ناوشکن جمهوری اسلامی ایران دیلمان یک شناور پیشرفته و آخرین ناوشکن تولید شده در یک کار مشترک میان ارتش و وزارت دفاع و کلاس موج است.

روز گذشته با حضور سرلشکر محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و سرلشکر موسوی فرمانده کل ارتش جدیدترین و البته پیشرفته‌ترین ناوشکن نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با نام «دیلمان» که در یک کار مشترک میان نیروی دریایی و صنایع دریایی وزارت دفاع طراحی و تولید شده است در دریای خزر به ناوگان شمال و منطقه چهارم دریایی امام رضا (ع) ملحق شد.

ناوشکن جمهوری اسلامی ایران دیلمان یک شناور پیشرفته و آخرین ناوشکن تولید شده در یک کار مشترک میان ارتش، وزارت دفاع و کلاس موج است که در بخش صنایع دریایی شهید تمجیدی سازمان صنایع دریایی ایران و با نظارت نیروی دریایی ارتش تولید شده و صبح روز دوشنبه (۶ آذر ماه ۱۴۰۲) به ناوگان شمال نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران پیوسته است.

ویژگی‌های مدرنترین ناوشکن ایران

ناوشکن دیلمان ۹۵ متر طول، ۱۱ متر عرض و حدود ۱۵۰۰ تن وزن دارد، که بنا بر اعلام تولیدکنندگان آن بیش از ۷۰ کیلومتر انواع کابل در آن به کار رفته و می‌تواند با سرعت ۳۰ گره دریایی، دریانوردی کرده و مأموریت‌های محوله به آن را در شرایط آب و هوایی مختلف انجام دهد.

ناوشکن دیلمان سه متر آب‌خور دارد و با ۴ موتور قدرتمند و ۴ شافت و پروانه حرکت می‌کند.

از جمله ویژگی‌های دیلمان که آن را به شناوری منحصر به فرد و پیشرفته‌ترین ناون ایران تبدیل کرده است، قابلیت‌های پدافندی، آفندی و رهگیری همزمان اهداف هوایی، سطحی و زیرسطحی مجهز به سامانه جامع مدیریت نبرد و جنگ الکترونیک و البته به‌کارگیری رادار کنترل آتش با قابلیت ردیابی بیش از صد هدف به صورت همزمان اعم از انواع جنگنده‌ها، پهپاد ها، شناورهای سطحی و زیر سطحی و موشک‌های کروز، است.

به‌کارگیری سامانه کنترل مانیتورینگ به منظور کنترل و هماهنگی عملیاتی میان موتور، شافت، پروانه و ناوبری و به‌کارگیری سیستم رانش با توان بالا برای تأمین سرعت بهینه شناور از جمله ویژگی‌های دیلمان به شمار می‌رود که نسبت به دیگر نمونه‌های کلاس موج مانند جماران، و حتی دنا که مأموریت دور دنیا را همین چند ماه پیش با موفقیت پشت سر گذاشته است، ارتقا یافته و بهینه‌سازی شده که قابلیت‌های بسیاری بالایی را به دیلمان ایران داده است.

بومی‌سازی تجهیزاتی یکی دیگر از اقدامات انجام شده در ساخت ناوشکن تمام ایرانی و جدیدترین عضو خانواده موج است، مانند رادار هوایی، سونار فعال و غیرفعال، رادار کنترل آتش، سامانه‌های مخابرات داخلی، شنود سیگنال و… است که مجموعه این تجهیزات به دست توانمند جوانان ایران زمین و با استفاده از پیشرفته‌ترین تجهیزات و با به کارگیری به‌روزترین علم و با یک سوم قیمت مشابه خارجی در صنایع صنایع دفاعی کشورمان تولید شده‌اند.

این ناوشکن مجهز به یک توپ ۷۶ میلی‌متری ، پرواز (باند پرواز) بالگرد دریایی AB . انواع موشک‌ها و لانچرها ، سامانه منحرف‌کننده موشک‌ها موسوم به سامانه خود حفاظتی از دیگر تجهیزاتی است که روی دیلمان نصب شده از جمله این تجهیزات پیشرفته است.

سامانه مدیریت نبرد، دیگر ویژگی این ناوشکن است به شکلی که در اتاق عملیات این شناور کل منطقه از زیر سطح و اعماق دریا، در آسمان حوزه مأموریت و محیط سطح آب و شعاع عملیاتی آن قابل مشاهده است؛ این سیستم نرم‌افزاری و سخت‌افزاری کاملاً پیشرفته به سیستم فرماندهی ناو کمک می‌کند تا بتواند اهداف مشخصی را شناسایی و در مواردی که نیاز باشد از آن استفاده کند، سیستم سلاح و مراقبت دیده‌بانی به‌صورت تجمیعی نمایش داده می‌شود و به فرمانده کمک می‌کند تا بتواند بهترین تصمیم را برای اقدام در آن واحد اتخاذ کند.

یکی از مهمترین تجهیزات راداری نصب‌شده روی این ناوشکن، یک رادار چهاروجهی پیشرفته است که برای نخستین‌بار روی این نمونه از ناوشکن نصب شده و کاملاً توسط متخصصان کشورمان و به صورت بومی است. یک سامانه هدایت تیر به شمار می‌رود که با هدف طراحی کشف و رهگیری بیش از ۱۰۰ هدف سطحی و هوایی و انتقال اطلاعات آنها به سامانه‌های موشکی و توپخانه نصب شده روی ناوها، طراحی شده است. این رادار پیشرفته توان رهگیری چندین هدف به صورت همزمان را دارد.

این رادار توانایی به‌روزرسانی وضعیت اهداف را در کسری از ثانیه در هر نوبت داشته و امکان ارسال تصادفی پالس، تغییر سریع فرکانس و تجزیه و تحلیل سیگنال‌های اخلالگر را دارد که این توانایی‌ها جزو زیرمجموعه بحث مقابله علیه اقدامات متقابل الکترونیک یا ECCM قرار می‌گیرد. این رادار به نسبت مدل‌های قدیمی‌تر نیاز کمتری به تعمیر و نگهداری داشته و سطح مقطع راداری بدنه و سازه آن به دلیل ساختار و نوع طراحی آن به نسبت نمونه‌های قبلی بسیار کمتر است. این رادار می‌تواند اهداف بسیار متفاوتی مثل شناور، هواپیما، بالگرد، پهپاد و موشک کروز را کشف و تعقیب کند.

برخلاف سامانه‌های راداری چرخان که نرخ به‌روزرسانی اطلاعات هدف آنها مبتنی بر سرعت چرخش بشقاب رادار است، در این سامانه که از جمله رادارهای غیر چرخان محسوب می‌شود، با استفاده از قابلیت‌هایی چون TWS و Solid Track توانایی به‌روزرسانی اطلاعات هدف را زیر یک ثانیه دارد.

قدرت آفندی و پدافندی لایه به لایه دیلمان

در سامانه‌های موشکی تهاجمی و پدافندی نیز پیشرفته و به‌روز است؛ موشک‌های کروز برد متوسط و برد بلند قادر، قدیر و نصر دریا پایه، انوع توپ‌های دفاعی و سامانه دفاع نقطه‌ای با نام کمان و سامانه موشکی و پدافندی و انواع اژدر و تجهیزات دیلمان را به مجهزترین ناوشکن ایران تبدیل کرده است.

نکته دیگر اینکه ناوشکن دیلمان به سامانه موشکی پدافند پیشرفته هوایی نیز مجهز است که به منظور دفاع در برابر تهاجمات هوایی روی این ناوشکن نصب شده است. موشک پدافند هوایی دیلمان برد متوسط و ارتفاع بلند است که براساس فناوری‌های روز دنیا طراحی شده و قادر است انواع بالگردها، هواپیماهای بدون سرنشین و اهداف با سطح مقطع راداری کوچک و دارای سرعت و مانور بالا را در محدوده عملیاتی خود منهدم کند. این موشک دارای قابلیت‌های عملیاتی بالای ضد جنگ الکترونیک و ردیابی خودکار و مستقل است. قدرت آفندی و پدافندی لایه به لایه دیلمان جزو ویژگی‌های بارز این ناوشکن است و پدافند دور و نزدیک دارد.

قابلیت نشست و برخاست بالگرد در شبانه‌روز

بخش سوم پاشنه ناو است که دِک پرواز را در خود جای داده و از جمله ویژگی‌های دیلمان است. ناوشکن دیلمان نسبت به نمونه مشابهش قابلیت‌های بیشتری در حوزه تجهیزات و تسلیحات، حمل نفرات و قدرت مانور و چالاکی بالایی دارد. روند ساخت این ناوشکن تقریباً نصف مدت‌زمان ساخت ناوشکن جماران بوده و هزینه کمتری نیز داشته و در طراحی و جنس بدنه نیز تغیراتی وجود دارد که باعث افزایش قابلیت‌های دیلمان به ویژه در رادارگریزی نسبت به همه موج‌های قبلی شده است که این تفاوت‌ها را در گزارش دیگری بررسی کرده‌ایم.

درباره معنای واژه دیلم چندین فرضیه مختلف مطرح شده است. برای «دی» گاهی معنای سرما و زمستان بکار رفته‌است و با ترکیب آن با پسوند «لم» دیلم به معنای محل بسیار سرد است. این منطقه تا قرن پنجم هجری دیلم نامیده می‌شد و از قرن پنجم در متون نام دیلمان دیده می‌شود و اگر پیش تر از این نام استفاده شده بیانگر جمع اهل دیلم بوده‌است. در ترکیب دیگری " دی" به معنای دادار و آفریننده است و " لم " معنای رحمت و بخشایش دارد، ترکیب این دو رحمت و بخشایش دادار و آفریننده می‌شود، که شاید به جهت وسعت نعمت در سواحل جنوبی دریای مازندران باشد.

دیلمان مجهز به انواع سامانه‌های دفاعی

در حوزه تسلیحاتی نیز ناوشکن دیلمان به یک توپ ۷۶ م‌م فجر ۲۷ در سینه ناو، ۶ قبضه توپ ۲۰ م‌م اورلیکن در جلو، عقب و طرفین ناو، ۸ فروند موشک‌های ضد کشتی قادر و قدیر با بردهای ۲۰۰ و ۳۰۰ کیلومتر و ۶ اژدر مارک ۴۶ مجهز شده است.

علاوه بر این ناوشکن دیلمان به یک سامانه دفاع نقطه‌ای «کمند» برای مقابله با موشک‌های کروز نیز مجهز شده است که توان شلیک ۴ تا ۷ هزار گلوله در دقیقه را دارد و می‌تواند از فاصله ۲ کیلومتری با اهداف درگیر شود.

یکی از سامانه‌های بسیار مهم نصب‌شده روی ناوشکن دیلمان، سامانه الینت مرصاد است. این سامانه برای جمع‌آوری و شنود سیگنالی روی ناوشکن نصب شده است و توان مناسبی در حوزه اطلاعاتی به دیلمان می‌دهد. سامانه خود حفاظتی چف جوشن برای مقابله با موشک‌های هدایت راداری نیز از دیگر سامانه‌های نصب‌شده روی این ناو است.

چرا دیلمان؟

در نیروی دریایی ارتش از اسامی کوه‌ها برای ناوشکن‌های ایرانی استفاده می‌شود، امیر دریادار حبیب الله سیاری در توضیح فلسفه نام‌گذاری ناوشکن‌های ایرانی می‌گوید؛ اسامی ناو شکن‌های نیروی دریایی ایران نام قله‌های معروف ایران مثل البرز، دماوند، سبلان، سهند، تفتان و دنا است.

سیاری همچنین اعلام کرد: ناوهای موشک انداز اسامی شاهنامه‌ای مثل گرز، جوشن، درفش، نیزه، سپند، کمان و … دارند. ناوهای پشتیبانی اسامی بنادر و جزایر ایران مثل خارک، هنگام، تنب، چارک، لنگه و… را دارد.

قدرت نیروی دریایی کشورها بسته به ناوها، ناوشکن‌ها، ناوچه‌های رزمی و حتی بالگردها، جنگنده‌ها و پهپادهای آن کشور است.

امیر سیاری ناوهای کوچک‌تر که نزدیک ساحل تردد می‌کنند را دارای اسامی رودخانه‌های ایران مثل هیرمند، ارس، اترک، کارون، کرخه و … اعلام کرد.

رئیس ستاد ارتش گفت: دلیل نام گذاری ناوشکن جماران این بود که به مبنای حرکت برای ساخت ناوشکن و تجهیزات نظامی بعد از انقلاب فکر کردیم و، چون امام خمینی ره گفتند بروید و خودتان بسازید نام این ناوشکن را کوه نگذاشتیم و جماران نام گذاری شد تا همه به یاد امام خمینی بیفتند.

اما دیلمان، در زبان طبری «لم» گاهی به معنای حصار طبیعی پوشیده از شاخه‌های سبز تمشک و نیز گیاه خاردار تمشک وحشی است و یکی از معانی «دی» نیز آبادی است که ترکیب آن معنای آبادی محصور در حصارهای طبیعی از شاخه‌های سبز تمشک را می‌دهد. معنای دیگر لم در زبان طبری برکه عمیق، ژرف و گود است، اما انطباق آن بر دیلمان قطعی نیست زیرا دیلمان منطقه‌ای کوهستانی بوده است.

از امروز دیلمان دیگر تنها ما را یاد کوه یا منطقه و شهر دیلمان نمی‌اندازد و ناوشکن دیلمان نمادی از کوه و مردم شرف ایران است که در دریای خزر و حضوری مقتدر خواهد داشت و در دریای صلح و دوستی با توجه به ماموریت‌هایی که برای این ناوشکن تعریف شده برای کمک به شناورهای تجاری و تفریحی و بحث آموزش نیرو قبل از اعزام به ناوگان جنوب، دیلمان در دریایی خزر نماد صلح طلبی و مهربانی ایرانیان خواهد بود.

دیلمان مجهز به انواع سامانه‌های افندی و پدافندی است

معاون نیروی دریایی ارتش در گفت‌و گو با مهر گفت: ناوشکن با تناژ بالا با توجه به شرایط نا مساعد دریا خزر و شرایط جوی در این منطقه بسیار لازم بود و خوشبختانه از دیلمان این نیاز را تأمین می‌کند.

وی با بیان این‌که ناوشکن دیلمان توانایی انجام عملیات امداد و نجات به سایر کشتی‌های فعال در این دریا را به خوبی دارد، افزود: دیلمان با قابلیت‌ها و ویژگی‌های بسیار پیشرفته‌تر از دماوند به ناوگان شمال ملحق شد که از تجهیزات و آرایه‌های بسیار پیشرفته‌تر از کلیه ناوهای که تا به امروز در کشور تولید شده است برخوردار است که نشان از توان بالای علمی و فناوری صنایع دفاعی کشور و نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران است.

وی ادامه داد: این ناوشکن قابلیت حمل یک فروند از انواع بالگردهای را دارد و یک شناور رادار گریز با قابلیت‌های و تجهیزات بسیار پیشرفته است که برای اولین بار به کار گرفته شده است.

وی دیلمان را یک شناور منحصر به فرد دانست و گفت: این ناوشکن از لحاظ قدرت مانور، رادار و انواع و اقسام سامانه‌های موشکی، پدافندی و برد عملیاتی از تجهیزاتی بهره می‌برد که برای اولین بار بر روی شناوری به کار گیری شده است.

معاون نیروی دریایی ارتش با برشمردن برخی از سامانه‌های ناوشکن دیلمان گفت: دیلمان مجهز به انواع سامانه‌های افندی و پدافندی اعم از توپ، سامانه دفاع نقطه‌ای، سامانه‌های موشکی پدافندی، انواع سامانه‌های موشکی و سامانه‌های خود حفاظتی است.

وی ادامه داد: دیلمان تا فرس هشت قابلیت دریا نوردی دارد و در کلیه شرایط آب و هوایی دریای خزر به دریا نوردی ادامه دهد، از سویی سالانه شاهد غرق شدن شناورهای زیادی در دریای خزر هستیم دیلمان می‌تواند به این شناورها کمک کرده و عملیات امداد رسانی را به بهترین شکل ممکن انجام دهد.