زهره نعلبندی
شاخه سبز- بررسی آخرین آمارها نشان می‌دهد ایران در شرایط بحرانی کم‌آبی قرار گرفته و باید تمهیداتی برای مواجهه با بحران آب يا کم‌آبی که ايران و کشورها و مناطق ديگری از جمله خاورميانه را تهديد می‌کند، اندیشیده شود.
به گزارش خبرنگار شاخه سبز، زنگ خطر بحران آب سال‌هاست در ایران به صدا درآمده اما در سال جاری به شکلی ملموس و عینی، مناطق متعددی از کشور را تحت تاثیر قرار داده است.
سخن‌گوی صنعت آب کشور با هشدار درباره ادامه روند فعلی می‌گوید: بارندگی‌ها نسبت به سال گذشته ۴۰ درصد کاهش داشته است.
او وضعیت کنونی منابع آبی کشور را «بسیار نگران‌کننده» توصیف کرده و گفته است: ما وارد پنجمین سال پیاپی خشکسالی شده‌ایم. در چنین شرایطی، مدیریت منابع به شدت پیچیده می‌شود. بدین ترتیب از دریاچه ارومیه که به احیای آن امید چندانی نیست تا اکثر قریب به اتفاق تالاب‌ها و رودخانه‌های کشور که در حال مرگ و احتضارند از یک طرف و مشکلات کمبود آب در پایتخت و دیگر مناطق شهری و روستایی که احتمال جیره‌بندی در برخی شهرها و مناطق را جدی و گریزناپذیر کرده از طرف دیگر شِمایی کلی و ترس‌ناک از وضعیت بحرانی آب در ایران به تصویر می‌کشند.
ایران با جمعیت 85 میلیون نفری سالانه بالغ بر 100 میلیارد مترمکعب آب مصرف می‌کند. از این مقدار 55 درصد از سفره‌های آب زیرزمینی و مابقی از آب‌های سطحی برداشت می‌شود. با کاهش تدریجی متوسط بارش سالانه در ایران که در یک الگوی 50 ساله حدود 20 درصد ارزیابی شده، حجم روانآب‌های کشور بیش از 50 درصد کاهش یافته و به زحمت به 45 میلیارد متر مکعب می رسد. کمتر از 40 میلیارد متر مکعب نیز حجم آب‌هایی است که سالانه به آبخوان‌ها و سفره‌های آب زیر زمینی نفوذ می‌کند.
به موازات کاهش متوسط بارش نزولات جوّی در ایران پدیدۀ دیگری که وضعیت ذخایر آب تجدیدپذیر را با چالش بیشتری روبرو می‌کند، افزایش متوسط دما در کشور است که باعث تبخیر و تعرق حدود 75 درصد کل بارش های کشور می‌شود.
در واقع از حدود 260 میلیارد مترمکعب بارش سالانه در 6 حوضۀ آبریز عمده در ایران فقط حدود 85 میلیارد متر مکعب از آن قابل استفاده است.
نکتۀ مهم دیگر الگو و میانگین بارش متفاوت در هر یک از این 6 حوضۀ آبریز و دیگر آبریزهای فرعی است که به موازات لحاظ کردن متغیر مربوط به اثر مداخلات انسانی برنامه‌ریزی برای مصرف بهینۀ آب را حیاتی و اجتناب‌ناپذیر ساخته است.
عوامل متعددی موجب ایجاد بحران آب در ایران شده‌اندکه از جمله آن تغییرات اقلیمی، مدیریت نادرست منابع آب، رشد جمعیت و شهرنشینی، توسعه ناپایدار کشاورزی
تخریب منابع طبیعی و زیست‌محیطی هستند که برای مقابله با بحران آب لازم است
یکی از مهم‌ترین راهکارها برای مقابله با بحران آب در ایران، بهبود مدیریت منابع آب است. اجرای طرح‌های جامع مدیریت منابع آب، استفاده بهینه از منابع موجود و توسعه زیرساخت‌های آبیاری مدرن می‌تواند به کاهش مصرف آب و حفظ منابع آبی کمک کند. همچنین استفاده از فناوری‌های نوین آبیاری مانند آبیاری قطره‌ای و آبیاری تحت فشار می‌تواند به میزان قابل توجهی مصرف آب در بخش کشاورزی را کاهش دهد.
افزون بر این تغییر الگوی کاشت به سمت محصولات مقاوم به کم آبی و خشکی یکی از راهکارهای مؤثر در کاهش مصرف آب است.
استفاده مجدد از آب‌های فاضلاب تصفیه شده در بخش‌های مختلف مانند کشاورزی و صنعت می‌تواند به کاهش فشار بر منابع آب‌های شیرین کمک کند. این راهکار با کاهش مصرف آب‌های تازه و استفاده مجدد از منابع موجود، باعث پایداری منابع آبی و کاهش آثار منفی بحران آب در ایران خواهد شد.
حفاظت از جنگل‌ها، مراتع و تالاب‌ها و بازسازی مناطق تخریب شده می‌تواند به افزایش ظرفیت ذخیره و تجدید منابع آبی کمک کند.
خلاصه کلام اینکه برای غلبه بر بحران آب می‌توان به بهبود مدیریت آب، توسعه روش‌های مدرن، تغییر الگوی کشت، بازچرخانی آب و حفاظت از منابع طبیعی اشاره کرد. همچنین، ذخیره‌سازی آب در مخازن مناسب می‌تواند نقش مؤثری در تأمین آب در شرایط بحرانی داشته باشد.
