به گزارش شاخه سبز - یکی از جلساتی که درخصوص اوضاع واحوال دیروز و امروز قم با حضور قم دوستان و قم پژوهان که شامگاه هرسه شنبه در موسسه طلوع مهر برگزار می شود جلسات منظم قم پژوهی است سیمای قم در ادبیات داستانی معاصرموضوعی بود که برای نخستین بار توسط محمد حسین حیدری فرد مدیر روابط عمومی میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری قم به آن پرداخت.
وی با بیان اینکه محمد علی جمالزاده آغازگر داستان نویسی به شیوه نوین معاصر است تصریح کرد: سیمای قم در نوشته های او نشان که شهر قم با وجود کوچک بودن بخاطر نزدیکی به پایتخت و عنایت ویژه پادشاهان قاجار به آستان مقدس فاطمه معصومه (س)دارای امکانات تمدنی چون پست، تلفن، تلگراف، ژاندارمری و راه شوسه است. سیمای مردم قم در آثار جمالزده چندان مثبت نیست او می گوید: مردم قم مردمی هستند که مسالمت جو نیستند، اهل دروغ و نیرنگ هستند بطوری که برای فرار از مالیات و فرار از پرداخت جزیه و خراج قسم جلاله می خورند.
این پژوهشگر درادامه افزود: صادق هدایت از جمله نویسندگانی است که در سفرنامه اصفهان نصف جهان سیمایی از شهر قم را توصیف کرده است و آن را مُرده ها، عقرب ها و گداها خوانده همچنین این نویسنده در سفرنامه مذکور که در سال 1311نگاشته درباره مشاهدات خود درباره شهر قم نوشته است، صحن حرم مملو از جمعیت است و همه جوره و لهجه وزبانی در آن شنیده می شود، اما چراغ روشن گنبد و گلدسته ها حرم فاطمه معصومه (س) و مهتاب آن را اسرار آمیز وافسانه ای می خوان. همچنین قابل ذکر است که هدایت در این اثر از ظروف سفالی به عنوان سوغات ماندگار اشاره نموده است.
مدیر روابط عمومی میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری قم در ادامه ارائه موضوع پژوهشی خود درباره قم در سیمای ادبیات داستانی معاصر به بررسی آثار جلال آل احمد پرداخت و افزود: علت سفر ایرانی ها به قم در آثار آل احمد بیشتر زیارت حرم، توسل، نذر و نیاز و پرداخت خمس و زکات است.
حیدری فرد با معرفی این نویسنده معاصر، تصریح کرد: جلال آل احمد در نوشته هایش به صنایع قدیم قم مانند کرباس بافی اشاره نموده است. همچنین معماری سنتی قم در آثار آل احمد مورد توجه و ستایش قرار گرفته است.
وی بیان داشت: جلال آل احمد در کتاب «سنگی برگوری» درباره سفرش به قم نوشته است که با همسرش سیمین دانشورقصد زیارت یکی از امام زاده های قم به عنوان امامزاده بی سر را داشته است.
مدیر روابط عمومی میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری قم درباره بزرگ علوی از دیگر داستان نویسان معاصر گفت: داستان های وی که از روشنفکران قرن حاضر است با دو موضوع عشق و مبارزه عجین شده است.
حیدری فرد در ادامه با اشاره به اینکه بزرگ علوی که از مبارزان سرسخت دولت پهلوی و عضو گروه معروف به ۵۳ بود و بخشی از عمرش در تبعید گذشته است تصریح کرد: از دلایل سفر ایرانی ها به قم در آثار بزرگ علوی برای تحصیل علوم دینی بوده است و در آثار مختلف خود به شرح وقایع و حوادث سیاسی مانند شهریور ۱۳۲۰ ، سقوط رضاه شاه، قیام 15خرداد 1342، 19دی 1356 پرداخته است.
محمدعلی افغان از دیگر نویسندگان مشهور معاصر است که در نوشته هایش قم را مورد توجه قرار داده بود و حیدری فرد پس از تشریح زندگی و آثار این نویسنده گفت: وی در آثارش به سوغات، صنایع، ضرب المثل های ومبارزات سیاسی روحانیون قم اشاره دارد.
مدیر روابط عمومی میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری قم افزود: محمد افغان دریکی از اثارش به شرح زندگی یکی از طلبه ها را روایت می کند که درقیام 19دی 1356حضور داشته و مجروح شده بود.
وی با بیان اینکه ادبیات آیینه تمام نمای اجتماعی است، تصریح کرد: دنیای کلمات دنیایی زنده است بویژه ادبیات داستان که سرشار از واقعیت های عینی است وبا جمع اوری این باز تاب ها می توان سیمایی جامع و دقیق از آن جامعه را به تصویر کشید.
حیدری فرد با اشاره به دلایل روی آوردن نویسندگان در عصر قاجار به رومان نویسی اظهارداشت: در عصر قاجارنویسندگان برای انعکاس واقعیت های جامعه خود به شیوه رمان نویسی و داستان سفرنامه ای رو آوردند که از جمله سفرنامه های مشهور می توان به سیاحت نامه ابراهیم بیگ، کتاب احمد، مسالک المحسنین که هرسه سفرنامه خیالی هستند و هرکدام به نوعی خاص مسائل اجتماعی، علمی روزگار خود را به شیوه ای نوین مطرح کرده اند که از لحاظ شکل ومحتوا پدیده ای نوین در ادبیات ایران به شمار می آمدند که این آثار زبان فارسی و قالب داستان را برای ورود به مرحله داستان نویسی جدید آماده کرده اند.
مدیر روابط عمومی میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری قم گفت: با بررسی آثار بزرگان داستان نویسی معاصر مانند جمالزاده ، صادق هدایت ، جلال آل احمد، بزرگ علوی و محمدعلی افغان می توان به این نتیجه رسید که موضوع پررنگی در که آثار آنها دیده می شود اعتراضات سیاسی مردم قم است.
حیدری فرد اظهارداشت: تاریخ قم همواره یاد آور مبارزه و قیام علیه ستمگران و جباران بوده است ، نقش قم در طول قرن ها در حوادث مهم تاریخی بسیار حائز اهمیت است و نقش علما و روحانیت را نمی توان نادیده گرفت.
هرچند که سیمای قم در ادبیات داستانی نخستین باری بود که به عنوان یک کار پژوهشی و علمی مطرح و به آن پرداخته شد ، اما به نظر می رسد برای قم شناسی و قم پژوهی نیاز است که کارهای علمی از این دست صورت گیرد تا برای آیندگان این شهر به عنوان یک سند متقن قابل ارجاع باقی بماند.
انتهای پیام/
