان‌بار و مقابله با منابع آلوده‌کننده هوا برقرار کند و بلافاصله مراتب را از طریق رسانه‌های همگانی به اطلاع عمومی برساند.
اگرچه سازمان حفاظت محیط زیست وظیفه نظارت بر اجرای همه مواد قانون هوای پاک را برعهده دارد اما برخی مواد به طور خاص برعهده این سازمان گذاشته شده است. برای مثال بر اساس ماده ۱۱ قانون هوای پاک هر گونه احداث، توسعه، تغییر خط تولید و تغییر محل واحدهای تولیدی، صنعتی و معدنی مستلزم رعایت مقررات ابلاغی از سوی سازمان حفاظت محیط زیست است. این سازمان به‌ویژه دفتر ارزیابی اثرات زیست محیطی موظف است حداکثر ظرف مدت یک ماه به استعلام‌های درخواست جواز تاسیس و بهره برداری پاسخ دهد و در صورت عدم موافقت آن سازمان، دلایل آن را به استعلام کننده به صورت کتبی ارائه کند. لازم به ذکر است عدم پاسخگویی در مدت یک ماهه از سوی سازمان حفاظت محیط زیست به منزله تایید استعلام است.
بر اساس ماده ۱۲ قانون هوای پاک، سازمان حفاظت محیط زیست مکلف است که تمامی مراکز و واحدهای صنعتی، تولیدی، عملیات معدنی، خدماتی، عمومی و کارگاهی که آلودگی آن‌ها بیش از حد مجاز مصوب است را مشخص و مراتب را با تعیین نوع، میزان آلودگی، وسعت منطقه تحت تاثیر و حساسیت منطقه به مالکان یا مسئولان یا مدیران عامل و یا بالاترین مقام تصمیم گیر واحد ابلاغ کند تا در مهلت معینی که توسط سازمان تعیین می‌شود نسبت به رفع آلودگی یا تغییر تولید یا تغییر فرآیند تولید یا تعطیلی کار اقدام کند.
اگرچه مهمترین سهم آلودگی در برخی کلانشهرها مثل تهران به آلودگی ناشی از وسایل نقلیه برمی‌گردد اما منابع ثابت آلودگی که در برخی شهرها نقش قابل توجهی در آلودگی هوا دارند و یکی از مواد مهم قانون هوای پاک به منابع ثابت آلوده‌کننده می‌پردازد. بر اساس این قانون کلیه بهره‌برداران منابع ثابت ملزم به رعایت حدود مجاز انتشار آلاینده‌ها در موتورخانه‌ها و سامانه‌های احتراقی خود هستند همچنین این مراکز مکلف هستند از سوخت مناسب (ترجیحا گاز شهری) استفاده کنند و به انجام معاینه فنی سالانه سامانه موتورخانه و سامانه‌های احتراقی توسط شرکت‌های تایید صلاحیت شده از سوی سازمان ملی استاندارد الزام دارند.
