زهره مهرنوروزی-در میانه هیاهوی جهان، جایی هست که دلها آرام میگیرند، اشکها بیصدا جاری میشوند و انسان، خویشتنِ خویش را بازمییابد. آنجا قم است؛ شهری که نهتنها مأمن علم و فقاهت، که پناهگاه دلهای خسته و مشتاق است. قم، شهر اعتکاف است؛ شهری که در ایامالبیض، هزاران دل بیقرار را در آغوش میکشد و به ضیافت سکوت و سلوک دعوت میکند.
اعتکاف؛ تمرین رهایی در پایتخت معنویت
در روزگاری که سرعت، اضطراب و آشفتگی، تار و پود زندگی را درنوردیدهاند، اعتکاف فرصتیست برای مکث؛ برای بازگشت به اصل، برای شنیدن صدای خدا در سکوت دل. و کجا بهتر از قم؟ شهری که در هر کوچهاش عطر دعا پیچیده و در هر محرابش، رد پای عارفان و عالمان پیداست.
قم، با حرم حضرت معصومه (س)، با مدرسههای علمیهاش، با شبهای مناجات و روزهای روزهداریاش، بستر اعتکاف را نهفقط فراهم، که متبرک کرده است. اینجا، اعتکاف تنها یک آیین نیست؛ یک تجربه است، یک تولد دوباره، یک هجرت از خویش به سوی خدا.
سنگرهای خلوت و حضور
در ایامالبیض ماه رجب، شعبان و رمضان، مساجد بزرگ قم به کاروانسرای عاشقان بدل میشوند. مسجد اعظم، با شکوه و سادگیاش، میزبان هزاران معتکف است. مسجد امام، با آن فضای صمیمی و نورانیاش، دلها را به پرواز درمیآورد. و مسجد مقدس جمکران، با حال و هوای مهدویاش، اعتکاف را به عهدی با امام زمان (عج) بدل میسازد.
در این مساجد، شبها با مناجات و اشک میگذرد، روزها با تلاوت و تفکر. جوانان، نوجوانان، مادران، پدران؛ همه آمدهاند تا چند روزی از دنیا فاصله بگیرند و به آسمان نزدیکتر شوند.
قم، الگویی برای جهان اسلام
آنچه قم را از دیگر شهرها متمایز میکند، نهفقط گستره اعتکاف، که عمق آن است. برنامههای فرهنگی، حلقههای معرفت، سخنرانیهای اخلاقی، و فضای همدلی و برادری، اعتکاف را از یک خلوت فردی به یک تجربه جمعی و تمدنی بدل کرده است. قم نشان داده که چگونه میتوان از یک سنت عبادی، بستری برای تربیت نسلی مؤمن، آگاه و مسئول ساخت. امسال قرار هست در قم 40 هزار نفر معتکف شوند.
حجت الاسلام بهروز عباسی درباره اهمیت اعتکاف گفت: اعتکاف تجلی خداپرستی و نوعی سیر و سلوک در رسیدن به عرفان و معرفت حق تعالی است که از گذر آن زمینه رشد معنوی و کمال اخلاقی در نهاد انسان فراهم می شود. روزها و شب های اعتکاف زمان و فرصت مغتنمی است تا انسان از دنیا و خود چشم بپوشد و جانش را در زمزم معارف حق شستشو دهد.
وی تاکید کرد: این فرصت برای آن است که انسان خود را بشناسد و آداب حضور در صحن و سرای دوست را دریابد تا در پرتو آن روح خویش را به عطر حضور بیاراید و عهد مودت و میثاقی دوباره با حضرت معبود داشته باشد. در سوره بقره آیه 125 خداوند متعال اعتکاف کنندگان را در کنار طواف کنندگان قرار داده است و در فضیلت اعتکاف همین بس که معادل طواف خانه خدا قرار گرفته و همتای رکوع و سجود به شمار آمده است و نیز در فضیلت دو تن از انبیای بزرگ الهی چنین آمده است که آنان مامور شدند تا کعبه و حریم آن را از لوث وجود بت و بت پرستی تطهیر کنند تا عبادت کنندگان در کنار قبله و حرم امن الهی به طواف، اعتکاف، رکوع و سجود بپردازند.
اعتکاف معجونی از چند عبادت
وی اعتکاف را عبادتی کامل و معجونی از چند عبادت دانست و اظهار کرد: معتکف در خانه خدا مهمان خداست و نشستن در خانه خدا عبادت محسوب می گردد.، بعلاوه معتکف روزه دار است و روزه یکی از عبادات بزرگ و جزء ارکان دین شمرده شده است و در مرحله بعد معتکف باقرآن ، دعا و مناجات و زمزمه های عاشقانه با خداوند متعال همدم است که این ها نیز راه های ارتباط با خدا و عبادت محسوب می شود.
حجت الاسلام تحصیل بهشت را از دیگر آثار اخروی اعتکاف عنوان و ابراز کرد: بی شک اگر معتکف بتواند در ایام اعتکاف، حق اعتکاف را بجا آورد و خود را در محضر دوست قرار دهد و رضایت حق تعالی را جلب نماید به درجاتی که برای مومنان در بهشت و در نزد پروردگار در نظر گرفته شده است خواهد رسید. اعتکاف فرصتی برای تقویت اراده و تمرینی برای دوری از خواهش های نفسانی است، همچنین تواضع و فروتنی، دوری از گناه، انس با معنویت و ارزش ها و یافتن دوستان نیک از دیگر آثار اعتکاف است. اعتکاف از سنت های راموش شده بود که به برکت نظام اسلامی و خون های پاک و مطهر شهدا احیاء شد و باید سعی کنیم این سنت در هر سال با شکوه تر از گذشته برگزار شود.
وی حضور نسل و جوان و نوجوان جامعه در مدت سه روزه اعتکاف در مساجد و دوری گزیدن این قشر از گناه را اولین اثر معنوی این مراسم برشمرد و گفت: کسانی که به واسطه حضور در این مراسم هویت دینی یافته و بازیافت شخصیتی شده اند بیانگر ارزشمندی این سنت حسنه است.
حجت الاسلام عباسی گفت: در روایات نیز توجه ویژه به این عبادت شده است به طوری که بیش از صدها روایت راجع به اعتکاف رسول خدا (ص)، انبیای الهی، احکام و شرایط اعتکاف وارد شده است و در بعضی از آن ها مکان اعتکاف را مکانی خاص و هرجایی را قابل برای اعتکاف ندانسته اند بلکه فرموده اند که باید اعتکاف در شریف ترین مکان ها که خانه خداست و آن هم مسجدی که مصلای توده مسلمان ها باشد برگزار گردد و نیز روزه را که یکی از ارکان دین است، جزئی از اعتکاف قرار داده اند بیانگر جایگاه رفیع و شرافت و اهمیت اعتکاف است.
ظرفیت ۴۰ هزار نفری برای معتکفین در ۱۴۰ مسجد شهرستان قم پیشبینی شده است
ستاد مرکزی اعتکاف استان قم در نشست خبری، از افزایش چشمگیر ظرفیت پذیرش معتکفین در مساجد این شهرستان خبر داد. ثبتنام از ۲۵ تا ۲۸ آذرماه انجام شده و شعار محوری اعتکاف سال ۱۴۰۴ «معنویت، اتحاد و استقامت» تعیین شده است.
سید علیرضا تکیهای، رئیس ستاد مرکزی اعتکاف استان قم، اعتکاف را فرصتی برای روایت پیشرفت فرهنگی و معنوی کشور دانست.
وی گسترش چشمگیر اخلاق و معنویت در فضای عمومی جامعه را از برکات انقلاب اسلامی برشمرد و اظهار داشت که رهبر معظم انقلاب اسلامی، صفوف طولانی مشتاقان برای اعتکاف را به عنوان سند این گسترش معرفی کردهاند و افزود که این ظرفیت معنوی، بهویژه برای جوانان و نوجوانان، سال به سال در حال گسترش است.
رئیس ستاد مرکزی اعتکاف قم در تشریح آمارهای سال جاری اعلام کرد که تعداد مساجد میزبان اعتکاف در شهرستان قم به ۱۴۰ مسجد افزایش یافته که نسبت به سال گذشته ۳۰ درصد رشد داشته است. ظرفیت پیشبینیشده برای پذیرش معتکفین در قم بالغ بر ۴۰ هزار نفر است که این رقم بیانگر ۳۵ درصد رشد نسبت به سال گذشته است.
وی در ادامه به اهمیت برنامهریزی تربیتی در اعتکاف اشاره کرد و گفت: اعتکاف مادر و دختری با پشتوانه فرهنگسازی برای موضوع فرزندآوری و تربیت اسلامی، به عنوان یک ظرفیت ویژه دنبال میشود. این اقدام در راستای مسئولیت همگانی برای رفع دغدغه جمعیت است.
تثبیت و امتداد حالات معنوی؛ انتظار رهبر انقلاب
حجتالاسلام تکیهای با اشاره به دیداری که پس از اعتکاف رجبیه سال گذشته با رهبر معظم انقلاب اسلامی صورت گرفت، اظهار داشت: معظمله ضمن تشویق، بر لزوم برنامهریزی برای «تثبیت و ثبات» حالت توسل، تضرع و تغییری که در معتکف، بهویژه جوان و نوجوان، به دست میآید، تأکید کردند.
وی تصریح کرد: اعتکاف در حقیقت تمرین «زندگی با خدا یا به سبک خدا» است؛ زیرا معتکف حداقل سه روز همخانۀ خداوند میشود. اگر بتوان این الهام را گرفت که فرد در خانۀ خود نیز میتواند زندگی به سبک بندگی داشته باشد، هدف فوقالعاده اعتکاف محقق شده است.
در همین راستا، نظریهای تحت عنوان «تثبیت و امتداد اعتکاف» تدوین شده و در حال عملیاتیسازی در مساجد است. این ستاد با رویکرد گفتمانی شعار سال اعتکاف، یعنی «معنویت، اتحاد و استقامت»، تمرکز ویژهای بر توانمندسازی، آموزش و پشتیبانی محتوایی از خادمان اعتکاف در سال ۱۴۰۴ قرار داده است.
ویژهبرنامههای مکتب حاج قاسم سلیمانی و میلاد امیرالمؤمنین(ع)
رئیس ستاد اعتکاف قم به تقارن خاص امسال اشاره و اعلام کرد که روز سیزدهم ماه رجب (میلاد امیرالمومنین علیهالسلام) مصادف با سیزدهم دیماه، سالروز شهادت سردار عزیز حاج قاسم سلیمانی و آغاز هفته مقاومت است و تأکید کرد که امسال در تمامی مساجد قم و با محوریت مسجد امام حسن عسکری(ع)، یادواره و نکوداشت سردار شهید سلیمانی و شهدای اقتدار برگزار میشود.
وی افزود که این مراسم همراه با تبیین سیره و مکتب حاج قاسم سلیمانی، و تجلیل از پدران شهدای اقتدار خواهد بود. از دیگر برنامههای پیشبینی شده میتوان به برگزاری مراسم شب وفات حضرت زینب (سلامالله علیها)، مراسم معنوی اُمّ داوود و درس اخلاق دائمی در مساجد محل برگزاری اعتکاف اشاره کرد.
ثبتنام متقاضیان اعتکاف در قم از ۲۵ آذرماه تا ۲۸ آذرماه از طریق سامانه الکترونیکی ستاد اعتکاف به نشانی www.itikaf.ir انجام شد. پذیرش در مساجد بر اساس اولویت ظرفیت و ثبتنام است و تنها در مسجد مقدس جمکران به دلیل فراوانی تقاضا، قرعهکشی صورت میگیرد.
وی همچنین خبر داد که برای تقویت بنیه تربیتی، تعداد بیشتری از مبلغین و مربیان به صورت دائمی، در طول سه روز، با معتکفین در مساجد همراه خواهند بود.
رئیس ستاد مرکزی اعتکاف قم، اعتکاف را «اعلام برائت از مبانی تمدن غرب» نامید و گفت: پدیدۀ اعتکاف یک کنش معکوس است که نظریه نسل "زد" (غربزده) را زیر سؤال برده و نشان میدهد که اکثریت جوانان و نوجوانان امروز ایران اسلامی، با وجود تمایل جوانان در غرب به دنیای فردی و دیجیتال، گرایش به مسجد و معنویت دارند.
در شب 13 و 15 ماه رجب می توان شکوه اعتکاف را در مساجد قم به تماشا نشست.
قم، آینهای از آسمان
در شبهای اعتکاف، وقتی صدای مناجات در مسجد اعظم و مسجد امام حسن عسگری میپیچد و اشکهای جوانان بر سجادههای ساده میچکد، میتوان فهمید که قم فقط یک شهر نیست؛ یک آینه است. آینهای که آسمان را بر زمین میتاباند. و اعتکاف، فرصتیست برای آنکه در این آینه بنگریم، خود را ببینیم، و به سوی نور بازگردیم.
