زهره نعلبندی
شاخه سبز- کم آبی در قم به حدی جدی است که این روزها برای درد کمبود آب در قم نسخه‌های مختلفی پیچیده می‌شود که یکی از مهمترین این نسخه‌ها حرکت به سوی کشاورزی کم مصرف است.
به گزارش خبرنگار شاخه سبز، زمانی اهمیت آب را خواهیم فهمید که این نعمت ارزشمند را از دست دهیم، بدون آب زندگی قابل تصور نیست؛ چراکه برای انجام عمده کارهای روزمره نیازمند آب هستیم.
این روزها قطعی برق تا حدود زیادی زندگی‌ها را مختل کرده است، اما حالا تصور کنید روزی وضعیت آب نیز اینچنین شود چقدر شرایط زندگی دشوارتر خواهد شد؟
این نعمت ارزشمند نقشی حیاتی در زندگی انسان، حیوانات و گیاهان دارد. اگر آب نباشد، زندگی در کره زمین امکان‌پذیر نخواهد بود.
حتی کیفیبت زندگی نیز به وجود آب بستگی دارد و از لحظه تولد تا پایان عمر، آب در تمام جنبه‌های زندگی انسان نقش اساسی دارد. بدون آب، حیات بر روی کره زمین غیرممکن است. آب نه تنها برای رفع تشنگی ضروری است، بلکه برای کشاورزی، صنعت و بهداشت نیز حیاتی است.
بحران جدی آب و فرونشست زمین، آینده قم را با تهدیدی نگران‌کننده روبه‌رو کرده است. تنها راه عبور از این وضعیت، مدیریت تقاضا و اصلاح الگوی مصرف آب است.
طبق اعلام رسمی، قم در کنار تهران به‌عنوان یکی از دو استان کشور، در شرایط «بحرانی شدید و مطلق کم‌آبی» قرار دارد.
استان قم در منطقه خشک و نیمه‌خشک قرار دارد و با بحران کم‌آبی مواجه است لذا کشت گیاهان سازگار با کم‌آبی در قم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ چراکه استفاده از گیاهان کم‌آب‌بر به حفظ منابع آب محدود، کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی و افزایش بهره‌وری از منابع آبی کمک می‌کند.
کشت گیاهان سازگار یا کم‌آب به دلیل صرفه‌جویی در منابع آب، افزایش بهره‌ور، حفظ محیط زیست، کاهش هزینه‌ها و توسعه پایداراهمیت دارد.
بنابراین شناسایی گیاهان مناسب و کم‌آب‌بر که با شرایط اقلیمی قم سازگار هستند، از اهمیت بالایی برخوردار است همچنین استفاده از فناوری‌های نوین در آبیاری و مدیریت منابع آب می‌تواند به کاهش هدررفت آب و افزایش کارایی مصرف آب کمک کند.
یکی از کارشناسان کشاورزی با اشاره به اولویت‌بندی کشت محصولات در قم، گفت: در قم باید به سراغ گیاهانی رفت که با استرس کم‌آبی سازگارند و نیاز آبی بسیار پایینی دارند.
وی اضافه کرد: کشت گیاهان دارویی یکی از این محصولات است به عنوان مثال کشت زعفران؛ طلای سرخ، ستاره بی‌بدیل مناطق خشک که نیاز آبی بسیار کم و در مقابل ارزش اقتصادی بسیار بالا و سازگاری فوق‌العاده با اقلیم قم دارد.
این کارشناس اظهار داشت: قم در منطقه کمربند خشک جهانی قرار دارد. متوسط بارش سالانه آن زیر ۱۵۰ میلی‌متر است، در حالی که تبخیر بالقوه به بیش از ۳ هزار میلی‌متر می‌رسد! برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی طی دهه‌ها، باعث افت شدید سطح و کسری مخازن شده است لذا ادامه کشت سنتی محصولات پرآب‌بَر مثل سبزیجات برگ‌پهن، ذرت علوفه‌ای یا حتی برخی غلات در این حجم، به معنای کم‌آبی شدید در قم است. زمان آن رسیده که بپذیریم کشت هر محصولی در هر جایی ممکن نیست.
همچنین رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی از هدایت کشاورزی استان به سمت محصولات کم‌آب‌بر و استراتژیک خبر داد و گفت: کشت گندم، جو و کلزا ضمن کاهش وابستگی به منابع آبی، اقتصاد کشاورزان را تقویت کرده است.
حسین توکلی‌نکو با اشاره به نقش برجسته گندم و جو در کشاورزی استان قم اظهار داشت: استان قم به دلیل ویژگی‌ها و شرایط خاص اقلیمی خود، نیازمند هدایت به سمت کشت‌هایی است که از نظر استراتژیک و اهمیت اقتصادی دارای اولویت باشند و در عین حال کمترین وابستگی را به منابع آب زیرزمینی داشته باشند.
وی گفت: بر اساس الگوی کشت تعریف‌شده، ما به کشت محصولات پاییزه نظیر گندم، جو و کلزا روی آورده‌ایم. این انتخاب به ما امکان می‌دهد تا ضمن تأمین نیازهای کشور در حد توان استان، اقتصاد کشاورزان را تقویت کرده و استفاده بهینه‌ای از منابع موجود داشته باشیم.
رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی قم ضمن اشاره به اینکه استان قم حدود 67 هزار هکتار اراضی کشاورزی دارد، بیان کرد: از این میزان، 45 هزار هکتار به کشت زراعی و حدود 23 هزار هکتار به باغات اختصاص دارد. خوشبختانه، کشاورزان آگاه و کوشای استان قم توانسته‌اند در بسیاری از زمینه‌ها رتبه‌های ممتازی در سطح کشور کسب کنند.
وی عنوان کرد: با وجود محدودیت‌های اقلیمی و چالش‌های کمی و کیفی منابع آبی در این استان، ما موفق شده‌ایم در برخی محصولات، به‌ویژه از نظر عملکرد در واحد سطح، به رتبه‌های تک‌رقمی و جایگاه‌های برتر در سطح کشور دست یابیم.
توکلی‌نکو اذعان کرد: این موفقیت و جایگاه برتر کشوری، مرهون دانش‌پذیری و تلاش کشاورزان، فعالیت‌های دانش‌بنیان و علمی مرکز تحقیقات، مراکز رشد و واحدهای فناوری، و همچنین بدنه کارشناسی قوی سازمان جهاد کشاورزی است که به‌خوبی پاسخگوی نیازهای علمی کشاورزان بوده است.
