زهره مهرنوروزی-کلنگ احداث متروی قم سال 1388 به زمین زده شد. و اکنون بعد ازگذشت 16 سال هنوز هم مردم قم موفق نشده اند در این انبوه بر ریلی زیر زمینی جابجا شوند. پروژه مترو قم را باید به‌عنوان کلان پروژه و مهم‌ترین طرح شهری در سال‌های گذشته بعد از بلاتکلیفی مونوریل دانست. پروژه‌ای که این روزها مانند یکسال گذشته همچنان چشم‌انتظار واگذاری و تأمین واگن از طرف دولت برای راه‌اندازی است.
فاز نخست مترو از شهرک شهدای کامکار تا میدان شهید مطهری اجرایی شده است که دو ایستگاه آن با پیشرفت بیش از 90 درصدی و مابقی با بیش از 70 درصد، فرصتی را فراهم کرده که هرچه سریع‌تر قم نیز به شهرهای ریلی درون‌شهری کشور تبدیل شود. اما در این پروژه مهم زیرزمینی که در معرض دید شهروندان نیست اتفاقات عمرانی بی‌شماری انجام شده که از آن جمله می‌توان به اجرای 30 هزار تُن آرماتوربندی، 393 هزار مترمکعب بتن‌ریزی اشاره کرد. 2 میلیون و 270 هزار مترمکعب حفاری و خاک‌برداری شاید در نگاه نخست یک عدد به چشم آید، اما اگر آن را با کامیون‌های 10 تنی مقایسه کرد آنگاه 227 هزار دستگاه کامیون قطعاً بیشتر خودنمایی می‌کند.
احداث 84 هزار مترمربع زیربنا و 17 هزار و 500 متر روسازی تونل و دپو در کنار 402 هزار مترمربع تملک فضای شهری و آزادسازی آن‌ها از دیگر آمارهای قابل‌توجه پروژه بزرگ مترو است.
انعقاد قرارداد تأمین و طراحی واگن به ارزش 85 میلیون یورو و همچنین انعقاد قرارداد و تأمین تجهیزات به ارزش 28 میلیون یورو نیز گوشه دیگری از اقدامات مالی پروژه مترو است.
انطور که از شواهد پیداست مشکل اصلی متروی قم تامین واگن است .
محمدرضا انگشت‌باف مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل ریلی شهرداری قم در گفت‌وگو با تسنیم با اشاره به آخرین وضعیت پروژه مترو، از آماده بهره‌برداری شدن قطعه نخست خط یک و پیشرفت قابل توجه در اجرای فاز دوم این پروژه مهم شهری خبر داد.
وی درباره جزئیات این پروژه گفت: خط یک مترو قم با طول 14.8 کیلومتر در دو فاز طراحی شده که بخش اول آن به طول 6 کیلومتر آماده بهره‌برداری است. این قطعه شامل تونل و زیرساخت‌هایی است که عملیات اجرایی آن به اتمام رسیده است.
مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل ریلی شهرداری قم با بیان اینکه فاز دوم این خط، مسیر میدان مطهری تا مسجد مقدس جمکران را شامل می‌شود، اظهار داشت: این مسیر به عنوان اتصال‌دهنده حرم حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها به مسجد مقدس جمکران از اهمیت زیادی برخوردار است. طبق دستور شهردار قم، اجرای این فاز آغاز شده و فعالیت‌ها به‌طور مستمر در حال انجام است.
انگشت‌باف با اشاره به اقدامات سال گذشته سازمان حمل‌ونقل ریلی خاطرنشان کرد: سه قرارداد اصلی شامل قرارداد مشاور، احداث ایستگاه بیمارستان نکویی و حفر تونل آخرین قطعه خط یک از میدان بقیه‌الله تا مسجد مقدس جمکران منعقد شده است. از مجموع 14.8 کیلومتر مسیر این خط، تنها 1800 متر باقی مانده که در حال اجرا است و با تکمیل 600 متر دیگر، کل تونل خط یک مترو قم کامل خواهد شد.
مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل ریلی شهرداری قم ادامه داد: فاز دوم پروژه شامل هشت ایستگاه و هشت کیلومتر مسیر است که در چند مرحله برنامه‌ریزی شده است. در گام نخست، قرار است 3.5 کیلومتر از این فاز وارد مدار شود که شامل احداث ایستگاه بیمارستان نکویی نیز هست.
وی افزود: پیمانکار ایستگاه نکویی تعیین شده و فعالیت خود را آغاز کرده است. همچنین برنامه‌ریزی برای انعقاد چندین قرارداد جدید و برگزاری مناقصات برای سایر ایستگاه‌ها در دستور کار قرار دارد تا در مهرماه سال 1407 شاهد بهره‌برداری از این بخش باشیم.
انگشت‌باف در خصوص تأمین واگن‌های مورد نیاز گفت: تأمین واگن‌ها بر عهده شهرداری نیست و مسئولیت آن با وزارت کشور و دولت است. قرارداد مربوطه با کشور چین و شرکت "پوژن" امضا شده و در صورت پرداخت پیش‌پرداخت، تأمین واگن برای قم و سایر کلانشهرها در دستور کار قرار خواهد گرفت. وزارت کشور در این زمینه گام‌های مثبتی برداشته است.
وی با تأکید بر کیفیت بالای این پروژه گفت: تونل مترو قم در عمق 18 متری زمین اجرا شده و ایستگاه‌های آن از باکیفیت‌ترین نمونه‌های موجود در کشور هستند. در این پروژه هم الزامات پدافند غیرعامل رعایت شده و هم مسائل ایمنی در طراحی و اجرا مدنظر قرار گرفته است.
مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل ریلی شهرداری قم در پایان خاطرنشان کرد: بخش زیادی از تجهیزات، ادوات و روسازی مترو با تکیه بر توان داخلی و همکاری با دانشگاه‌ها و صنعت بومی‌سازی شده و در حوزه مهندسی نیز طراحی و اجرا توسط مهندسان داخلی صورت گرفته است. هدف اصلی ما در این پروژه، استفاده حداکثری از ظرفیت‌های داخلی کشور بوده است.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری قم از آغاز فاز جدید توسعه متروی این شهر با تامین واگن از طریق صنعت داخلی خبر داد و گفت: کارخانه واگن‌سازی پارس مپنا نخستین رام واگن متروی قم را آماده تحویل کرده است.
به گزارش از روابط‌عمومی استانداری قم، خسرو سامری به همراه شهردار قم و جمعی از مدیران شهری در حاشیه بازدید از کارخانه واگن‌سازی پارس مپنا در اراک، با اشاره به توانمندی‌های داخلی در تولید ناوگان ریلی شهری، افزود: مجموعه واگن‌سازی پارس تجربه موفقی در طراحی و ساخت انواع واگن‌های مترو، مسافری و کاری دارد و می‌تواند نیازهای متروی قم را پاسخ دهد.
وی با اشاره به تقسیم‌بندی تامین واگن‌ها در مرحله اول پروژه، اضافه کرد: برای تست و بهره‌برداری اولیه، بخشی از واگن‌ها از صنعت داخلی تهیه خواهد شد؛ قرارداد مرتبط با این موضوع در چارچوب مصوبات شورای اسلامی شهر قم در حال نهایی شدن است و پیش‌بینی می‌شود هفته آینده به امضا برسد.
وی ادامه داد: کارخانه واگن‌سازی پارس موفق شده یک رام واگن را آماده تحویل کند و در صورت تداوم روند کنونی، سایر واگن‌ها نیز مطابق برنامه زمان‌بندی تحویل خواهند شد.
حمایت دولت و پیگیری استاندار قم
سامری همچنین از اقدامات استاندار قم در پیگیری تامین ارز مورد نیاز برای واردات تجهیزات مترو خبر داد و گفت: با حمایت‌های صورت‌گرفته و نیز مصوبه اخیر دولت مبنی بر مجوز انتشار شش هزار میلیارد تومان اوراق مالی، روند اجرای خط یک مترو با سرعت بیشتری ادامه می‌یابد.
آغاز مطالعات فاز دوم
وی با تاکید بر عزم مجموعه مدیریت استان برای راه‌اندازی فاز نخست مترو، خاطرنشان کرد: تلاش داریم با همراهی شهرداری و حمایت دولت، فاز اول این پروژه به بهره‌برداری برسد و در ادامه نیز مطالعات فاز دوم مترو از ترمینال جنوب تا پردیسان آغاز خواهد شد.
وی با قدردانی از همه نهادهای دخیل در پیشبرد پروژه مترو قم ابراز امیدواری کرد: با همدلی و تامین به‌موقع منابع مالی، شهروندان قمی در آینده‌ای نزدیک از خدمات حمل‌ونقل ریلی شهری بهره‌مند شوند.
مترو به عنوان یک وسیله حمل و نقل عمومی در شهرها نقش حیاتی در کاهش ترافیک، آلودگی هوا و صوتی، و همچنین کاهش مصرف انرژی دارد. این وسیله نقلیه می‌تواند با جابجایی انبوه مسافران، به بهبود کیفیت زندگی شهری و افزایش کارایی حمل و نقل کمک کند.
در واقع مترو با ظرفیت بالای خود و حرکت مستقل از ترافیک جاده‌ای، می‌تواند به طور قابل توجهی زمان سفر مسافران را کاهش دهد و از ازدحام در خیابان‌ها بکاهد. این امر به ویژه در شهرهای بزرگ که با معضل ترافیک سنگین مواجه هستند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.بی تردید مترو می تواند از آلودگی هوای قم که در اثر سوخت های فسیلی رو به آلوده شدن جدی پیش می رود جلو گیری کند. اکنون با توجه به گفته مسئولان باید چشم براه بمانیم و ببینیم متروی قم آینده درخشان را برای ما قمی ها به ارمغان خواهد آورد و یا با وعده های ناتمام ما را همچنان چشم براه خواهد گذاشت؟
