رسول خادم
در روزهای اخیر، گمانه‌زنی‌ها پیرامون ادامه یا توقف فعالیت سید مرتضی سقاییان‌نژاد در شهرداری قم، به یکی از موضوعات داغ و چالش‌برانگیز در فضای سیاسی و رسانه‌ای استان تبدیل شده است. در شورای اسلامی شهر قم نیز، دو طیف موافق و مخالف شهردار فعلی، به‌صورت علنی و گاه با لحن‌های تند، نظرات خود را بیان کرده‌اند. در حالی که تنها چند ماه تا پایان دوره شورای ششم باقی مانده، زمزمه‌هایی از استعفای سقاییان‌نژاد شنیده می‌شود؛ موضوعی که اگرچه هنوز به‌صورت رسمی تأیید نشده، اما انتشار آن در برخی رسانه‌ها و سکوت قابل‌تأمل مسئولان شهرداری، این گمانه را تقویت کرده است.
شهرداری که به ثبات رسید؟
قم در دو دهه اخیر، کمتر رنگ ثبات مدیریتی در شهرداری را به خود دیده است. شهردارانی که آمده‌اند و ناتمام رفته‌اند. تنها در یک بازه ده‌ساله، بیش از پنج شهردار یا سرپرست بر صندلی مدیریت شهری تکیه زده‌اند. در این میان، سقاییان‌نژاد با سابقه نزدیک به 10 سال مدیریت در قم، بی‌تردید یکی از با ثبات‌ترین شهرداران این کلان‌شهر مذهبی به شمار می‌رود. ثبات مدیریتی، مزیتی کم‌سابقه برای قم بوده که در این سال‌ها توانسته به تکمیل پروژه‌های بزرگی چون امتداد بلوار آیت‌الله بروجردی،تکمیل پل و زیر گذر غدیر، تقاطع‌های غیرهمسطح، ساماندهی اطراف حرم حضرت معصومه(س)، ساخت پارکینگ‌های طبقاتی، توسعه فضای سبز و توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی و ... بینجامد. این طرح‌ها در شرایطی اجرا شده‌اند که قم با محدودیت شدید منابع و بودجه‌های عمرانی روبه‌روست و سهم آن از بودجه‌های ملی، حتی در مقایسه با کلان‌شهرهای هم‌سطح، بسیار اندک بوده است.
اختلافات شورا؛ نقد یا نزاع؟
بر کسی پوشیده نیست که شورای ششم شهر قم، در تمام طول فعالیت خود، فضای پرتنشی با شهردار داشته است. بخشی از اعضا از همان ابتدای فعالیت شورا، صراحتاً خواستار تغییر مدیریت شهرداری بودند و این خواسته را در جلسات علنی نیز بارها تکرار کرده‌اند. البته نمی‌توان انکار کرد که بخشی از عملکرد شهرداری نیز قابل نقد بوده است، اما نکته اساسی اینجاست که این نقدها در بسیاری مواقع، بیش از آنکه بر پایه تحلیل‌های کارشناسی باشد، رنگ و بوی جناحی و سیاسی داشته‌اند. شورایی که خود نیز درگیر اختلافات درونی و شکاف‌های جدی در رأی‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌هاست، تا چه اندازه می‌تواند گزینه‌ای بهتر و مؤثرتر برای جایگزینی سقاییان‌نژاد معرفی کند؟
زمان نامناسب برای تغییر
از نظر قانونی، شورای شهر اختیار دارد شهردار را استیضاح یا در صورت استعفا، فرد دیگری را به‌عنوان شهردار پیشنهاد کند. اما قانون، همه چیز را روشن نمی‌کند؛ چرا که منطق اجرایی و منافع عمومی نیز باید در تصمیم‌گیری‌ها لحاظ شود. شورای ششم در حالی به پایان راه نزدیک می‌شود که طبق تقویم انتخابات ، تا شروع فعالیت شورای هفتم، حدود یک سال زمان باقی مانده است. در چنین شرایطی، هرگونه تغییر در رأس شهرداری، به معنای ورود به فرآیند زمان‌بر انتخاب سرپرست، انجام تشریفات قانونی، ارسال گزینه به وزارت کشور، بررسی صلاحیت، و نهایتاً انتخاب شهردار جدید خواهد بود. این فرآیند، در خوش‌بینانه‌ترین حالت، حداقل دو ماه زمان نیاز دارد؛ یعنی دقیقاً در دوره‌ای که شهر باید برای سال مالی جدید برنامه‌ریزی کرده، پروژه‌های نیمه‌تمام را تکمیل و برنامه‌های استقبال از تابستان را عملیاتی کند. در عمل، شهرداری به حالت نیمه‌تعطیل و انفعالی درمی‌آید. چنین بلاتکلیفی‌ای، اثر مستقیم در تأخیر پروژه‌ها، کاهش رضایت عمومی، بی‌انگیزگی بدنه کارشناسی شهرداری، و بروز مشکلات جدید در سطح محلات دارد.
کارنامه‌ای قابل تقدیر اما نه بی نقص
سقاییان‌نژاد پیش از قم، شهردار اصفهان بوده و سابقه‌ای طولانی در مدیریت شهری دارد. بدون تردید، هیچ مدیری از نقد و کاستی مبرا نیست. شهردار فعلی قم نیز در برخی حوزه‌ها عملکردی متوسط داشته است. اما در سوی دیگر، پروژه‌های عمرانی، توسعه حمل‌ونقل، ایجاد درآمدهای پایدار، و پیگیری طرح‌های کلان در سطح ملی، از جمله نقاط مثبت در کارنامه او محسوب می‌شود. از این رو، هرچند نقد منصفانه بر عملکرد شهردار ضرورتی انکارناپذیر است، اما پایان‌دادن ناگهانی به این مسیر، در حالی که وی تنها چند ماه تا پایان دوره رسمی خود فاصله دارد، نه توجیه کارشناسی دارد و نه توجیه اخلاقی.
کلام آخر؛ شهر را فدای سیاست نکنیم
قم امروز بیش از هر زمان، نیازمند آرامش و تمرکز مدیریتی است. تقابل‌های سیاسی و جناحی، اگر به تصمیمات شتاب‌زده و بی‌پایه منتهی شوند، تنها نتیجه‌ای که در پی خواهند داشت، کاهش سرمایه اجتماعی شورا و شهرداری، و نارضایتی مردم است .
