گفتگو اختصاصی با کارشناس ارشد کودکان استثنایی و روانشناسی بالینی - هدی سادات چاوشی: بازی کودک با تولد شروع می شود تا بتواند فعالیت های انطباقی خود را جهت سازگاری با محیط جدیدی که در آن وارد شده را شکل دهد چرا که در واقع تمام نیازهای کودک اعم از جسمی و یا روانی و حتی بسیار بیش تر از آن چیزی که در تصور می گنجد، با بازی در کودک شکل می گیرد و کودکی که قدرت و توانایی بازی را نداشته باشد در واقع زندگی ندارد.
اسباب بازی یکی از مؤلفه های رشد کودک
درمان گر و کارشناس ارشد در گفت وگو با آفتاب قم، اظهار کرد: اسباب بازی به عنوان یک محرک، یکی از مؤلفه هایی است که، برای رشد شخصیت مفید و لازم است تا با بازیها تمرین نقش بزرگسالی داشته باشد که بهترین محرک در این امر اسباب بازی است.
رابطه والدین یکی از مهمترین مؤلفه های رشد کودک
اما وجود اسباب بازی ها کافی نیست و رابطه والدین و تعامل با کودکان مهمتر است، فردوس محمدی ضمن اشاره و تاکید به این موضوع گفت: با توجه به تحقیقات بررسی شده، کودکانی که معمولا در محیط های پر محرک و پیچیده همانند شهرها زندگی می کنند از بهره هوشی فراوان تری نسبت به کودکی که در روستا پرورش یافته برخوردار می باشد گرچه که اغلب کودک روستایی توانایی کارهای دستی و پیچیده ای را دارد که شاید یک کودک پرورش یافته در شهر آن توانایی را نداشته باشد.
وی با اشاره به تعامل و ارتباط مطلوب بیان کرد: گاهی ممکن است کودک اسباب بازی های ساده ای داشته باشد ولی با وجود والدین خوبی که دارای تعامل و ارتباط خوبی هستند کودک نیز رشد بسیار خوبی را دارا باشد. چرا که کودکی که شاهد مشاجرات والدینی که مدام در حال دعوا باشند حتی اگر در یک مدرسه غیرانتفاعی هم تحصیل کند از رشد خوبی برخوردار نیست.
این درمان گر وجود اسباب بازی در کنار خانواده ای خوب و آرام را محرکی دانست که به عنوان فرع در کنار اصل مهم رشد قرار می گیرد تا شکل گیری و رشد کودک به بهترین حالت خود دسترسی پیدا کند.
خوب نگهداری شود ویا فقط داشته باشد...
متاسفانه گاهی ما بچه ها را طوری بار می آوریم که مجبورند در خدمت اسباب بازی هایشان باشند و خیلی هم با افتخار به بچه ها امر می کنیم که همه چیز را خوب نگهدار تا خراب نشود "دریغ از این که واقعاً این عمل چه معنا و مفهومی دارد؟! این که مدام به کودک بگوییم دست نزن و خراب نکن، و در واقع به نوعی به او می گوییم که "فقط داشته باش" و بچه ها هم یاد می گیرند که "چیزی را خراب نکنند و فقط آن را داشته باشند"... و دلیل این کار را "نظم" قلمداد می کنیم و می خواهیم آن ها مرتب و منظم بودن را بیاموزند. کاملا اشتباه است. این کارشناس در ادامه تصریح کرد: مادر و دیگر والدین باید بدانند که اسباب بازی را با چه هدفی خریداری کرده اند؟ اگر می خواهند اسباب بازی را برای کودک دیگری حفظ کنند و تمایل دارند که اسباب بازی خراب نشود اگر از ابتدا خریده نشود خیلی بهتر است چرا که نمی شود که اسباب بازی را جلوی کودک بگذاریم و به کودک بگوییم که دست نزن!
توان مراقبتی کودکان، بسیار کوچک است
اگر پدر و مادرها بدانند که اسباب بازی هایی که برای کودکان تهیه می کنند، چه نقش و اهمیت تعیین کننده ای در زندگی و فرآیند رشد و پرورش خالقیت و استعدادهای نهفته در یک کودک و تسریع رشد جسمانی و حتی اجتماعی و عاطفی دارند گاهی هم آن ها را ریکاوری و حتی مستهلک کنند تا یاد بگیرند که اثاث زندگی در خدمت آن هاست نه این که آن ها در خدمت اثاثیه باشند که محمدی ضمن تاکید بر این مسائل گفت: کودک در واقع با باز و بسته کردن قطعات اسباب بازی چیزهای جدیدی را کشف می کند و کنجکاوی خود را نشان می دهد و ابراز می کند که در این مراحل نباید سختگیری کرد و بهتر است از خرید اسباب بازی های گران قیمت برای کودک جلوگیری کنیم تا نگران خراب شدن آن ها نباشیم. ولی آن قسمتی که کودک در کنار این رفتارها، پرخاشگری هم دارد؛ مثال با دوست خود دعوا می کند و در همین حین اسباب بازی را هم خراب می کند، آن جا دیگر جای تعلل نیست و باید بررسی شود و باید نگران باشیم؛ چرا که اغلب این نوع رفتار نشان دهنده یک اتفاق ویک رویداد خطرناک می تواند باشد.
تخریب اسباب بازی به معنای مشکلات درونی
این درمان گر عوامل تخریب اسباب بازی را در گزینه های نامبرده زیر می داند:
بیش فعالی: ممکن است کودکی بیش فعال باشد که در این صورت میل به خراب کردن در کودکان بیش فعال بیشتر است بدلیل این که زود از اسباب بازی خود خسته می شوند و در نهایت دست به تخریب آن می زنند و از این طریق احساس لذت می کنند به خصوص اسباب بازی هایی که قدرت های صوتی و تصویری و حرکتی دارند.
پرخاشگری: یکی از عوامل تخریب و شکستن اسباب بازی توسط کودکان است و با این کار کودک سعی دارد به نوعی آرامش را به خود برگرداند و اگر دقت کنید معمولا اسباب بازی های قرمز رنگ، مورد صدمه و آسیب قرار می گیرند.
عدم توجه کافی و کمبود محبت: کودک در واقع با تخریب اسباب بازی خود، جلب توجه اطرافیان را خواستار است تا خال عاطفی خود را جبران کند که معمولا در بین خانواده هایی که بین مادر و پدر طلاق عاطفی و یا سلطه گری حکم فر ماست ایجاد می شود.
یادگیری و تقلید: رفتارهای نامناسب والدین و مربیان و همسالان در دفاع از خود یا در بحث ها و گفتگوها و کشمکش های روزانه که انجام می شود گاهی خود را به صورت یک واکنش منفی و یک بازتاب منفی در پیش چشمان کودک جلوه گری می کند که باعث ایجاد این رفتار می شود.
تبعیض: وقتی والدین و یا حتی مربیان، با نوع رفتار و گویش خود بین افراد تبعیض قائل می شود که کودک با مشاهده نادیده گرفتن و شکستن روحیات و شخصیت خود در نزد دیگران به نوعی دچار تخریب روحیه می شود که با شکستن اسباب بازی، ناراحتی خود را ابراز می کند تا در صدد جبران خستگی و درهم شکستن ناشی از عدم محبت دریافتی برآید.
ترس: مواظب باشید گاهی اسباب بازی هایی که برای کودکان تهیه می شود ترسناک است. ترسناک ممکن است از دید کودک مثال حتی یک عروسک پولیشی و پشمالو باشد و یا یک عروسک بسیار کوچک و یا بیش از اندازه بزرگ، گاهی زبر یا نرم بودن و یا حتی عروسک و ماشین هایی که تحرک دارند موجب ناراحتی کودک می شود که کودک به شکستن اسباب بازی های خود روی می آورد.
آموزش نظم باید بدور از اضطراب و وسواس باشد
محمدی با توجه به این که سن آموزش در مراقبت در سنین ابتدایی کودک است بیان کرد: لازم است به کودکان مراقبت را گوشزد کنیم اما این گوشزد نباید وسواس گونه انجام گیرد چرا که گاهی مادران و والدین فکر می کنند کودک با چندبار تکرار یاد می گیرد در صورتی که باید بدانند کاملا در اشتباه هستند و اصلا اینطور نیست.
این کارشناس تصریح می کند: سن گوشزد بین سنین 3 تا 6 سال است که در این دوران باید آرام آرام و پله پله به بچه ها آموزش دهیم که 1ـ اسباب بازی هایت را به اتاقت ببر، و در مرحله بعد؛ 2ـ حالا که تا اتاق بردی، در کمد بگذار و در نهایت؛ 3ـ حالا که در کمد گذاشته ای دلت می آید که منظم نباشد؟ و به این صورت کم کم نظم را به کودک آموخته ایم و قطعا این نظم به نفع کودک است ولی به شرطی که همراه با اضطراب و سختگیری نباشد.
هر چند وقت یک بار اسباب بازی های کودک را کنار بگذارید
این که در دوره ها و کارگاه های مشاوره و آموزشی فرزندپروری، همیشه به مادرها می گوییم که هر چند وقت یک بار یکسری اسباب بازی ها را کنار بگذارید تا با این کار اسباب بازی ها برای کودک جذاب شود و دلش برای اسباب بازی هایش تنگ شود و درواقع درنگهداری اسباب بازی هم به نوعی کمک کرده شده است که این درمان گر ضمن بیان این موضوع تاکید کرد: نکته ای که والدین باید بدانند این است که اصولا والد باید بتواند در رفتارش آموزش و تذکر دهد تا کودک معنای مراقبت را دریابد و در عین مراقبت ذهنش هم بتواند شکوفا شود و با منع و یا عدم بی توجهی و آموزش آزادی مطلق، تقویت و تحریک نشود تا مدام دست به تخریب اسباب بازی های خویش بزند.
انتخاب اسباب بازی را جنسیتی نکنید
اسباب بازی را نباید بر اساس جنسیت تهیه کرد. این که بگویند این دخترانه یا پسرانه است و برای کودک حد و مرزی را برای تهیه اسباب بازی مشخص کنند در حیطه روانشناسی مردود است چرا که ذهن کودکان باید منعطف باقی بماند و کودک باید در انتخاب اسباب بازی آزاد باشد. محمدی ضمن اشاره و تاکید به این موضوع ادامه داد: ما به عنوان والدین و بزرگترهای کودکان، که قرار است آینده کشور را بسازیم، باید بدانیم که شاید این فرد یک زمانی طلاق گرفت یا یک زمانی همسرش را از دست داد. آیا یک مرد باید محتاج اتو زدن و غذا پختن باشد و یا پشت سرش بخواهند بگویند که تربیت درستی نداشته؟!
این کارشناس خاطر نشان کرد: انتخاب اسباب بازی باید طبق خواسته والدین باشد. همانند لباس کودک که ما تشخیص می دهیم کدام لباس و با چه قیمتی متناسب با کودکمان است. چون والدین هستند که باید هزینه خرید را بپردازند ولی در عین حال برای حفظ استقلال کودک به آن ها اجازه باید داد که در انتخاب طرح و رنگ و انتخاب های جزیی مشارکت کنند.
بچه ها قانع نیستند
آدمی به این دلیل که به طور فطری دنبال لذت و کامجویی است از رنج و گناه نکردن اغلب فرار می کند؛ اما می بینیم که خداوند متعال به انسان اندرز می دهد که ای انسان، طیب و محتاط باش تا به درجات عالی دست یابی! محمدی ضمن اشاره و تاکید به باید و نباید ها در تربیت فرزند ادامه داد: ما والدین باید خواسته های کودکان را محدود کنیم البته نه در آن حد که خواسته ها نابود شود، فقط در حد کنترل... تا کودکان توانایی مقابله و مراقبت از خود را در دنیای ناکام کننده را داشته باشند.
وی بیان کرد: کودکان باید قدرت کنترل خواسته های خویش را داشته باشند و برای کامیابی خویش زحمت بکشند چرا که اگر توقعات آن ها در درخواست هایشان همچون تهیه لباس و یا لوازم التحریر، به زودی و به اشاره آن ها فراهم شود در زندگی آینده اغلب دچار مشکل خواهند بود، مثال با دیدن وسایل و اسباب زندگی و یا... در زندگی اقوام و نزدیکان دچار به هم ریختگی و مشکلات عدیده خواهند شد. چرا که متوقع هستند و تصور می کنند که چون در گذشته هر آنچه را که می خواستند فراهم بوده پس همیشه باید مهیا باشد.
ودرواقع در این زمانه چون عمدتا زندگی ها کامیاب کننده است.. خیلی ها بداخلاقی ها ویا عصبانیت های همسر خود را نمی توانند تحمل کنند شاید هم راز زندگی های افراد در گذشته و نیاکان و اجداد ما که با سختی بزرگ می شدند و سالیان سال زندگی می کردند در توانایی و کنترل بالایی بود که در تعدیل خواسته های خویش داشتند.
انتهای پیام/
