به‌مناسبت روز جهانی سگ‌ها؛
هدی سادات چاوشی
به‌مناسبت روز جهانی سگ، خواستیم یکی از موضوعات رایج در فضای مجازی را مورد بررسی قرار دهیم.
در دین اسلام تأکید شده که در مکانی که سگ نگهداری می‌شود نمی‌توان نماز خواند و لباس یا عضوی از بدن که با سگ در تماس بوده نیز قابل استفاده برای نماز نیست. چون نجس بوده و در مکان یا لباس نجس نمی‌توانید نماز به جا آورید.
در فقه شیعه به‌واسطه چندین روایت از ائمه معصومین علیهم‌السلام سگ را نجس اعلام کرده‌اند. دانشمندان نیز به‌واسطه خلق‌وخوی خاص سگ و ارتباط نزدیک او با انسان، بیان کردند که میکروب‌های بدن و مدفوع او بسیار برای انسان مضر است. ولی رفتار سگ سبب می‌شود انسان‌ها به او بسیار نزدیک شده و این نزدیکی مشکلات خلق‌وخوی برای انسان به وجود آورد.
که مجموع این دلایل سبب دوری اما دوستی انسان با سگ شده است. در قرآن کریم شکار به‌وسیله سگ شکاری را حلال دانسته‌اند. و یا به‌عنوان نگهبان در سیره اهل‌بیت معرفی شده است. اما ورود او به داخل زندگی انسان‌ها چه از نظر دینی و چه از نظر علمی مورد قبول نیست.
اما این بدین معنا نیست که دین مبین اسلام به حقوق حیوانات اهمیت نمی‌دهد. اتفاقا پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه وسلم و ائمه معصومین علیهم‌السلام بارها و بارها به اهمیت و ارجمندی حیوانات توجه و تأکید داشتند.
از این رو می‌خواهیم به روایات بزرگان دینی خود مراجعه کنیم. اما این روایات را به دو دسته تقسیم می‌کنیم:
دسته اول روایاتی که در تأکید نگهداری از حیوانات داشتند و
دسته دوم مطالبی که در حرمت و اهمیت احترام به حیوانات گذاشتند.
دسته اول: روایات برای نگهداری از حیوانات
مردی به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله از ترس خود شکایت نمود و چاره‌ای خواست، پیامبر صلوات‌الله‌علیه فرمود: یک جفت کبوتر نگاهداری نما.
برداشت علمای دینی از این روایت این است که نگهداری از یک جفت کبوتر به‌واسطه تغذیه و آرامشی که این حیوان به صاحبش القا می‌کند بسیار برای او مفید است.
همچنین امام علی علیه‌السلام فرمود: از خدا بترسید در مورد بردگان، کنیزان و اموال بی‌زبانتان. سؤال کردند: اموال بی‌زبان چیست؟ ایشان فرمود: گوسفند، کبوتر، گربه و مانند این‌ها.
از این روایت این برداشت می‌شود که حیواناتی که در منزل نگهداری می‌شوند به گردن صاحبشان حق دارند و او باید روز قیامت در برابر این حق جوابگو باشد.
همچنین پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فرمود: گوسفند از حیوانات بهشتی است.
بدین معنا که چون حرمت ملکیت بهشت را دارد شما نیز باید به آن اهمیت دهید و ظلم در حق او نکنید.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: مؤمنی نیست که در خانه‌اش بزغاله‌ای نباشد و آن خانه مقدس و با برکت نشود و اگر دو بزغاله در این خانه باشد هر روز دو مرتبه این خانه مقدس می‌شود. مردی پرسید: چه‌گونه مقدس می‌شود؟ به آن‌ها گفته می‌شود تا هنگامی که سفره شما پاکیزه است برکت بر شماست.
این روایت تأکید دارد که در خانه خود حیوانات اهلی را نگهداری و از آن‌ها مراقبت کنید تا برکت از آن شما باشد.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: زنی به خاطر این که گربه‌ای را زندانی نمود و آن گربه از تشنگی مرد، مورد عذاب واقع شد.
این روایت نشان می‌دهد که آزار و اذیت حیوانات قطعاً در این دنیا و در روز قیامت مورد بازخواست و عذاب واقع می‌شود.
و حتا این اهمیت و محبت به حیوانات تا اینجا ادامه دارد که امام باقر علیه‌السلام فرمود: هر آن‌که ما اهل‌بیت را دوست دارد، کبوتر را نیز دوست داشته باشد.
بیان روایات و سفارشات اهل‌بیت علیهم‌السلام درباره اهمیت و نگهداری از حیوانات بسیار زیاد است که ما سعی کردیم بخشی از آن‌ها را به محضر شما برسانیم.
کلام آخر
یکی از نکات مهم این است که انسان گاهی به‌صورت ناخواسته به حیوانات آسیب وارد می‌کند. مثلاً با تولید زباله و تخلیه آن در دریا به حیوانات آسیب وارد کرده و بارها و بارها دیدیم که حیوانات را منقرض کرده‌اند. این ضرر و زیان به حیوانات با تأسف تا زمان ظهور امام زمان ارواحنا فداه ادامه دارد و می‌توان جلوی آن‌را گرفت. چون انسان‌هایی هستند که فقط هوای نفس و تمایلات دنیایی خود را می‌فهمند و به‌دنبال آن هستند.
اما در روایات بسیار متعدد در زمان ظهور امام زمان ارواحنا فداه، تمام علوم عالم برای بشر باز می‌شود. این علم و آگاهی سبب شده که ضرر و زیان به حیوانات به صفر برسد و از آن طرف چون حیوانات نیز به این آگاهی می‌رسند، دیگر شکار و اذیت از حیوان شکارچی معنایی ندارد.
ابن‌عباس که از راویان معتبر روایی است، یکی از ویژگی‌های عصر ظهور را در کتاب حلیه‌الابرار، جلد دوم، صفحه ۶۲۰؛ و کتاب غایه‌المرام، صفحه ۶۹۷ چنین بر می‌شمارد: «گرگ، میش، گاو، شیر، انسان و مار از جان خود ایمن باشند». یعنی شخصی به آن‌ها تعدی و ظلم نمی‌کند.
در روایت دیگری از پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله در کتاب بحارالانوار جلد ۵۲، صفحه ۳۰۴، که گویای اوج حفظ حقوق محیط زیست در آن عصر است، آمده: «..نامش نام من است، موقع ظهور او، پرندگان در آشیانه‌هاشان و ماهیان در دریاها با کمال آزادی و دور از هرگونه ترس تولیدنسل می‌کنند».
امید است با فرج هرچه سریع‌تر قطب عالم امکان حضرت بقیه‌الله‌الاعظم روحی و ارواح‌العالمین لتراب مقدمه‌الفداء همه انسان‌ها و حیوانات و جمادات و گیاهان و موجودات از این نعمت الهی بهره‌مند شوند.
