فاطمه مداح نظری - ایران به عنوان دومین دارنده ذخایر گاز طبیعی در جهان شناخته می‌شود؛ با این حال منابع کشور ما محدود است و به‌نظر می‌رسد تغییر فرهنگ مصرف امروز، نه یک انتخاب که به نوعی یک الزام است.
اکنون در ایران چهار برابر میانگین جهان، انرژی مصرف می شود و خانوارهای ایرانی تقریباً سه برابر میانگین جهانی مصرف گاز، آب و برق دارند. اینها مواردی هستند که باید برای آنها و به‌خاطر کشور و بهره‌مندی نسل آینده، فرهنگ‌سازی کنیم، زیرا از عواقب این نوع مصرف، آن است که به این ترتیب هیچ ثروتی را برای نسل آینده از خود به ارث نمی‌گذاریم و حتی طبق گفته مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران تداوم این روند افزایشی در مصرف، می‌تواند صدمات جبران‌ناپذیری به ذخایر گازی که باید برای دیگر نسل‌ها نیز حفظ شود، بزند.هرچند که از منظر ذخایر گازی در دنیا، دومین کشور دارای ذخایر گازی هستیم، اما در مصرف نیز رکورد زده‌ایم، باید باور داشته باشیم که عنوان دارنده برترین ذخایر انرژی در دنیا، به آن معنا نیست که هرچقدر دوست داریم می‌توانیم مصرف کنیم، ضمن آنکه باید روی این طرز فکر ایجادشده در جامعه در این زمینه، به‌ویژه کار کنیم.
بهینه‌سازی مصرف انرژی که با شدت انرژی نسبت مستقیم دارد، به مفهوم انتخاب الگوها و اتخاذ و به‌کارگیری روش‌ها و سیاست‌هایی در مصرف درست انرژی است که از نظر اقتصاد ملی مطلوب باشد و استمرار وجود و دوام انرژی و ادامه حیات و حرکت را تضمین کند. هم‌اکنون با توجه به سرانه مصرف بالای انرژی در کشور و از همه مهم‌تر، اتلاف بی‌رویه آن، لزوم تلاش همگانی برای بهره‌وری و بهینه‌سازی مصرف انرژی به‌عنوان نیاز و ضرورتی ملی کاملاً مشهود است. این موضوع نشان می‌دهد فرهنگ مصرف گاز طبیعی نیازمند بازنگری جدی است.
متاسفانه برخی در کشور ایران را از لحاظ توسعه با دیگر کشورهای پیشرفته مقایسه می کنند ولی این نکته را نادیده می گیرند که همان کشوها نیز در گام نخست الگوهای مصرف را اصلاح کردند و مردم همسو و تابع دولت ها عمل کرده و از قوانین سخت گیرانه در میزان مصرف انرژی ها تبعیت کردند تا مسیر ترقی را پیمودند. عده ای خواستار پیشرفت کشورند بدون آنکه سهمی در پیشرفت داشته باشند و به وظیفه شهروندی خود عمل کنند. پیشرفت غرب را به رخ می کشند در حالی که استخرهای خود را از آب های این کشور پرمی کنند و کاخ های خود را با گاز و برق این کشور گرم و نورانی می سازند.
بنا بر گزارش آژانس بین المللی انرژی (IEA)، که با عنوان " بازار گاز طبیعی 2017 " منتشر شده است، مصرف جهانی گاز طبیعی، سالانه با رشد تقاضای 1.6 درصدی، در سال 2022 از 3.6 تریلیون متر مکعب فعلی به حدود 4 تریلیون متر مکعب خواهد رسید.
با توجه به رقابتی بودن محدوده قیمت، فراوانی عرضه و نقش آن در کاهش انتشار کربن سبب رشد تقاضای سریع برای گاز طبیعی در مقایسه با نفت و زغال سنگ در ظرف پنج سال آینده خواهد شد. 90 درصد از افزایش تقاضای جهانی برای گاز طبیعی از سوی کشورهای در حال توسعه خواهد بود. همچنین چین به تنهایی 40 درصد از افزایش تقاضای جهانی گاز طبیعی را به خود اختصاص خواهد داد.
تقاضا برای گاز طبیعی در چین، در راستای اهمیت رو به رشد مبارزه با سیاست های آلودگی هوا٬ سالانه 8.7 درصد افزایش خواهد داشت و مصرف گاز طبیعی در این کشور در سال 2022 تقریبا به 340 میلیارد متر مکعب افزایش خواهد یافت. سهم واردات گاز مصرفی این کشور نیز در مجموع به 140 میلیارد متر مکعب می رسد. هند بعد از چین در بین کشورهای آسیایی در ردیف بعدی افزایش تقاضای گاز طبیعی جای خواهد گرفت. تقاضا برای گاز طبیعی در این کشور در سال 2022 نزدیک به 80 میلیارد متر مکعب خواهد رسید.
مصرف گاز طبیعی در کشورهای خاورمیانه که رشد اقتصادی 2.4 درصدی در سال دارند٬ به 540 میلیارد متر مکعب بالغ خواهد شد. این کشورها نیاز به گاز طبیعی خود را با افزایش تولید داخلی برطرف خواهند کرد. این در حالی است که میزان مصرف در قاره آفریقا 3.1 درصد افزایش یافته و به بیش از 150 میلیارد متر مکعب خواهد رسید.
افزایش تقاضا برای گاز طبیعی در کشورهای آمریکای لاتین نیز به طور متوسط سالانه 1.3 درصد خواهد بود و میزان مصرف در اروپا ثابت باقی خواهد ماند. با توجه به افزایش تقاضا برای گاز طبیعی در آسیا، خاورمیانه و آفریقا، مصرف گاز طبیعی در سال 2022 سالانه به حدود 4 تریلیون متر مکعب خواهد رسید.
بخش صنعت با افزایش سالانه 3 درصدی تقاضا برای گاز طبیعی، در صدر جایگاه افزایش تقاضای گاز جای خواهد گرفت و نصف افزایش تقاضا را به خود اختصاص خواهد داد. بخش حمل و نقل نیز یکی دیگر از بخش هایی است که تقاضا برای گاز طبیعی در آن به سرعت درحال افزایش است. حجم تقاضای این بخش در سال 2022 به 140 میلیارد متر مکعب خواهد رسید. افزایش تقاضا در مناطقی که گاز طبیعی در تولید برق مورد استفاده قرار می گیرد به طور گسترده ادامه خواهد داشت ولی این رشد سالانه کمتر از 1 درصد باقی خواهد ماند.
ایالات متحده آمریکا به عنوان بزرگترین تولیدکننده گاز طبیعی جهان، حضور برتر خود در این بخش را در طول پنج سال آینده پررنگ تر خواهد کرد و حدود 40 درصد از رشد تولید جهانی را تامین خواهد کرد. در پنج سال آینده، تولید گاز طبیعی آمریکا سالانه 2.9 درصد رشد داشته و این کشور حدود 140 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی روانه بازارهای جهانی خواهد کرد. آمریکا در سال 2022 با تولید گاز طبیعی در حدود 890 میلیارد متر مکعب٬ 22 درصد از کل گاز طبیعی تولید شده در سراسر جهان را به تنهایی فراهم خواهد کرد.
در پی افزایش تقاضای گاز طبیعی در زمینه برق و بخش های صنعتی، تولید گاز طبیعی کشورهای خاورمیانه در سال 2022 به بیش از 650 میلیارد متر مکعب افزایش خواهد یافت و در حدود 70 میلیارد متر مکعب به میزان کل تولید گاز در جهان خواهند افزود. نیمی از افزایش تولید گاز طبیعی در این منطقه، با تولید 223 میلیارد متر مکعب به ایران اختصاص خواهد داشت.
مطابق گزارش اوپک، ایران سهمی معادل ۶.۷ درصد تقاضای گاز جهان را به خود اختصاص داده و این در شرایطی است که فقط ۱.۱ درصد جمعیت دنیا را دارا است. این اعداد نشان می‌دهد که سرانه مصرف گاز در ایران ۶ برابر جهان است.
بد مصرفی ایرانی‌ها در گاز آن‌چنان بالا است که سرانه مصرف گاز در کشورمان در مقایسه با جهان حدود ۶ برابر است.
ایران فقط ۱.۱ درصد جمعیت جهان را داراست، اما ۶.۷ درصد تقاضای گاز دنیا در ایران به مصرف می‌رسد.
