شاخه سبز گزارش می دهد؛
شاخه سبز-هیفاء پردل-یزد کهنسال، نخستین شهر خشتی و دومین شهر تاریخی دنیا، جایی میان بیایان لوت و دشت کویر، یعنی خشک‌ترین مناطق ایران قرار دارد. جبر طبیعت، سبب شده نخستین ساکنان این شهر، از هوش انسانی خویش بهره برده و با ایجاد راه‌حل‌هایی با طبیعت سرسخت از در دوستی درآیند.
به گزارش خبرنگار روزنامه شاخه سبز، در کوچه‌های باریک و پر پیچ‌وخم، زیر تلالؤ طلایی رنگ آفتاب، در میان دیوارهای کاهگلی و فضایی مملو از عطر خاک نم خورده، آزاد و رها به سوی مقصدی ناپیدا گام بر‌می‌دارید. و حسی از تاریخ و چشم‌اندازی باشکوه را نظاره می‌کنید! این رؤیایی است که در بافت تاریخی یزد نخستین و بزرگترین شهر خشتی جهان تجربه خواهید کرد. در بافت تاریخی یزد تا چشم کار می‌کند دیوارهای تنومند کاهگلی، با آبی آسمان در هم آمیخته و همزیستی هوشمندانه انسان و طبیعت سرسخت در لابه‌لای طاق‌ها و بادگیرها و ساباط ها به خوبی حس می‌شود.
بافت تاریخی یزد به عنوان دست‌نخورده‌ترین و وسیع ترین بافت مسکونی تاریخی ایران شناخته شده و وسعتی بیش از ۷۰۰ هکتار را به خود اختصاص داده است. این بافت ترکیبی منحصربهفرد از کوچه پس کوچه های قدیمی، خانه ها، ساباط ها و بناهای خشتی است که همه امکانات زندگی فردی و اجتماعی را دارد. موقعیت جغرافیایی آن؛ از شمال به خیابان دولت آباد، از جنوب به خیابان کاشانی، از شرق به محله فهادان و از غرب به خیابان مطهری محدود می شود. نه تنها بیش از ۱۷۰۰ اثر تاریخی یزد بلکه کل بافت سنتی و خشتی یزد نیز در همین محدوده قرار دارند.
یزد اما علاوه بر سابقه درخشان در تاریخ انقلاب اسلامی، در کنار اصفهان و شیراز مثلث طلایی گردشگری ایران را تشکیل داده و مقصد نخست گردشگران خارجی است. یزد در سال 1400با شهرهایی مانند حمص سوریه، نزوی عمان، اولگین کوبا، یئوسو کره جنوبی، ونیز ایتالیا، تولدو اسپانیا و لیون فرانسه پیمان خواهرخواندگی امضا کرد و امسال هم گیومری ارمنستان را به عنوان خواهرخوانده جدید خود برگزیده است.
یزد کنهسال به قدمت ایران زمین
حسین مسرت تاریخ شناس سرشناس یزدی در ارتباط با قدمت یزد و نام یزد چنین می گوید: واژه «یزش» به معنای ستایش و نیایش در زبان پارسی میانه است. یزد با ایزد و یزدان هم‌ریشه است و معنی آن پاک و مقدس و درخور تحسین و آفریننده خوبی‌هاست. در تاریخ‌ها، سفرنامه‌ها، سیاحت‌نامه‌ها و دیگر مدارک تاریخی مربوط به پیش از اسلام، ماد و پارت و نیز پیش از ورود آریایی‌ها تا دوران کنونی از یزد با اسامی دیگری مانند ایز، ایزاطیخه، ایساتیس، کتروا، کثه، گبست، یزجی، یزدان شهر، یزدان گرد، یسدی و ... یاد شده است
وی می افزاید: مردم یزد به زبان فارسی رایج با لهجه یزدی سخن می‌گویند. در استان یزد برخی ویژگی‌های گویشی میان شهرستان‌های مختلف محسوس است. معتقدان به آیین زرتشتی در میان خود به زبان بهدینی (گَورونی یا دری زرتشتی) سخن می‌گویند. با آنکه یزد درالعباده ایران است، اما مردمان این شهر در کنار زرتشتیان و اقلیت‌های کوچکی از یهودیان و ارامنه از دیرباز زندگی مسالمت‌آمیزی دارند و همین گوناگونی بر جذابیت‌های یزد افزوده است.
معماری بی نظیر و شگفت انگیز یزد
معماری شهر یزد دو بخش دارد، بخشی قدیمی و تاریخی است و بخش دیگر در دهه‌های گذشته ساخته شده. مشخص‌ترین وجهه شهر، معماری خاص کویری آن است. بادگیرها، مناره‌ها و گنبدها مشخص‌ترین جنبه ظاهری معماری شهر است. در این سبک معماری، از بادگیر برای گرفتن جریان باد و خنک کردن فضای ساختمان به کار می‌رفته است.
بافت و ساخت معماری ویژه منطقه یزد از بارزترین نمونه‌های معماری خاص اقلیم‌های گرم و خشک در جهان است. تناسب آن با نیازها و شرایط اقلیمی- فرهنگی مردم منطقه، گذشته از زیبایی خاص این معماری، از ویژگی‌های آن است. در مرکز هر محله، معمولاً حمام، بازارچه، آب انبار، مسجد، حسینیه، لرد، کارگاه‌های کوچک، جوی آب (برای دسترسی به قنات) قرار دارد که بسیاری از این امکانات هنوز پابرجا هستند.
در کنار این معماری قدیمی بخش جدید هم راه خود را در این سال‌ها رفته است. ایجاد گذرگاه‌های جدید غیر هم‌سطح همچون میدان‌های امام حسین (ع)، شهدای محراب، معلم، شهید باهنر و گذرگاه تازه تأسیس میدان مهدیه از این جمله‌اند. همچنین، مجموعه‌های تجاری جدید و پردیس سینمایی تک در صفائیه یزد و مجتمع تجاری، تفریحی ستاره در میدان آزادی (باغ ملی) و مجتمع در حال ساخت بازار بزرگ شهر در منطقه صفائیه دیگر بناهایی هستند که به شکلی امروزی در یزد ساخته شده‌اند..
قناعت در معماری سنتی یزدی ها
یک تاریخ شناس یزدی در ارتباط با معماری سنتی یزد بیان می کند: در خانه‌های سنتی یزد، پارچه‌ها و بافته‌های دست باف نه تنها زینت‌بخش فضا و پوشش بودند، که قصه‌گوی هنر، فرهنگ و مهارت مردمانی بودند که با نخ و دار، تاریخ زندگی در یک دیار کویری را رنگ می‌زدند. از پارچه دارایی، زری، مخمل و ترمه تا گیوه و شمد، احرامی و فرش و زیلو و سفال، هر یک بخشی از هویت این سرزمین کویری را در خود نهفته دارند.
صدیقه رمضانخانی می افزاید: پارچه دارایی، ترمه، زری و‌مخمل گلخار یزد، این بافته های ظریف و ابریشمی، از هنرهای اصیل یزد است که در کارگاه‌های شعربافی با دستان نساجان ماهر چون خلیل خجسته، رمضان رضایی و غضنفر ملک‌ثابت، استاد قدیری و دیگر هنرمندان شکل می‌گرفت.
به گفته وی؛ استان یزد، این نگین درخشان کویر ایران با پیشینه‌ای چندین هزارساله در کشاورزی هوشمند و مقاوم در برابر خشکی، امروز به مقصدی منحصربهفرد برای گردشگران علاقه‌مند به گردشگری کشاورزی بدل شده است در یزد نمی‌توان فقط سراغ چند بنای تاریخی خاص رفت؛ کوچه کوچه شهر بافت تاریخی است و به گذشته ایران‌زمین گره خورده. بسیاری از بناهای این شهر به ثبت ملی رسیده و از میان آنها ۲۰۰ هکتار بافت تاریخی و باغ‌های دولت‌آباد یزد در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.
رمضانخانی عنوان می کند: بافت و ساخت معماری ویژه منطقه یزد از بارزترین نمونه‌های معماری خاص اقلیم‌های گرم و خشک در جهان است. تناسب آن با نیازها و شرایط اقلیمی- فرهنگی مردم منطقه، گذشته از زیبایی خاص این معماری، از ویژگی‌های آن است. در مرکز هر محله، معمولاً حمام، بازارچه، آب انبار، مسجد، حسینیه، لرد، کارگاه‌های کوچک، جوی آب (برای دسترسی به قنات) قرار دارد که بسیاری از این امکانات هنوز پابرجا هستند......
