زهره مهرنوروزی. شاخص کیفیت هوا در روزهای اخیر از مرز ۱۵۰ گذشته و در وضعیت ناسالم برای همه گروههای سنی قرار گرفته است. ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون، بیصدا اما بیرحم، در ریههای کودکان، سالمندان و بیماران قلبی و تنفسی خانه کردهاند .در چنین شرایطی، کمیته اضطرار آلودگی هوا، مدارس قم را در روزهای ۱۰ و ۱۲ آذر تعطیل یا غیرحضوری اعلام کرده است. در این میان، سکوت برخی صنایع آلاینده، نبود نظارت کافی و کمتوجهی به توسعه حملونقل پاک، در آلودگی هوای قم بی تاثیر نیست.
بیش از 10سال است که هوای قم در این روزها به سرفه می افتدد و آنچه را که بلعیده پس می دهد و فضای شهر را الوده می کند. بیماری شهر مردم را هم بیمار می کند.
برنامه مقابله با پدیده گرد و غبار درقم
مدیرکل حفاظت محیط زیست قم از تصویب نهایی برنامه مقابله با پدیده گرد و غبار در منطقه سراجه در سطوح ملی خبر داد و گفت: این برنامه در مدت چهار سال، با اعتباری سه هزار میلیارد تومان، در سطح ۵۲ هزار هکتار اجرا خواهد شد.
سیده مریم محمدی در گفت وگو با ایرنا افزود: بدون تردید، موفقیت این طرح در گرو همراهی، مشارکت و همافزایی کلیه دستگاههای اجرایی است، تنها با همگرایی و مدیریت تلفیقی میتوان این کانون بحرانی را بهصورت اصولی مدیریت کرد. وی با تاکید بر اینکه برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی بهشدت وضعیت فعلی را وخیمتر کرده، گفت: در استان میزان برداشت از منابع زیرزمینی به ۱۳۷ درصد رسیده است، در حالیکه برداشت بیش از ۱۰۰ درصد از این منابع ممنوع است این میزان اضافهبرداشت فشار مضاعفی بر منابع طبیعی و اکوسیستم استان وارد کرده است.
وی با اشاره به وضعیت بحرانی گرد و غبار در این استان بیان کرد: منطقه سراجه بهعنوان مهمترین و بحرانیترین کانون گرد و غبار قم شناخته میشود که در فاصله ۲۰ کیلومتری از کلانشهر قم قرار دارد و بهواسطه بادهای شرقی، گرد و غبار ناشی از آن مستقیماً به سمت مناطق پرجمعیت هدایت میشود.
محمدی گرمایش زمین و کاهش میزان بارندگی در سالهای اخیر را از جمله عوامل اصلی افزایش کانونهای گرد و غبار عنوان کرد و افزود: کاهش پوشش گیاهی مراتع و روند فزاینده بیابانزایی، نتیجه مستقیم این تغییرات اقلیمی است.
ضرورت ساماندهی چرای دام
آلودگی هوای قم مسئولان به تشکیل جلسه وادار کرد که در تاریخ 9آذرماه با حضور دبیر ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت مقابله با پدیده گرد و غبار کشور این در سراجه کانون گرد و غبار قم جلسه تشکیل شد.
بهزاد رایگانی در جلسه ستاد مقابله با گرد و غبار قم که با هدف بررسی اقدامات انجام گرفته در منطقه سراجه قم برگزار شد، گفت: یکی از اقدامات مهم در برنامه جامع مقابله با گرد و غبار، ساماندهی چرای بی رویه دام ها به ویژه شترها در کانون های گرد و غبار است.
وی با اشاره به گستردگی کانون های گرد و غبار در کشور گفت: باید علاوه بر منطقه سراجه، دیگر کانون های گرد و غبار در مرکز کشور که به طور عمده پیرامون دریاچه نمک شکل گرفته اند را نیز به طور جدی مورد توجه قرار دهیم.
وی با بیان اینکه باید به همه عوامل شکلگیری کانونهای گرد و غبار در کشورمان توجه داشته باشیم، برنامه جامع مقابله با گرد و غبار را سند راهبردی در این حوزه دانست و افزود: یکی از اقدامات مهم و مورد تأکید در این برنامه، ساماندهی چرای بی رویه دام ها به ویژه شترها در کانون های گرد و غبار بوده و مجوزهای صادره باید بازنگری شوند.
دبیر ستاد ملی مقابله با گرد و غبار کشور گفت: ساماندهی چرای دام فقط مدیریت علوفه نیست، بلکه تردد شترها در منطقه نیز به ساختار خاک آسیب زده و از عوامل مستقیم تشدید گرد و غبار است و تا هنگامی که نتوانیم این معضل را برطرف کنیم، کانون های گرد و غبار مدیریت نخواهد شد.
وی تأمین حقابه های تالاب ها و رودخانه های استان قم را نیز یکی از ضروری ترین اقدامات برای مقابله با بحران گرد و غبار دانست و گفت: برای نهال کاری در این مناطق باید از گونه های بومی، کم آببر و چندمنظوره استفاده شود تا بتوان از این طریق به معیشت جوامع بومی و محلی نیز کمک کنیم، ضمن اینکه برخی اقدامات مانند مدیریت چرای دام، با هزینه به نسبت کم، تاثیرگذاری بسیار زیادی در کنترل این پدیده دارند.
مدیریت پنج هزار هکتار از کانون گرد وغبار
استاندار قم نیز در این جلسه گفت: تا پایان امسال باید دست کم پنج هزار هکتار از منطقه بحرانی ۳۳ هزار هکتاری سراجه با روش های گوناگون که در طرح مصوب شده است، تحت پوشش قرار بگیرد. اکبر بهنام جو اظهار داشت: طرح انتقال پساب به کانون بحرانی گرد و غبار سراجه با ظرفیت ۲۰۰ لیتر بر ثانیه باید مورد بررسی جدی قرار بگیرد، ضمن اینکه مجتمع های نفت و گاز سراجه باید در راستای انجام مسؤولیت های اجتماعی خود، اختصاص ۲۰۰ میلیارد تومان به این طرح را پیگیری کنند.
وی در ادامه افزود: سازمان های جهاد کشاورزی و منابع طبیعی استان قم باید با همکاری دهیاری ها نسبت به سرشماری شترهای مجاز و غیرمجاز منطقه اقدام کرده و سیاست ها و اهداف کلی از شترداری در منطقه سراجه را مورد بررسی قرار دهند.
استاندار قم بر ضرورت تسریع در اجرای طرح مدیریت کانون بحرانی گرد و غبار سراجه تأکید کرد و گفت: تا پایان سال باید دست کم پنج هزار هکتار از منطقه بحرانی ۳۲ هزار هکتاری سراجه، با روش های گوناگون که در طرح مصوب شده است، تحت پوشش قرار گرفته و گزارش اقدامات به صورت منظم و مستمر به دبیرخانه و استانداری ارسال شود.
وی در پایان بر ضرورت بهرهمندی از تمامی امکانات و ظرفیتها برای پیشبرد این طرح تأکید کرد و گفت: سازمان اوقاف و امور خیریه در نظر دارد در طرح بیابان زدایی منطقه سراجه قم مشارکت کرده و ۲ هزار هکتار از بیابان های استان را مدیریت و نهال کاری نماید.
مدیرکل حفاظت محیط زیست قم خبر داد: ۵۲ هزار هکتار از اراضی سراجه قم زیر پوشش طرح مقابله با گرد و غبار ۵۲ هزار هکتار از اراضی سراجه قم زیر پوشش طرح مقابله با گرد و غبار قم
روستای سراجه، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان قم است، این روستا بعد از شهر قنوات قرار دارد. بیش از ۳۰ هزار هکتار از مساحت این منطقه از نظر تولید گرد و غبار در وضعیت بحرانی قرار دارد و مسوولان بارها نسبت به این مخاطره زیست محیطی و انسانی هشدار داده و خواستار تدوین یک برنامه عملیاتی برای مقابله با گرد و غبار در این منطقه و کل استان قم شدهاند.
به گفته متحصصان و کارشناسان محیط زیست، توسعه ناوگان اتوبوسهای برقی و گازسوز، افزایش خطوط اتوبوسرانی و ایجاد مسیرهای دوچرخهسوار، افزایش فضای سبز شهری و کمربند سبز اطراف شهر، ساماندهی ترافیک شهری،ایجاد طرحهای ترافیکی برای کاهش تردد خودروهای شخصی در مناطق پرتردد، مصرف بهینه انرژی و سوخت، بهویژه در فصل سرد که مصرف سوخت خانگی افزایش مییابد ، تدوین و اجرای برنامه جامع کاهش آلودگی هوا، با مشارکت شهرداری، محیط زیست، استانداری و نهادهای مردمی، استفاده از فناوریهای نوین پایش آلودگی، برای تصمیمگیری دقیقتر و اطلاعرسانی بهموقع به شهروندان راهکارهایی است که می تواند به بهبود هوای قم بینجامد.
قم، شهری با جایگاه معنوی و فرهنگی ویژه، سزاوار چنین هوایی نیست. امروز، بیش از همیشه، نیازمند اقداماتی جدی، شفاف و مشارکتی هستیم: از توسعه حملونقل عمومی پاک گرفته تا نظارت بر صنایع آلاینده و آموزش عمومی درباره مدیریت مصرف انرژی. نفسهای قم، صدای خاموشی دارند وآن را نمی شویم.توسط مسئولان گام هایی برای کاه آلودگی هوای قم برداشته شده است اما کافی نیست لازم است که ماشهروندان نیز هرکدام به سهم خودمان برای سلامتی هوای قم دست به کار شویم. درست مثل زمانی که مادر خانواده بیمار می شود و همه خانواده از کوچک و بزرگ برای باز یابی سلامتیش ناخود آگاه بسیج می شوند همه ما ساکنان قم باید نقش فعالی داشته باشیم بی شک این گام های کوچک تاثیر گذار خواهد بود.
