فاطمه مداح نظری - دفتر شیلات قم در سال 1375 تنها با یک کارشناس راه اندازی شد که فقط در بخش استفاده دو منظوره از منابع آب کشاورزی متمرکز بود.
در سال 79 به دلیل شناسایی و افزایش ظرفیت ها و پتانسیل های بالقوه آبی استان، این بخش از سطح تشکیلاتی به سطح مدیریتی ارتقا یافت.
با فعال شدن بخش مدیریتی شیلات قم، واحدهای مختلف و مجزای دیگری از جمله واحد تکثیر و پرورش، آموزش و ترویج، واحد طرح و برنامه، مهندسی آبزیان و اداری و مالی این دفتر نیز فعال شدند.
شیلات قم با وجود آنکه در منطقه کویری واقع شده است اما در زمینه ماهیان زینتی و ماهی خاویار در جایگاه بالایی قرار دارد. افزایش میزان رشد تولید محصولات شیلاتی و انواع آبزیان را از مهمترین دستاوردهای شیلات استان قم است.
بهره برداری از کلیه ذخایر موجود و قابل استفاده در زمینه صنعت شیلات در استان را از اساسی ترین علل رشد تولیدات در قم است. در حال حاضر انواع ماهی از جمله ماهی قزل آلا، کپور ماهیان، کپور ماهی در منابع آبی، ماهیان زینتی، خاویار و میگو در استان پرورش، صید و تولید می شوند.
با توجه به اینکه شیلات قم در منطقه ای با اقلیم خشک و کم آبی قرار دارد، این اداره کل با بهره گیری از استخراج آب از چاه های عمیق، ایجاد استخرهای ذخیره آب، استفاده از تجهیزات آبیاری قطره ای و کاربرد روش های مدیریتی مناسب، تلاش می کند تا نیازهای آبی ماهیان را برطرف کرده و دسترسی به آب پاک و سالم را برای خود و سایر صنایع فراهم کند.
به علاوه، این اداره کل در راستای حفظ محیط زیست و ارتقای کیفیت محصولات تولیدی، از روش های پرورش ماهی با استفاده از خوراک های طبیعی و بدون استفاده از هرگونه مواد شیمیایی و مضر استفاده می کند. همچنین، با توجه به اهمیت حفاظت و حفظ گونه های مختلف ماهی، این اداره با همکاری دانشگاه های مرتبط در زمینه تحقیقات و پژوهش های صنعتی، به ارتقای تکنولوژی های پرورش ماهی و حفاظت از گونه های در معرض خطر می پردازد.
مدیر امور شیلات و آبزیان سازمان جهاد کشاورزی قم، گفت: روند پرورش ماهیان زینتی در قم افزایشی است و این استان در آخرین ارزیابی‌ها رتبه نهم کشور در تولید ماهیان زینتی را به خود اختصاص داده‌است.
سید محمد رضا طاهری افزود: هدف ما ارتقا رتبه قم در زمینه پرورش ماهیان زینتی و تبدیل شدن به قطب تولید این نوع از ماهیان در سطح کشور است، چرا که هر گونه سرمایه‌گذاری در بخش تولید ماهیان زینتی، موجب ایجاد فرصت‌های شغلی متعدد و درآمدزایی قابل توجه می‌شود.
وی با اشاره به اینکه گونه‌های متنوع ماهیان زینتی در این استان با استفاده از روش‌های جدید علمی تولید شده و پرورش می‌یابد، افزود: پرورش ماهیان زینتی در قم ظرفیت خوبی برای رشد دارد و در همین رابطه با همراهی بخش خصوصی و انجام سرمایه‌گذاری‌های لازم، شرایط تولید سالانه حدود ۱۰ میلیون قطعه ماهی زینتی در این استان فراهم است.
در استان قم تعداد ۳۴۴ نفر به‌صورت مستقیم در ۳۲۵ واحد به فعالیت آبزی پروری اشتغال دارند و سازمان جهاد کشاورزی قم به دنبال گسترش تولید محصولات این حوزه با افزایش سطح سرمایه گذاری بخش خصوصی است.
فعالیت پرورش ماهی در استان قم به‌صورت تلفیقی و همسو با فعالیت کشاورزی است؛ در این راستا آب کشاورزی قبل از استفاده برای تولید محصولات کشاورزی، از استخرهای دومنظوره ذخیره آب کشاورزی عبور نموده و بسته به میزان کمیت و کیفیت آب، پرورش انواع ماهیان گرمابی، سردابی، خاویاری و ماهیان زینتی انجام می‌شود.
فعالیت پرورش آبزیان در قم همسو با فعالیت کشاورزی بوده و در استخرهای دومنظوره ذخیره آب کشاورزی انجام می‌گیرد، به این صورت که آب کشاورزی قبل از استفاده برای تولید محصولات، از استخرهای دومنظوره ذخیره آب عبور نموده و بسته به میزان کمیت و کیفیت آن، برای پرورش انواع ماهیان گرمابی، سردابی، خاویاری، تیلاپیا و ماهیان زینتی استفاده می‌شود.
محدودیت منابع آبی در قم موجب شده تا استفاده از روش‌های نوین آبزی‌پروری، گسترش مکانیزاسیون استخرها، بهره‌گیری از سامانه‌های تصفیه فیزیکی و بیولوژیکی آب، مدیریت بهینه بهداشت، نصب اینورتر در چاه های کشاورزی و پرورش گونه‌های مناسب با شرایط اقلیمی استان، برای افزایش تولید آبزیان مورد توجه باشد.
قم هم‌اکنون در زمینه تولید انواع ماهیان سردابی، گرمابی، خاویاری و زینتی فعال است و فعالان عرصه شیلات استان توانسته‌اند با وجود شرایط آب و هوایی قم و برخی محدودیت‌ها، عملکرد قابل قبولی داشته باشند.
بیش از ۱۴ هزار بهره‌بردار در زمینه تولید محصولات کشاورزی در استان قم فعال هستند، همچنین میزان متوسط تولید بخش کشاورزی قم در سال ۸۵۰ هزار تن در زمینهٔ محصولات زراعی، باغی، دامی، شیلات و گلخانه‌ای است؛ بیشتر بهره‌برداران بخش کشاورزی را روستاییان استان تشکیل می‌دهند به‌نحوی‌که کشاورزی به‌تنهایی حدود ۵۰ درصد اشتغال روستاییان در بخش‌های مختلف قم را به خود اختصاص داده‌است.
