شاخه سبز – صادق بهزادی پور - بسط شرقی حرم مطهر دومین پروژه مهم شهر قم از نظر وسعت و اهمیت کار عمرانی است که این روزها قرار است با یک شروع پرقدرت وارد روند عمرانی شود.
به گزارش شاخه سبز ، از هزار و ۲۰۰ سال پیش درست زمانی که پیکر مطهر دختر موسی بن جعفر(ع) در باغی در حومه شهر قم دفن شد تا امروز، مرقد مطهر حضرت معصومه (س) که مانند نگینی بر تارک شهر قم می‌درخشد.
در طول این قرن‌ها و در تمامی احوال این مرقد مطهر به عنوان یکی از مهم‌ترین عناصر شهری نقش آفرینی کرده و در هر دوره‌ای، متناسب با احوال آن دوره، به محور توسعه شهر تبدیل شده است.
در دوران اخیر هم تمام اسناد بالادستی و طرح‌های مهم توسعه شهری بر محوریت حرم مطهر بانوی کرامت شکل می‌گیرد. حرمی که قرن‌ها مردم با آن زندگی کرده و تولد، مرگ، ازدواج، سوگ و شادی خود را با صحن و سرای با صفای آن گره زده‌اند.
امروزه با وجود سالانه ۲۲ میلیون زائر در شهر قم و نقش اقتصاد گردشگری در این شهر، طرح‌های توسعه پیرامون حرم به مهم‌ترین طرح‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی تبدیل شده‌اند.
محدوده شرقی حرم مطهر به دلیل قرار گرفتن در نقطه مرکزی چند محور مهم شهری و به دلیل کریدور بصری بسیار وسیع، از مهم‌ترین نقاط شهر قم است که در گذشته موضوع تعریف پروژه‌های بزرگ سرمایه گذاری و عمرانی بوده. پروژه‌هایی بعضاً ناموفق که کار در این محدوده شهری را سخت و حساس‌تر از دیگر نقاط شهر کرده‌اند.
قدمت پروژه بسط شرقی حرم مطهر اما به دهه ۷۰ و سال‌های طراحی بلوار پیامبر اعظم برمی‌گردد. سال ۱۳۷۴ شرکت صبوران به نمایندگی از شهرداری تهران فرایند تملک را آغاز و ۷۰ درصد این فضا را تملک و تخریب کرد و طرح‌هایی در طول دوره‌های پس از آن برای این محدوده تدوین شد.
چندین طرح شهرسازی برای این محدوده توسط مشاوران تهیه شده اما سنگینی تملکات و فرایند اجرا موجب شده تا هیچیک از این طرح‌ها به سادگی مورد پذیرش قرار نگیرد. از طرفی الزامات ترافیکی، خدمات به زائر، هویتی و اقتصادی در این پروژه نامحدود است؛ به گونه‌ای که تصمیم‌گیری برای کاربری‌های آن تصمیم ساده‌ای نباشد.
در دوره جدید که می‌توان آن را دوره شکوفایی طرح‌های توسعه اطراف حرم دانست، طرح بسط شرقی حرم مطهر به طور جدی تر مورد بحث واقع شد اما مشکلات متعدد از کمبود منابع مالی گرفته تا وجود مالکان ذی‌نفوذی که تملک را کاری سخت و پیچیده می‌کنند، موجب کندی تصمیم گیری‌ها شد. در نهایت بازطراحی طرح این محدوده به منظور کاهش مساحت از ۴.۳ به ۲.۴ مسیر را برای اقدامات تکمیلی فراهم کرد.
دومین پروژه مهم شهر قم
سید مرتضی سقائیان نژاد، شهردار قم پروژه بسط شرقی حرم مطهر را پس از مترو، دومین ابر پروژه بسیار مهم شهری می‌داند و آن را حائز اهمیت از نظر هویتی، ترافیکی، اقتصادی، زائرپذیری، سیما و منظر شهری و … توصیف می‌کند.
وی با اشاره به اینکه کار در محدوده هسته مرکزی نیاز به همراهی دستگاه‌های متعددی دارد، گفت: ما در شهرداری نسبت به اجرای سریع این پروژه حساسیت لازم را داریم، اما دیگر ارگان‌ها نیز باید نسبت به مسئله حساس باشند تا بتوان الزامات اجرای سریع پروژه را عملی کرد.
شهردار قم با اشاره به طی کردن هفت خوان رستم توسط شهرداری قم برای ایجاد مسیر دسترسی به پروژه و حل معارضان اضافه کرد: در تمام مراحل با سخت‌ترین نوع اقدامات از نظر هماهنگی رو به رو بودیم.
سقائیان نژاد گفت: ابتدا قرار بود، مسئله نظارت بر پروژه در قرارداد پیمانکار دیده شود اما تصمیم بر این شد که یک عامل چهارم دارای صلاحیت وارد پروژه شود و بر روند امور به صورت دقیق نظارت کند.
وی با اشاره به انتقادات مطرح شده از سوی برخی اعضای شورا درباره کند بودن پروژه اظهار کرد: در پروژه‌ای که معارض شهری ندارد، این حرف درست است اما در پروژه‌هایی که معارض شهری دارند و مرتبط با همکاری دیگر ارگان‌ها است، ممکن است قدری وقفه ایجاد شود.
دو سال تلاش برای شروع یک پروژه
علی رمضانی، رئیس سازمان سرمایه گذاری و مشارکت مردمی شهرداری قم هم با اشاره به روند اجرایی پروژه در سال‌های اخیر اظهار کرد: در ابتدا این پروژه قرار بود از طریق شهرداری قم به صورت امانی انجام شود و به همین دلیل با محوریت سازمان بهسازی اطراف حرم مطهر به عنوان کارگزار، مطالعات و تدوین نقشه‌های صورت گرفت.
وی با بیان اینکه در سال ۱۴۰۰ با تاکید اعضای محترم شورای اسلامی شهر تصمیم بر این شد که برای این پروژه جذب سرمایه گذار بخش خصوصی صورت بگیرد گفت: به همین خاطر فرایند تکمیل طرح و مصوبات قانونی متوقف شد چرا که در پروژه‌های سرمایه گذاری طرح باید با هماهنگی سرمایه گذار و بر اساس توافق‌های انجام شده، تدوین شود.
رئیس سازمان سرمایه گذاری و مشارکت مردمی شهرداری قم اضافه کرد: در سال ۱۴۰۱ فراخوان جذب سرمایه گذار منتشر و اسناد، مدل تأمین منابع و پیش‌نویس قرار داد تدوین شد. برای این اقدامات ۶ ماه زمان صرف و در نهایت این پروژه به تأیید هیئت عالی سرمایه گذاری شهرداری قم با حضور ۶ عضو شورای اسلامی شهر رسید.
