مازندران بزرگترین تولیدکننده زباله در کشور به شمار می رود و وضعیت پسماند آن به مرحله پسابحران رسیده است.

سهم مازندران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین استان‌های توریستی کشور، در تولید زباله بسیار پررنگ است و به دلیل شرایط جغرافیایی، اقلیمی، نزدیکی به دریا و جنگل‌ها، نزدیکی به پایتخت شرایط را برای حضور مسافران و توریست‌ها افزایش داده و متأسفانه استان را به عنوان بزرگ‌ترین تولید کننده زباله در کشور به صورت روزانه در آورده است.

یعنی در حالت عادی استان مازندران، حدود ۳۵۰۰-۴۰۰۰ تن در روز تولید زباله دارد که در فصول توریستی و تعطیلات این مقدار حتی به هفت هزار تن هم می‌رسد و در حال حاضر بحران زباله‌ها در استان‌های شمال کشور و مخصوصاً مازندران که حدود ۲۷ نقطه جنگلی را برای دفن پسماند در نظر گرفته‌اند، از مرحله بحران گذشته و وارد مرحله خطر و فاجعه شده است و این امر به شدت به اکوسیستم زیبا و غنی جنگلی، دریا، رودخانه و منابع آب‌های زیر زمینی و جاری آسیب زده و آلودگی فراوان هم برای جانوران، پرندگان، آبزیان و سلامت بومیان استان ایجاد کرده است.

پرفسور شبنم دلفان آذری سفیر سبز محیط زیست در خاورمیانه با بیان اینکه شیرابه به صورت سیکل وار وارد چرخه سلامت انسان می‌شود که زمینه ساز بروز بسیاری از بیماری‌ها از قبیل سرطان، بیماری‌های پوستی، ریوی، تولد ناقص نوزادان، مرگ و میر زودرس می‌شود، افزود: وضعیت آلودگی دریای خزر که سال‌ها است محققان کشور در حال هشدار دادن هستند و الان مانند سایر اکوسیستم‌های استان به مرحله بحرانی خود رسیده است.

وضعیت آلودگی دریای خزر که سال هاست محققان کشور در حال هشدار دادن هستند و الان مانند سایر اکوسیستم‌های استان به مرحله بحرانی خود رسیده است

وی اظهار کرد: از طرفی با وجود بحران در حال حاضر پسماندهای کشور و مخصوصاً در استان‌های شمالی و مازندران و شیرابه‌های تولیدی موجود، عدم وجود زمین کافی در خطه شمال و مازندران، نوع و تایپ زباله‌های شمال کشور که بالای ۷۰ درصد نوع زباله تر است و بالا بودن سطح آب‌های زیر زمینی، رطوبت بالای هوا، نزدیکی به دریا و منابع رودخانه‌ای شرایط را بسیار بحرانی‌تر کرده است.

وی ادامه داد: با قاطعیت می گویم که با «زباله سوز» به عنوان راهکار برای مدیریت زباله‌های شمال، مخصوصاً استان مازندران به دلایل علمی و کارشناسی و فنی «بسیار مخالف» هستم چرا که تجربه ثابت کرده است و به عنوان مثال، زباله سوز نوشهر در این زمینه موفق عمل نکرده و از آن به عنوان فاجعه وحشتناک محیط زیست با وجود ورود شیرابه‌ها به داخل رودخانه و دریا، و خروج گازهای گلخانه و آلاینده‌ها یاد می‌شود و در حقیقت باید گفت که زباله سوزها نه تنها کمکی به حل بحران نمی‌کند بلکه به شدت آن هم دامن می‌زند چرا که با توجه به موارد بالا، بعد از چندین سال (دو تا ۵ سال) زباله سوز از چرخه استفاده خارج می‌شود و در این میان فقط یک بحران دیگری در کنار هدر رفتن بیت المال به مشکل مدیریت پسماند دامن می‌زند.

این استاد دانشگاه گفت: ما در زمینه مدیریت پسماند در استان مازندران، در کنار فساد مالی سیستماتیک و قوی شهرداری‌ها و ادارات با وجود مافیای زباله و حتی کارشناسی غلط و ناکارآمد برای توصیه استفاده از زباله سوز برای مدیریت پسماند، عدم قانون مستلزم و قوی زیست محیطی، ضعف و ناکارآمدی سازمان کل محیط زیست استانی و شهرستانی، عدم آموزش صحیح به شهروندان در بحث بازیافت زباله و تفکیک آن در مبدا، عدم تمایل شهرداری‌ها و آموزش و پرورش برای انسجام آموزش و ایجاد زیر ساخت‌ها، فقر فرهنگی شهروندان و توریست نماها مورد جمع آوری زباله‌های تولیدی، و عدم همکاری در تمیز نگهداشتن شهر و محیط، همه با هم در شدت این بحران روبرو هستیم.

این محقق بین المللی تصریح کرد: در واقع با پیشنهادهای غیر کارشناسی و حرفه‌ای توسط کارشناس نماها در پیشنهاد زباله سوز به عنوان راهکار مدیریت زباله در استان مازندران، که نمونه بارز این فاجعه و تصمیم غلط و عجولانه، زباله سوز نوشهر بوده که همگان از عملکرد فاجعه آور آن بااطلاع هستند، در حقیقت، آزموده را دوباره آزمودن خطاست.

پرفسور دلفان آذری ادامه داد: از موارد نگران کننده دیگر، عدم مدیریت صحیح و اصولی فاضلاب‌های معادن و سازمان‌ها و انتقال آن به دریای خزر در بروز این فاجعه دامن زده است، به عنوان مثال ساده، خاویار یکی از برندها و محصولات معروف و تک در دنیا است و متأسفانه با دامن زدن به این آلودگی‌ها و عدم مدیریت درست به انقراض و کاهش به شدت نسل ماهیان خاویاری دامن زده که جایگزین سهم ایران در بازار جهانی کشورهایی مثل روسیه و آذربایجان شده است، بنابراین در اولویت قرار دادن و آموزش و برنامه ریزی و مدیریت صحیح زباله‌ها در شمال کشور مخصوصاً استان مازندران بسیار می‌تواند کمک کننده بوده و زمینه ساز ایجاد شغل‌های زیادی در استان و شهرهای آن باشد.

بازیافت و تفکیک زباله کارشناسی انجام نمی‌شود

سفیر سبز خاورمیانه یادآور شد: از طرفی متأسفانه دیده می‌شود که تبلیغ کمپوست های آلی از زباله‌ها در شمال و حتی کل کشور رواج دارد و باید تاکید کنم که نمی‌توان از لحاظ کارشناسی و علمی به این امر مطمئن شد چرا که وقتی مدیریت زباله از مبدا درست انجام نشود، بازیافت و تفکیک به صورت اصولی و کارشناسی انجام نمی‌شود و خود زباله آغشته به مواد آلاینده خطرناک مانند جیوه و کبالت و غیره است، چطور می‌توان مدعی وجود خالص بودن و آلی بودن کمپوست شد!؟

وی گفت: متأسفانه ما در کنار تمام مشکلاتی که داریم، به یک نوع «سندروم توهم» رقابت با تکنولوژی بروز دنیا هم مبتلا هستیم که بدون در نظر گرفتن و تحلیل و آنالیز دقیق شرایط موجودمان، خواهان پیشرفته‌ترین تکنولوژی و غیره در بحث مدیریت پسماند هستیم. حقیقت این است که ما در امر ابتدایی و پایه آموزش «نریختن زباله» و جمع آوری زباله تولیدی خودمان در طبیعت عاجز مانده ایم، و حتی در کشور یک کارخانه ساخت زباله سوز نداریم، با این حال چطور می‌توانیم تقاضای بهترین تکنولوژی دنیا را داشته باشیم!؟ این موارد از اصلی ترین عامل ایجاد رانت، و فساد اداری و پیشنهادهای غیر حرفه‌ای و ناکارآمد که طبعاً دامنگیر همگان می‌شود.

استاندار مازندران نیز در جلسه مدیریت پسماند استان از وضعیت تولید زباله و ساماندهی نشدن وضعیت آن در استان گلایه کرد و گفت: باید برای هر پهنه یک برنامه مشخصی داشته باشیم و تفکیک زباله از مبدا باید به یک برنامه تبدیل شود.

تدوین ۹ برنامه برای حل معضل زباله

سید محمود حسینی پور با عنوان اینکه پهنه‌های ۹ گانه باید تعیین تکلیف شوند، ادامه داد: اکنون برای ۱۰۰ درصد زباله استان در حال هزینه دادن هستند و باید این رویه تغییر پیدا کند.

استاندار مازندران با اظهار اینکه باید ۹ برنامه برای ساماندهی و تعیین تکلیف وضعیت پسماند در استان تهیه شود، گفت: برای سال آینده ۹ پهنه زباله در استان باید دارای برنامه باشد.

وی همچنین با تاکید بر اینکه باید سیاست تنبیه و تشویق در زمینه مدیریت پسماند در استان مشخص شود، گفت: باید شهرهای برتر در زمینه مدیریت پسماند در استان معرفی شود.

زباله‌های شمال کشور باید به صورت کاملاً اصولی، پایه‌ای، تخصصی، حرفه‌ای از ابتدا مدیریت شوند تا بتوان هم اکوسیستم آبی، خاک، هوا و دریا و محیط زیست و سلامت انسان را نجات داد.