زهره نعلبندی
شاخه سبز- گردشگری مانند هر صنعتی مي‌تواند به طور مستقيم و غير مستقيم موتور محرك اشتغالزايی شود و شهر قم با داشتن حرم مطهر حضرت معصومه(س) و مسجد مقدس جمکران، به عنوان یکی از قطب‌های مهم گردشگری مذهبی کشور محسوب می‌شود. اما توسعه گردشگری در این شهر با چالش‌ها و فرصت‌های متعددی روبرو است.
به گزارش خبرنگار شاخه سبز، شهر قم همواره در ذهن و دل ایرانیان و مسلمانان جهان به‌عنوان نگین درخشان زیارت شناخته می‌شود؛ شهری که بارگاه ملکوتی حضرت فاطمه معصومه(س) و مسجد مقدس جمکران در آن می‌درخشد و سالانه میلیون‌ها عاشق و دلداده اهل‌بیت(ع) از سراسر ایران و کشورهای اسلامی برای عرض ارادت به این دیار سفر می‌کنند.
قم نه تنها کانون معنوی و مذهبی جهان تشیع است، بلکه ظرفیت‌های متنوعی در حوزه گردشگری فرهنگی، تاریخی و حتی درمانی دارد، اما با همه این ظرفیت‌ها، فقدان انسجام مدیریتی و نبود برنامه‌ریزی منسجم در حوزه خدمات و زیرساخت‌ها، چهره‌ای دوگانه از این شهر مقدس ترسیم کرده است؛ شهری که در مناسبت‌های خاص مذهبی مانند وفات حضرت معصومه(س)، نیمه شعبان، محرم و صفر، شاهد خیل میلیونی زائران است، اما گاه حتی توان پاسخگویی به نیازهای ابتدایی آنان را ندارد.
در حالی که بارها مسئولان و مدیران اجرایی استان، گردشگری زیارت را محور توسعه اقتصادی قم معرفی کرده‌اند، اما اقدام جدی و سازمان‌یافته‌ای برای ارتقای سطح خدمات، توسعه مراکز اقامتی و ایجاد زیرساخت‌های پایدار در این شهر انجام نشده است.
عدم هماهنگی بین شهرداری، استانداری، معاونت امور زائرین و اداره کل میراث فرهنگی موجب شده است هر بار در مناسبت‌های مهم، همان مشکلات تکراری به چشم بیاید، ترافیک‌های کلافه‌کننده، کمبود پارکینگ، نبود سرویس‌های بهداشتی کافی، خوابیدن زائران در خیابان‌های اطراف حرم و سرگردانی زائران.
قم، به عنوان قلب مذهبی ایران، در سال‌های اخیر شاهد تحولات چشمگیری در بخش گردشگری مذهبی بوده است. افزایش تعداد زائران داخلی و خارجی، مسئولان شهری را بر آن داشته تا خدمات رفاهی و حمل‌ونقل را با فناوری‌های نوین هماهنگ کنند.
بر اساس آمار اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری قم، در نیمه نخست سال جاری بیش از ۱۰ میلیون زائر به این شهر سفر کرده‌اند که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، رشد ۲۵ درصدی داشته است. به منظور پاسخگویی به این حجم از مسافر، طرح
هوشمندسازی خدمات زائران، از جمله سامانه رزرو آنلاین اقامتگاه‌ها، تاکسی اینترنتی ویژه زائران و نقشه دیجیتال اماکن مذهبی، اجرا شده است.
سید محمد حسینی، معاون گردشگری شهرداری قم، در گفت‌وگویی اظهار کرد:
با بهره‌گیری از فناوری‌های نو، هدف ما این است که تجربه حضور زائر در قم، راحت‌تر، ایمن‌تر و با کیفیت‌تر باشد. در حال حاضر، بیش از ۳۵ درصد از خدمات شهری در بستر دیجیتال ارائه می‌شود.
در کنار خدمات، توسعه زیرساخت‌های شهری نیز نقش مهمی در ارتقای میزان رضایت داشته است. ایجاد مسیرهای پیاده‌روی مناسب، بهبود روشنایی معابر اطراف حرم مطهر حضرت معصومه (س)، و توسعه خطوط حمل‌ونقل عمومی، از جمله طرح‌های اجراشده در چند سال اخیر است.
کارشناسان معتقدند که هوشمندسازی گردشگری مذهبی نه تنها باعث رشد اقتصادی شهر می‌شود، بلکه به تعامل فرهنگی بین زائران داخلی و خارجی نیز کمک می‌کند. با ادامه این روند، قم می‌تواند الگویی از شهر هوشمند مذهبی برای دیگر شهرهای زیارتی منطقه باشد.
مسلم شجاعی در همایش ملی گردشگری قم با عنوان «همبستگی تأسیسات گردشگری قم برای تحول پایدار و اتحاد ملی» که در سالن همایش‌های اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان قم برگزار شد، با اشاره به اهمیت گردشگری زیارت و ظرفیت‌های قم، اظهار کرد: قم به عنوان مقصد زیارتی با جاذبه‌هایی همچون آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه(س) و مسجد مقدس جمکران، قابلیت بالایی برای جذب گردشگر داخلی دارد و با مدیریت صحیح، می‌توان ظرفیت گردشگری زیارت را به شکل چشمگیری افزایش داد.
مدیرکل بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی؛ گردشگری را صنعتی با قدرت انسجام بالا معرفی و بیان کرد: گردشگری نه تنها برای استان‌ها؛ بلکه برای کشور، ابزاری موثر برای تصویرسازی ملی است و با برنامه‌ریزی مناسب، می‌تواند جریان گسترده‌ای از گردشگران داخلی و خارجی را به خود جذب کند.
شجاعی تاکید کرد: هدف اصلی دولت؛ سیاست‌گذاری، تسهیلگری و نظارت بر توسعه گردشگری است و همکاری بین دستگاه‌ها برای تحقق این اهداف ضروری است.
وی خاطرنشان کرد: حمایت دولت از صنعت گردشگری، گام مهمی در توسعه پایدار استان است و همکاری همه ارگان‌ها از جمله شهرداری، فرمانداری و اتاق بازرگانی؛ تحت یک سند گردشگری، این مسیر را تسهیل می‌کند.
