به مناسبت روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه
صادق بهزادی پور
جوامعی که از روش علمی سود می جویند، می توانند منظری مشترک برای نگاه به جهان بیابند و تلاش و تاکید خود را به جای اختلاف ها بر اشتراک ها متمرکز کنند تا از این میان، شاید صلح سرانجام سر برآورد.
روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه فرصتی در اختیار جهانیان می‌گذارد تا بار دیگر علوم مختلف را برای ساختن جهانی بهتر بررسی کنند. در سایه نوآوری، پژوهش های علمی و توجه به استعدادهای بشری، یافتن راه‌حل برای چالش‌های گوناگون، دست یافتنی به نظر می‌رسد. دانش بهترین سرمایه انسان برای حمایت از توسعه فراگیر و منصفانه است.
سازمان جهانی یونسکو به عنوان معتبرترین سازمان آموزشی و فرهنگی در جهان که در حوزه‌های علم، فرهنگ و آموزش فعالیت می‌کند، نخستین بار در ۱۹۹۹ میلادی در نشست بوداپست مجارستان ۱۰ نوامبر را به عنوان روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه نامگذاری کرد. این نامگذاری هرچند ارزش نهادن به علم و فناوری علمی و بانیان علم خوانده شده است؛ در عین‌حال تلاش در راستای ایجاد پیوند میان فناوری‌های علمی، بهبود کیفیت زندگی عمومی و کاهش و مهار تهدیدهای اقلیمی ناشی از تولید و فناوری‌های تکنولوژیک نیز به شمار می رود. از مهمترین اهداف یونسکو از نام گذاری روز علم، بهره مندی آحاد جامعه از ثمرات علم، فن‌آوری و نوآوری، ایجاد بستر و فضای مناسب گفتمان پیرامون تاثیر علم، فن‌آوری و نوآوری بر زندگی روزمره مردم، صلح و توسعه و معرفی برخی موقعیت‌های جدید بود که موجب ارتقا کیفیت عمومی زندگی می‌شود.
در این زمینه آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب نیز چندی قبل در دیدار با نخبگان کشور با اشاره به سرعت پیشرفت علمی ایران، درباره جایگاه علمی کشور در سخنانی خاطرنشان کردند: جایگاه علمی ایران پایین نیامده است، اما متوجه باشیم که قرار بود جایگاه علمی ایران بالاتر برود. سرعت پیشرفت علمی ایران به هیچ وجه نباید کاهش یابد، بلکه باید بیشتر شود، زیرا دچار عقب‌ماندگی‌های علمی فراوان هستیم.
در واقع روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه فرصتی را برای موسسات علمی، دولت ها، اجتماعات مدنی و دانشمندان فراهم می کند تا درباره صلح و توسعه که از اساسی ترین مفاهیم اجتماعی است به بحث و تبادل نظر بپردازند. در نگرش نوینی که یونسکو به آن اهتمام می ورزد، صلح تنها به مفهوم نبود جنگ میان دولت ها نیست، بلکه می تواند به معنای شرایط یک مدیریت ملی سازنده، حل و فصل اختلافات و ایجاد هماهنگی در روابط میان بخش های مختلف نهادی یک جامعه باشد. بدیهی است، جوامعی که از روش علمی سود می جویند، می توانند منظری مشترک برای نگاه به جهان بیابند و تلاش و تاکید خود را به جای اختلاف ها بر اشتراک ها متمرکز کنند تا از این میان، شاید صلح سرانجام سر برآورد.
بسیاری از کشورها از نامگذاری دهم نوامبر به عنوان روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه از طرف یونسکو استقبال کرده‌اند و این نامگذاری در تقویم رسمی بسیاری از کشورها ثبت شده است. از این‌رو، دهم نوامبر به عنوان روز جهانی علم از سوی سازمان یونسکو، کشورها و سازمان‌های فعال در این زمینه به نیکویی گرامی داشته می‌شود. صلح جهانی مورد نظر یونسکو، صلحی است که در اذهان بشر ساخته می‌شود چرا که جنگ پیش از آنکه اتفاق بیفتد، در ذهن مردم شکل می‌گیرد. در حوزه علم نیز تحقق صلح به دانشمندانی نیاز دارد که خود به صلح می‌اندیشند و به اعتقاد دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو این امکان‌پذیر نیست مگر آنکه دانشمندان، اخلاق و خرد را همراه دانش خود کنند.
