حضرت امامزاده موسی مبرقع علیه‌السلام:
هدی سادات چاوشی
در قلب تاریخ، داستانی داریم از زیبایی که راز شد؛ از جوانی که می‌توان گفت چهره‌ای داشت که ماه از روبروشدن با او شرمسار می‌شد، اما خود را در پشت برقع پنهان کرد... نه از روی غرور، که از شدت تواضع!
حضرت موسی مبرقع؛ همان که خون امامت در رگ‌هایش جاری بود، اما هرگز جز در مسیر اطاعت از امام زمانش گام برنداشت. تصور کنید؛ جوانی از خاندان رسول‌خدا، با چهره‌ای که دل‌ها را می‌ربود، اما او تنها دل به یک چیز بسته بود: "فرمان برادرش، امام هادی علیه‌السلام. وقتی از او پرسش‌های پیچیده می‌پرسند، به جای اینکه به دانش خود تکیه کند، می‌گوید: "من این را نمی‌دانم، اما شما را به شخصیتی راهنمایی می‌کنم که جواب را می‌داند." و سپس تمام پرسش‌ها را نزد امام هادی صلوات‌الله‌علیه می‌برد.
این تصویر، زیباترین شمایل از یک زندگی ساخته شده بر محور "اطاعت" است. زیبایی حقیقی ایشان در همین بود که با وجود داشتن همه کمالات ظاهری و معنوی، خود را "خادم و محب" امام زمانش می‌دانست. امروز، در دنیایی که هر که می‌خواهد خودش را برجسته کند، داستان زندگی ایشان یک پیام عالی دارد: "زیبایی واقعی، در فرمانبرداری از ولی خدا است."
و اینچنین است که بارگاه ملکوتی و مطهر و منور و زیبای این جوان زیبا و مطیع، امروز در قم مقدسه، به بارگاهی مکرم و معظم تبدیل شده که قلب‌ها و جان‌ها و ذهن‌ها را به‌سوی خود می‌کشد. زیارتگاه ایشان نه تنها یادگاری از زیبایی ظاهری، که نمادی از زیباترین زیبایی‌ها یعنی "زیبایی اطاعت" است. چه پیامی از این به روزتر و جذاب‌تر برای نسل امروز که تشنه معنویت ناب هستند؟
و این مقاله تحقیقی به زندگی، شخصیت، مهاجرت و نقش فرهنگی موسی مبرقع، فرزند امام جواد صلوات‌الله‌علیه می‌پردازد. و با استناد به منابع معتبر تاریخی و تحلیل وقایع عصر عباسی، نقش ایشان را در گسترش تشیع در قم و فراتر از آن تبیین می‌کند. همچنین به بررسی اقوال مختلف درباره سالروز وفات یا شهادت و نیز موقعیت آرامگاه ایشان به‌عنوان کانونی برای زیارت و توجه علما و مردم پرداخته است.
تولد و خاستگاه
حضرت موسی مبرقع علیه‌السلام، دومین فرزند پسر امام محمدتقی، جوادالائمه صلوات‌الله‌علیه است که در سال ۲۱۴ قمری در روستای «صریا» در نزدیکی مدینه دیده به جهان گشود. مادر ایشان، بانو سمانه مغربیه، از اهالی مغرب (مراکش کنونی) بود که به سبب فضائل اخلاقی و معنوی والایش، در کتب رجالی و تاریخی از ایشان به بزرگی یاد شده است. که امام جواد علیه‌السلام درباره وی می‌فرمایند: «او بانویی است که حق مرا به درستی می‌شناسد، از بانوان بهشتی است.. همواره مورد عنایت و لطف پروردگار است». سمانه به «سعیده» (خجسته) و «مادر فضیلت» ملقب بود، چرا که روزها را روزه می‌گرفت و شب‌ها به عبادت و تهجد می‌پرداخت.
جناب امامزاده موسی مبرقع رحمت‌الله‌علیه در خاندانی چشم به جهان گشود که علاوه بر مقام الهی امامت، از کانون‌های اصلی علم و دانش در آن عصر بود. ایشان کنیه‌های «ابواحمد» و «ابوجعفر» داشت. هنگامی که پدر بزرگوارشان در سال ۲۲۰ قمری و در سنین کودکی او به شهادت رسید، حضرت موسی مبرقع تحت سرپرستی و نظارت مستقیم برادر بزرگ‌ترشان، حضرت امام علی النقی الهادی صلوات‌الله‌علیه، قرار گرفت و در دامن پر مهر ایشان، به رشد فکری و معنایی دست یافت.
راز برقع
امامزاده موسی مبرقع رحمت‌الله‌علیه با لقب «مبرقع» که به‌معنای «روبنده‌پوش» است، در تاریخ به چهره‌ای تمثیلی بدل شده است. بر اساس روایات معتبر تاریخی، ایشان از زیبایی صورت و سیمایی خیره‌کننده برخوردار بود تا آنجا که هنگام عبور از معابر، نگاه‌های حیرت‌زده مردم را به‌سوی خود جلب می‌کرد. همین موضوع موجب شد برای مصون ماندن از این نگاه‌ها، صورت خود را با برقع (برقع نه آن‌چیزی‌که امروزه به ان واقفیم و بخشی از صورت و چشم‌ها حتا با برقع نمایان است، به‌معنای پوششی کامل بر صورت و پوشیه کامل) بپوشانند.
درس مسئولیت‌پذیری برای همه اعصار
آن پوشش آگاهانه، هرگز نشانه کم‌بودن یا ضعف نبود، بلکه بیانگر نگاهی عمیق به پیامدهای اجتماعی نگاه‌ها و مقایسه‌ها بود. لذا برمبنای سخنان بزرگان از گذشتگان معتقدم؛ در دنیای امروز که مردان با پوشیدن زیباترین تیشرت‌ها و لباس‌های و نمایاندن اندام، و یا با نمایش بازوان ورزشکاری و آراستن موی بلند خود، ناخواسته بستر مقایسه‌های نابجا را فراهم می‌کنند، عمل حضرت موسی مبرقع علیهماالسلام، درس بزرگی برای همگان است. وقتی زنی نگاهی می‌اندازد و تیپ و اندام مردی را با شوهر خود که امکان برآوردن چنین انتظاراتی را ندارد، نه به لحاظ درآمدی نه مزاجی و نه جثه و فرصت، مقایسه می‌کند، این نگاه و مقایسه پیامدهای معنوی خود را به دنبال خواهد داشت.
مسئولیت مشترک در حفظ حریم‌ها
این رفتار ژرف‌نگرانه به ما می‌آموزد که حفظ حریم، تنها ویژه زنان نیست بلکه مسئولیتی مشترک بین همه انسان‌هاست. همان‌گونه که مردان نیز باید مراقب باشند ظاهر و رفتارشان زمینه‌ساز نگاه‌های نامناسب یا مقایسه‌های نادرست نشود. شکستن دل دیگران و برهم زدن آرامش زندگی‌ها به صرف اینکه "ما خوشمان می‌آید" قابل توجیه نیست.
پیام ماندگار برای جامعه امروز
الگوی رفتاری حضرت موسی مبرقع رحمت‌الله‌علیه، پیامی به‌روز و کاربردی برای جامعه امروز است. ایشان با عمل خویش نشان دادند که رعایت و حفظ حرمت و حریم‌ها، مسئولیتی همگانی است و مردان نیز در این زمینه مسئولیتی خطیر بر عهده دارند. این آموزه کهن و حتا مدرن، پاسخی حکیمانه به بسیاری از پرسش‌های دنیای اکنون است و زیبایی واقعی را در مراقبت از نگاه دیگران و پرهیز از هرگونه رفتاری که ممکن است دل‌ها را بیازارد، معرفی می‌کند.
پرورش یافته مکتب امامت
جناب موسی مبرقع رحمت‌الله‌علیه در دوران اقامت در مدینه و سامرا، پیوند عمیقی با برادرشان امام هادی علیه‌السلام داشت. ارادت خالصانه و اطاعت بی‌چون و چرای او از امام زمانش، از وی شخصیتی مطیع و پیرو ساخته بود، به گونه‌ای که علما و سؤال‌کنندگان از معارف دینی را به محضر امام هادی علیه‌السلام ارجاع می‌داد. محدثان و علمای بزرگ شیعه، همچون جناب شیخ کلینی رحمت‌الله‌علیه، جناب شیخ مفید رحمت‌الله‌علیه و جناب شیخ طوسی رحمت‌الله‌علیه، وثاقت و دیانت موسی مبرقع را تأیید کرده و از ایشان به‌عنوان راوی حدیث یاد کرده‌اند.
مشهورترین روایت نقل‌شده از ایشان، حکایتی پندآموز از تواضع و مراجعه به سرچشمه علم است. حضرت امامزاده موسی مبرقع رحمت‌الله‌علیه نقل می‌فرمایند: یحیی بن اکثم، قاضی معروف بغداد، سؤالاتی از من پرسید. نزد برادرم امام هادی صلوات‌الله‌علیه رفتم. حضرت پس از موعظه‌هایی که فرمودند، سبب شد تا من به حقیقت اطاعت از ایشان بصیرت یابم. سپس سؤالات را عرضه کردم و ایشان پاسخ‌های مفصّل و کاملی فرمودند. این پاسخ‌ها در مجموعه‌ای به نام «اجوبه یحیی بن اکثم» در کتب روایی شیعه حفظ شده است.
هجرت از کوفه به قم
با شدت یافتن بی‌حرمتی و دخالت‌های نامشروع خلفای عباسی بر علویان، به‌ویژه پس از شهادت امام هادی علیه‌السلام در سال ۲۵۴ قمری، جناب موسی مبرقع علیه‌السلام در سال ۲۵۶ قمری و در سن حدود ۴۰ سالگی، کوفه را به قصد قم مقدسه ترک کرد. قم مقدسه در آن زمان، به سبب وجود حب و ارادت عمیق مردم به خاندان رسول‌الله صلوات‌الله‌علیه و نیز دور بودن از مرکز خلافت عباسی در بغداد، به‌عنوان «آشیانه آل محمد» شناخته می‌شد و مأمنی امن برای سادات و علویان به‌شمار می‌رفت.
ورود ایشان به قم، هرچند در ابتدا با ماجرای غیرقابل توجهی همراه بود، و بزرگان عرب‌تبار ساکن قم در ابتدا ایشان را نشناختند و حتا به‌سبب استفاده از روبند از ایشان خواستند شهر را ترک کند که در نهایت حضرت موسی مبرقع علیه‌السلام به کاشان رفت و مورد استقبال و تکریم فراوان حاکم آنجا، احمد بن عبدالعزیز بن دلف عجلی، قرار گرفت تا جایی که برای ایشان مقرری سالانه‌ای هزار مثقال طلا تعیین شد. اما پس از چندی، با پشیمانی افراد نادم و عذرخواهی رسمی از ایشان، ایشان با احترام فراوان به قم مقدسه بازگردانده شد. به او خانه و املاک زیادی هدیه داده شد و خواهرانشان _ زینب، ام محمد و میمونه _ نیز به ایشان پیوستند و همگی به اتفاق در شهر قم مقدسه ساکن شدند.
نقش‌آفرینی در پایتخت تشیع ایران
جناب امامزاده موسی مبرقع علیه‌السلام پس از استقرار در شهر قم مقدسه، به‌عنوان یک شخصیت محترم و مورد اعتماد، به فعالیت‌های فرهنگی و تبلیغی گسترده‌ای روی آورد. فعالیت‌های فرهنگی ایشان تنها به امامت جماعت و خطبه‌خوانی محدود نبود و جناب حضرت موسی مبرقع علیه‌السلام به نشر احادیث و معارف اهل‌بیت صلوات‌الله‌علیه همت گماشت و راوی احادیثی بود که توسط محدثان بزرگی مانند جناب شیخ مفید رحمت‌الله‌علیه، جناب شیخ طوسی رحمت‌الله‌علیه و جناب ابن شعبه حرانی رحمت‌الله‌علیه نقل شده‌است.
نقش ایشان به‌عنوان متولی موقوفات پدربزرگوارشان، امام جواد علیه‌السلام، نیز نشان از جایگاه رفیع ایشان در شبکه وکالت و ارتباط با شیعیان دارد. این حضور پربرکت، جویبارهایی از معارف اهل‌بیت علیهماالسلام را در قم جاری ساخت و این دیار را به کانونی برای گسترش تشیع تبدیل کرد.
اما مهم‌ترین نقش ایشان در این دوره، سرپرستی موقوفات پدرشان، امام جواد علیه‌السلام بود. ایشان متولی رساندن صدقات و اموال متعلق به آن حضرت به اهلش بود. این مقام، نشان از اعتماد عمیق امامت به وی و نیز جایگاه رفیع ایشان در شبکه وکالت و ارتباط با شیعیان دارد.
وفات یا شهادت
حضرت امامزاده موسی مبرقع رحمت‌الله‌علیه در شب چهارشنبه، ۲۲ ربیع‌الثانی سال ۲۹۶ قمری و در حدود ۸۲ سالگی، در شهر قم مقدسه دیده از جهان فرو بست. «عباس بن عمرو غنوی»، حاکم قم، بر پیکر مطهر ایشان نماز خواند.
در مورد چگونگی رحلت ایشان، دو دیدگاه اصلی در منابع تاریخی وجود دارد:
اولی؛ قول به وفات طبیعی است. و بسیاری از منابع تاریخی، به‌طور صریح به وفات طبیعی ایشان اشاره کرده و تاریخ دقیق آن را ثبت و مرقوم داشته‌اند.
دوم آن‌که قول به شهادت است. که برخی منابع دیگر، از شهادت ایشان به دست عاملان دستگاه عباسی خبر داده‌اند. در این روایات آمده است که ایشان در منزل خودشان به شهادت رسید. با این حال، جزئیات بیشتری از چگونگی و عاملان این واقعه در این منابع ذکر نشده است.
به هر تقدیر، پیکر پاک ایشان در خانه‌ای که در آن سکونت داشت _ که پیش از آن به «محمد بن حسن بن ابی خالد الأشعری» تعلق داشت _ به خاک سپرده شد. امروزه این مکان، در محله «چهل اختران» در شهر قم مقدسه، در خیابان شهید طالقانی (آذر) واقع شده و زیارتگاهی معروف و مورد احترام مؤمنان و شیعیان است.
میراث ماندگار
حضرت امامزاده موسی مبرقع رحمت‌الله‌علیه، جد سادات «رضوی» است. از نسل پاک ایشان، خاندان‌های بزرگ سادات در ایران و دیگر سرزمین‌های اسلامی پدید آمدند که از جمله آن‌ها می‌توان به سادات چاوشی، کوثری، برقعی، رضوی، رضایی، تقوی و نقوی اشاره کرد. فرزندان و نوادگان ایشان به بسیاری از شهرها و کشورها، از جمله خراسان، همدان، کشمیر، هند و سمرقند مهاجرت کردند و در گسترش فرهنگ و معارف شیعی در این مناطق نقش به سزایی ایفا فرمودند.
حسین بن محمدتقی نوری، مشهور به محدث نوری، کتابی با عنوان «البدر المشعشع فی احوال ذریة موسی المبرقع» تألیف کرده که به تفصیل به زندگی و احوال نوادگان موسی مبرقع پرداخته است.
بارگاه ملکوتی
همانطور که پیشتر اشاره شد؛ آرامگاه جناب امامزاده موسی مبرقع علیه‌السلام امروزه در مجموعه‌ای به نام «چهل اختران» در شهر قم مقدسه قرار دارد. این مکان، علاوه بر بارگاه مطهر و منور خود ایشان، میزبان قبور تعداد زیادی از اعضای خاندانشان، از جمله خواهران و نوادگانشان است. این زیارتگاه، همواره مورد توجه و ارادت ویژه علما، مراجع تقلید و عموم مردم بوده است.
در دوران معاصر نیز، ارادت ویژه علما و مراجع بزرگ تقلید به این امامزاده واجب‌التعظیم، خود گواهی بر مقام والای ایشان است. آیت‌الله بهجت رحمت‌الله‌علیه درباره این امامزاده می‌گوید: «هرآن‌که به حضرت امامزاده موسی مبرقع خدمتی بکند، مورد عنایت اهل‌بیت صلوات‌الله‌علیه، امام جواد صلوات‌الله‌علیه و امام زمان ارواحنافداه قرار می‌گیرد». همچنین گزارش شده است که این مرجع تقلید، به‌ویژه در ایام شهادت امام جواد علیه‌السلام، به زیارت این بارگاه مشرف می‌شدند. از دیگر علما و مراجعی که همواره این نحوه ارادتمندی در رفتار را می‌توان مشاهده کرد که به زیارت این حرم تأکید و توجه داشتند، می‌توان به امام خمینی رحمت‌الله‌علیه، آیت‌الله بروجردی رحمت‌الله‌علیه، آیت‌الله نوری همدانی و آیت‌الله صافی گلپایگانی اشاره کرد.
تلفیق هنر و معنویت
بارگاه حضرت امامزاده موسی مبرقع علیه‌السلام در شهر قم مقدسه، نمونه‌ای درخشان از معماری اصیل ایرانی_اسلامی است که در طول قرن‌ها، با حفظ اصالت خود، تلفیقی هنرمندانه از هنر و معنویت را به نمایش گذاشته است. این آرامگاه واقع در محله تاریخی چهل اختران، دارای صحنی زیبا و دلنشین و نورانی و با حجره‌ها و رواق‌های متعدد است که هر کدام روایتگر بخشی از تاریخ پر فراز و نشیب این مکان مقدس هستند. گنبد فیروزه‌ای درخشان بنا که از دور خودنمایی می‌کند، با کاشی‌کاری‌های ظریف و خطوط بنایی تزئین شده و آیات قرآن و اسماء الهی بر بدنه آن نقش بسته است. درون حرم، آیینه‌کاری‌های خیره‌کننده به همراه گچبری‌های اسلیمی و نقوش هندسی، فضایی روحانی و آسمانی پدید آورده‌اند که زائر را به جهانی دیگر پرواز می‌دهد. ضریح نقره‌ای که در میان رواق اصلی قرار گرفته، نمونه‌ای از هنر قلمزنی اصیل ایرانی است و با نقش‌های اسلیمی و آیات قرآنی تزئین شده است.
توسعه و بازسازی‌های تاریخی این بارگاه نیز، داستان پر فراز و نشیبی دارد. بنای اولیه مربوط به دوره صفویه است که گفته شده در دوره قاجار توسعه قابل توجهی یافت که در دهه‌های اخیر نیز با اضافه شدن صحن‌های جدید، رواق‌های زیارتی و تأسیسات رفاهی، گسترش یافته است. یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این مجموعه، وجود قبرستان تاریخی در اطراف حرم است که بسیاری از علمای بزرگ و شخصیت‌های برجسته در آن آرمیده‌اند. معماری این آرامگاه، را گاهی برخی معتقدند که نه تنها بیانگر تقدس و عظمت شخصیت مدفون در آن است، بلکه نشان‌دهنده علاقه و ارادت عمیق مردم و حاکمان مختلف در طول تاریخ به خاندان اهل‌بیت صلوات‌الله‌علیه می‌باشد.
پیوند معماری با هویت شهری قم
اکنون این بارگاه مقدس، به یکی از نمادهای هویتی شهر قم تبدیل شده و در تاروپود فرهنگی این شهر تنیده شده است. موقعیت قرارگیری آن در بافت تاریخی شهر، سبب شده که این مکان نه تنها یک زیارتگاه، بلکه بخشی از حافظه جمعی مردم قم باشد. معماری این مجموعه، پیوند عمیقی با هویت مذهبی و فرهنگی شهر دارد و در طول قرن‌ها، میزبان زائران از سراسر ایران و جهان بوده است. راهروهای تو در تو، حیاطی آرام و فضاهای معنوی این مجموعه، به گونه‌ای طراحی شده‌اند که زائر را به تدریج از فضای پر هیاهوی شهر جدا کرده و به جهانی زیبا از آرامش و معنویت رهنمون می‌سازند. این ویژگی‌های معماری، سبب شده‌اند که آرامگاه امامزاده موسی مبرقع رحمت‌الله‌علیه نه تنها به‌عنوان یک مکان مذهبی، بلکه به‌عنوان گنجینه‌ای از هنر و معماری ایرانی-اسلامی نیز شناخته شود.
بعد اجتماعی و فرهنگی
ورود حضرت موسی مبرقع به قم مقدسه، نقطه عطفی در تاریخ اجتماعی و فرهنگی این شهر بود. ایشان در سن ۴۰ سالگی از کوفه به قم مهاجرت کردند و با استقبال باشکوه مردم این شهر مواجه شد. قم در آن دوران به دلیل علاقه عمیق مردم به خاندان پیامبر صلوات‌الله‌علیه، به "آشیانه آل محمد" شهرت داشت و پناهگاه امنی برای سادات و علویان به شمار می‌رفت. مقام و منزلت ایشان به حدی بود که و حضور ایشان چنان تأثیرگذار بود که حتا نقل شده است که برخی از حاکمان محلی و اهل‌سنت و کارگزاران و عوامل دستگاه خلافت عباسی، تحت تأثیر شخصیت معنوی ایشان قرار گرفته و هر جمعه به زیارت ایشان می‌رفتند و گاهی از فرط تأثیر روحی و معنوی، گاهی ایشان را به ائمه تشبیه کرده و لایق مقام امامت می‌دانستند. که کرامات جناب امامزاده موسی مبرقع رحمت‌الله‌علیه تنها به گزارش‌های تاریخی محدود نمی‌شود، بلکه تأثیر معنوی ایشان بر حاکمان وقت نیز نوعی کرامت اجتماعی به شمار می‌رود.
نقش خواهران ایشان
با استقرار جناب امامزاده موسی مبرقع علیه‌السلام در قم مقدسه، خواهرانشان - زینب، ام محمد و میمونه - که دختران امام جواد صلوات‌الله‌علیه بودند، نیز از کوفه به این شهر آمدند و نزد برادرشان اقامت گزیدند. حضور این بانون محترمه، بر شکوه خاندان امامت در قم افزود و آنان نیز همانند برادرشان، منشأ خیرات و برکات فراوانی برای مردم این دیار شدند.
پس از درگذشت این بانوان، بارگاه و مضجع شریف آنان در کنار بارگاه مطهر و منور حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها قرار گرفت و آرامگاه‌های آنان در کنار برادرشان در مجموعه "چهل اختران"، به زیارتگاهی برای عاشقان و ارادتمندان به خاندان اهل‌بیت صلوات‌الله‌علیه تبدیل شده‌است. این مجموعه، نمادی از پیوند ناگسستنی خاندان امامت و جایگاه رفیع قم در قلب شیعیان است.
بعد تاریخی و اسنادی
برای جلب توجه نهادهای علمی، اشاره به اسناد و مدارک معتبر تاریخی ضروری است. کتاب "البدر المشعشع فی احوال ذریة موسی المبرقع" اثر عالم بزرگوار، محدث نوری، یکی از جامع‌ترین منابعی است که به تفصیل به زندگی و احوال نوادگان موسی مبرقع پرداخته‌است. همچنین، فرمان‌هایی از فرمانروایان صفویه و قاجاریه در دست است که بر اساس آن‌ها افرادی از سادات این خاندان به مقام نقابت سادات و تولیت آستان مقدس حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها و مساجد مهم منصوب شده‌اند. این اسناد، گواهی تاریخی بر نقش اجتماعی و مذهبی مستمر این خاندان در طول قرون مختلف است.
علاوه بر این، منابع معتبر رجالی و تاریخی، وثاقت و دیانت حضرت موسی مبرقع علیه‌السلام را تأیید و از ایشان به‌عنوان راوی حدیث یاد کرده‌اند. مورخانی مانند ابن عنبه نیز در کتاب "عمدة الطالب" به گسترش نسل پاک ایشان در شهرهای مختلف جهان اسلام اشاره کرده‌اند که خود موضوعی قابل تحقیق برای محققان و اساتید تاریخ است.
حضرت موسی مبرقع علیه‌السلام، به‌عنوان فرزند امام نهم و برادر امام دهم، حلقه وصل مهمی در تاریخ تشیع به‌شمار می‌رود. هجرت ایشان از کوفه به قم، نقطه عطفی در تاریخ این شهر و تأثیرگذار در تثبیت موقعیت آن به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های تشیع بود. شخصیت علمی و معنوی ایشان، نقش ایشان در مدیریت شبکه شیعیان و نیز نسلی که از او به جای ماند، خدمات ارزنده‌ای به اسلام و مکتب اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهماالسلام فرمود. امروزه آرامگاه ایشان در قم مقدسه، نه تنها یادگاری از آن امامزاده واجب‌التعظیم، که نمادی از پیوند ناگسستنی مردم ایران با خاندان عصمت و طهارت است.
