زهره مهرنوروزی-در نگاه نخست، موکب‌ها محل پذیرایی و خدمت به زائران‌اند: غذا، اسکان، درمان، و آرامش. اما در لایه‌های عمیق‌تر، موکب‌ها به رسانه‌هایی مردمی تبدیل شده‌اند که پیام عاشورا و مهدویت را به زبان دل‌ها منتقل می‌کنند. هر موکب، با طراحی، محتوا و فضای خود، حامل یک پیام است؛ پیامی که می‌تواند زائر را از سطح مناسک عبور دهد و به عمق معنا برساند.

موکب‌هایی که رویکرد فرهنگی دارند مانند موکب انصارالمهدی در قم نقش ویژه‌ای در این مسیر ایفا می‌کنند. آن‌ها با استفاده از ابزارهای هنری، رسانه‌ای و معرفتی، تلاش می‌کنند زائر را با مفاهیم کلیدی چون انتظار، ولایت، و مسئولیت اجتماعی آشنا کنند.

فرهنگ مهدویت، اگرچه گاه در هیاهوی مناسک گم می‌شود، در دل موکب‌ها دوباره جان می‌گیرد. موکب‌هایی که با محوریت امام زمان (عج) فعالیت می‌کنند، یادآور این حقیقت‌اند که عاشورا، مقدمه‌ای‌ست برای ظهورآن‌ها با پیوند دادن قیام امام حسین (ع) به آرمان‌های مهدوی، زائر را از سوگواری صرف به سوی امید و حرکت سوق می‌دهند.

در این فضا، مهدویت دیگر یک مفهوم انتزاعی نیست؛ بلکه به تجربه‌ای ملموس تبدیل می‌شود. زائر، در مواجهه با محتوای موکب، درمی‌یابد که انتظار، فقط دعا نیست؛ بلکه آمادگی، مسئولیت‌پذیری، و ساختن جامعه‌ای منتظر است.

یکی از مهم‌ترین نقش‌های موکب‌ها، تربیت اجتماعی است. در این فضا، مردم با هم همکاری می‌کنند، خدمت می‌کنند، و در کنار هم معنا می‌سازند. این تجربه جمعی، نوعی تمرین برای جامعه مهدوی است؛ جامعه‌ای که در آن، همدلی، ایثار، و عدالت‌خواهی اصل است.

موکب‌ها همچنین بستری برای تربیت نسل جوان‌اند. نوجوانان و جوانان، با حضور در موکب‌ها، نه‌تنها خدمت را می‌آموزند، بلکه با مفاهیم عمیق دینی آشنا می‌شوند. این تربیت غیررسمی، اما مؤثر، می‌تواند آینده‌ای روشن برای فرهنگ دینی رقم بزند.

شهر قم، با جایگاه علمی و مذهبی‌اش، ظرفیت بالایی برای حرکت‌های فرهنگی دارد. موکب‌های مستقر در بلوار پیامبر اعظم، به‌ویژه آن‌هایی که رویکرد معرفتی دارند، می‌توانند نقش مهمی در ترویج فرهنگ مهدویت ایفا کنند. آن‌ها نه‌تنها زائران را تغذیه می‌کنند، بلکه دل‌ها را بیدار می‌سازند.

در این میان، موکب‌هایی مانند انصارالمهدی، با تمرکز بر محتوا، هنر، و گفت‌وگو، نشان می‌دهند که چگونه می‌توان از فضای اربعین، بستری برای تربیت مهدوی ساخت. آن‌ها یادآور می‌شوند که ظهور، نیازمند جامعه‌ای آماده است؛ و این آمادگی، از دل همین حرکت‌های مردمی آغاز می‌شود.

در عمود 60 موکب فرهنگی انصارالمهدی در طریق المهدی، مثل بسیاری از موکب‌های دیگر، تمرکز خود را بر خدمات رفاهی نگذاشته؛ بلکه مأموریتش را در عرصه فرهنگ و معرفت تعریف کرده است. در دل این موکب، زائر در کنار پذیرایی با خدمات متنوع مانند مشاوره  و سرود و نماز جماعت  پذیرایی می‌شود. اینجا، هر غرفه‌اش دعوتی‌ست به اندیشیدن، به بازگشت، به تأمل در معنای عاشورا و انتظار.

موکب انصارالمهدی با تفکر جهانی

خانم عدنانی مسئول فرهنگی این موکب می گوید: ۴ سالی هست که موکب انصارالمهدی (عج)واقع در بلوار پیامبر اعظم( ص)عمود ۶۰ برپا شده  است و هدف ما جهانی کردن فرهنگ انتظار است.

 وی می افزاید: در این موکب ۶۰ نفر خادم آقا و خانم که ۲۰ نفرشان هر هفته ثابت هستند و در حال خدمت رسانی به زائرین طریق المهدی( عج )می باشند.

 عدنانی تصریح کرد: خدماتی همچون: پذیرایی متنوع،میزفرهنگی، سرود،غرفه کودک ،کارتشکیلاتی جوان و دانشجویی،برنامه های هیئت انصارالمهدی عج)، برپایی نماز مغرب و عشا،سخنرانی و روایتگری،مداحی و مولودی خوانی از جمله برنامه هایی است که هرهفته اجرا می شود.

 وی اظهار داشت:انصارالمهدی همان‌طور که از نامش پیداست، تلاش می‌کند مسیر عاشورا را به افق ظهور پیوند بزند. در این موکب، عاشورا تنها یک واقعه تاریخی نیست، بلکه نقطه عزیمت به سوی آینده‌ای موعود است. محتواهای ارائه‌شده در غرفه‌ها، از مهدویت و سبک زندگی منتظرانه گرفته تا تحلیل‌های معرفتی از قیام امام حسین (ع)، همگی در راستای این هدف طراحی شده‌اند: اینکه زائر، نه فقط عزادار باشد، بلکه آگاه، فعال و امیدوار نیز باشد.

 مسئول فرهنگی موکب انصارالمهدی گفت: یکی از ویژگی‌های برجسته موکب انصارالمهدی، حضور فعال در فضای عمومی شهر است. این موکب با بهره‌گیری از ابزارهای هنری و رسانه‌ای از نمایشگاه‌های عکس و پوستر گرفته تا اجرای سرود و تئاتر خیابانی تلاش می‌کند پیام خود را به زبان مردم منتقل کند. این حرکت، نوعی بازتعریف از مفهوم موکب است؛ موکب نه فقط به عنوان مکانی برای خدمت، بلکه به عنوان رسانه‌ای مردمی برای انتقال معنا است.

وی بیان کرد: در این فضا، کودکان با نقاشی‌هایشان به عاشورا نزدیک می‌شوند، نوجوانان با مسابقات فرهنگی درگیر می‌شوند، و بزرگ‌ترها پای سخنرانی‌ها و جلسات معرفتی می‌نشینند. این تنوع مخاطب، نشان‌دهنده درک عمیق برگزارکنندگان از نیازهای جامعه است.

عدنانی تصریح کرد: موکب انصار المهدی، برخاسته از دل مردم است. نه وابسته به نهاد خاصی، نه متکی به بودجه‌های دولتی. این خودجوشی، به آن اصالتی بخشیده که در نگاه اول هم قابل لمس است. خادمان این موکب، نه فقط مجریان برنامه‌ها، بلکه حاملان یک دغدغه‌اند؛ دغدغه‌ای برای بیداری، برای آگاهی، برای ساختن جامعه‌ای منتظراست.

وی می گوید: در کنار این موکب گروه جهادی مهدی یار هم تشکیل شده است که هدفش کمک رسانی به مردم است در زمان جنگ 12 روزه با کمک خیرین  ماهی سه قربانی ذبح و توزیع می کردیم هم اکنون هم کارهای جهادی به قوت خود باقی است و هدف دستگیری از نیازمندان است که یک وظیفه همگانی است.

اینجا خادم ها برای خدمت هرکدام با یک دلیل به اینجا آمده و خادم شده اند یکی از خادم ها می گوید: ما اینجا نیامده‌ایم که فقط مراسم برگزار کنیم؛ آمده‌ایم که دل‌ها را تکان بدهیم. اگر حتی یک نفر با یک جمله یا تصویر، مسیرش را پیدا کند، ما موفق شده‌ایم. 

یکی دیگر از خادم ها می گوید: من علاوه بر مادر بودن خادم هستم کودکانم را همراه خودم می آورم تا با این فرهنگ رشد کنند. این را همه مردم ما باید بدانند اگر نگران محتوای فضای مجازی هستند که فرهنگ و هویت و دینداری جوانان ما را هدف گرفته است اما این بسترها هم وجود دارد که روح جوانان را جلا دهد در واقع این موکب ها برنامه های دشمن را خنثی می کند.

با یکی از خادمان جوان هم صحبت شدیم این دختر جوان گفت: خدمت در این موکب برای من افتخار است چون معتقد هستم قلب امام زمان از دست من راضی است. برخی از مراجعه کنندگان می آیند با ما صحبت می کنند دوست دارند که واقعا در طریق هدایت باشند ما به آنها می گوییم نماز اول وقت بخوانند با خدا ارتباط بگیرند دعای عهد بخوانند در همین موکب با دختران زیادی آشنا شدم. که هر هفته به من زنگ می زنند و راهنمایی می گیرند.

یکی دیگر از خادم های موکب انصارالمهدی گفت: من خادم بودن در این موکب را یک توفیق از سوی امام زمان می دانم و هرهفته با شوق زیادی به طریق المهدی می آیم و در خدمت زائران هستیم.

حقیقت این است بلوار پیامبر اعظم قم تنها یک مسیر عبور نیست؛ بلکه  روزهای سه شنبه به صحنه‌ای تبدیل می‌شود که در آن، عشق، اندیشه و ایمان در هم می‌تنند. در میان صدها موکب که با نیت خدمت به زائران برپا شده‌اند، موکب انصارالمهدی با رویکردی متفاوت و تأمل‌برانگیز، خود را نه به عنوان ایستگاهی برای استراحت جسم، بلکه به عنوان پناهگاهی برای بیداری روح معرفی کرده است.