زهره مهرنوروزی-روابط خارجی با کشورهای همسایه یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده در سیاست‌های جهانی و منطقه‌ای هر کشور به شمار می‌آید. این روابط تاثیرات قابل توجهی در زمینه‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دارد.
یکی از اصلی‌ترین دلایل برقراری روابط نزدیک با کشورهای همسایه، حفظ امنیت ملی است. کشورهای همسایه می‌توانند به عنوان حائل‌های امنیتی عمل کنند و در صورت بروز بحران‌های امنیتی، همکاریهای دوجانبه می‌توانند به کاهش تنش‌ها و درگیری‌ها کمک کنند که می توان سفرهای پزشکیان به کشورهای همسایه را در این راهبرد مورد بررسی قرار داد.
تقویت روابط تجاری و اقتصادی با پاکستان
رئیس جمهورکشورمان امروز عازم پاکستان می شود با بیان این که در سفر به پاکستان به دنبال تقویت روابط تجاری و اقتصادی با این کشور هستیم گفت: بازارهای مرزی و ارتباطات هوایی و دریایی می‌تواند زمینه‌های همکاری بیشتری را فراهم کند.
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور کشورمان، پیش از سفر به پاکستان در سخنانی تأکید کرد که این کشور همواره به شدت تجاوزات اسرائیل و آمریکا به خاک ایران را محکوم کرده است.
وی افزود: مجلس پاکستان نیز این تجاوزات را محکوم و اعلام کرده است که در صورت نیاز، تمامیت ارضی کشورمان و حمایت از دولت و ملت ایران را مورد توجه قرار خواهد داد.
پزشکیان ضمن قدردانی از تلاش‌های پاکستان در این راستا، اظهار داشت: در این سفر به دنبال تقویت روابط تجاری و اقتصادی با پاکستان هستیم. بازارهای مرزی و ارتباطات هوایی و دریایی می‌تواند زمینه‌های همکاری بیشتری را فراهم کند. همچنین، با اتصال به راه ابریشم که در حال حاضر بین چین و پاکستان در حال اجراست، می‌توانیم از طریق ایران به اروپا متصل شویم.
وی همچنین به هدف‌گذاری برای ارتقا حجم تجارت بین دو کشور به نزدیک ۱۰ میلیارد دلار اشاره کرد و افزود: در این سفر مسائل امنیتی و مرزی منطقه نیز برای ما و برادران عزیزمان در پاکستان بسیار حائز اهمیت است. ما در تلاش خواهیم بود تا با هماهنگی‌های لازم، امنیت منطقه را برقرار کنیم.
پزشکیان در پایان گفت: دشمنان همواره در تلاشند تا بین کشورهای اسلامی اختلاف ایجاد کنند، اما ما مصمم هستیم که وحدت و انسجام را بین ایران و پاکستان تقویت کنیم.
هادی محمدی کارشناس ارشد علوم سیاسی در این رابطه می گوید: دیپلماسی و روابط خارجی همواره یکی از ارکان اساسی توسعه کشورها به شمار می‌رود. در این راستا، هادی محمدی، کارشناس امور بین‌الملل، به بررسی اهمیت روابط خارجی ایران با پاکستان پرداخته است.
وی در ادامه گفت: دو کشور ایران و پاکستان با اشتراکات فرهنگی، تاریخی و مذهبی، فرصت‌های بی‌نظیری برای همکاری دارند. وی تأکید می‌کند که این روابط می‌تواند در عرصه‌های مختلف اقتصادی، امنیتی و سیاسی نقش کلیدی ایفا کند.
محمدی تصریح کرد: گسترش تعاملات اقتصادی می‌تواند به افزایش تجارت مرزی و رشد اقتصادی منجر شود. همچنین، همکاریهای دو کشور در زمینه مبارزه با تروریسم و تامین امنیت مرزها، به ثبات منطقه کمک خواهد کرد.
این کارشناس ارشد علوم سیاسی گفت: از بعد فرهنگی نیز، محمدی معتقد است که تقویت روابط فرهنگی و تبادل تجربیات می‌تواند منجر به نزدیکی بیشتر دو ملت شود. او به تبادل دانشجو، برگزاری جشنواره‌های مشترک و پروژه‌های فرهنگی اشاره می‌کند که همگی در این راستا مؤثر خواهند بود.
در نهایت، این کارشناس بر لزوم تقویت دیپلماسی در سطح منطقه‌ای تأکید کرده و خاطرنشان می‌کند که ایران و پاکستان باید از ظرفیت‌های خود برای ایجاد یک منطقه پایدار و امن بهره‌برداری کنند.
وی اهمیت روابط خارجی با پاکستان را نه تنها از منظر اقتصادی، بلکه به عنوان عاملی مؤثر در ایجاد امنیت و ثبات در منطقه‌ای پر چالش می‌داند.
شاید جان کلام درسفر پزشکیان به پاکستان را بتوان در مقاله سید عباس عراقچی مطالعه کرد که در رسانه ها منتشر شده است ونتها به بخش هایی از این مقاله درادامه می پردازیم. عراقچی می نویسد:
یکی از اصول بنیادین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، گسترش روابطی قوی، باثبات و مبتنی بر منافع متقابل با کشورهای همسایه است.
در این چارچوب، روابط ما با پاکستان جایگاهی ویژه دارد؛ رابطه‌ای که تنها بر مبنای مجاورت جغرافیایی تعریف نمی‌شود، بلکه ریشه در قرن‌ها تجربه مشترک تمدنی، همسویی مذهبی، پیوندهای فرهنگی و منافع راهبردی همگرا دارد. ایران و پاکستان به‌عنوان دو کشور مستقل که در نقطه‌ای راهبردی از قاره آسیا قرار گرفته‌اند، نه‌تنها می‌توانند از شراکتی پایدار سود ببرند، بلکه توان آن را دارند که نقشی تعیین‌کننده در آینده منطقه ایفا کنند. سفر آتی رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان به پاکستان، نماد این شتاب روزافزون در روابط دوجانبه است. این سفر در ادامه‌ی تاریخچه‌ای از تعاملات سطح بالا، از جمله سفر تاریخی رئیس‌جمهور فقید، سید ابراهیم رئیسی، به اسلام‌آباد و سفر متقابل نخست‌وزیر شهباز شریف به تهران انجام می‌شود. این تبادلات و مشورت‌های دیپلماتیک مستمر میان مقامات عالی‌رتبه دو کشور، فراتر از مناسبات تشریفاتی هستند و نشان از همسویی راهبردی عمیقی دارند. این روند نشان می‌دهد که دو کشور آگاهانه و با نگاهی هدفمند، در حال ارتقا روابط خود به سطحی تأثیرگذار در معادلات منطقه‌ای هستند. ایران و پاکستان دارای مرزی ۹۰۰ کیلومتری هستند که صرفاً خطی برای جدایی دو کشور نیست، بلکه پلی است که قرن‌ها ملل و تمدن‌ها را به هم متصل کرده است. در این مرز، نه‌تنها کالا بلکه اندیشه‌ها، زبان‌ها، اشعار و باورهایی جریان یافته‌اند که تا امروز جوامع ما را سرزنده نگه داشته‌اند. از آئین نوروز تا سنت‌های مشترک صوفیانه، این پیوندهای فرهنگی و معنوی، حس اعتماد و آشنایی پایداری را پدید آورده‌اند که پایه‌ای برای همکاریهای سیاسی محسوب
می‌شود. این پیوند با نزدیکی مذهبی نیز تقویت می‌شود. ایران و پاکستان به‌عنوان دو ملت مسلمان پرافتخار، بر اصول اسلامی چون عدالت، شفقت و همبستگی استوارند. این ارزش‌ها نه‌تنها عامل انسجام درونی‌اند، بلکه جهت‌دهنده رفتار بین‌المللی ما نیز هستند. همین ارزش‌هاست که ما را وادار می‌کند در حمایت از آرمان‌هایی چون مسأله فلسطین در کنار هم بایستیم، در برابر ظلم سکوت نکنیم و صلح را از مسیر همکاری و احترام متقابل پیگیری کنیم.
وی یاد آور شده است:در شرایطی که تهدیدهای فراملی، امنیت مشترک ما را به خطر انداخته‌اند، ایران و پاکستان با هوشیاری در برابر شبکه‌های تروریستی فعال در مناطق مرزی ایستاده‌اند. هماهنگی در مبارزه با تروریسم یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. در کنار این تهدیدهای محلی، هر دو کشور با چالش‌های راهبردی وسیع‌تری نیز روبرو هستند، از جمله اقدامات تهاجمی و بی‌ثبات‌کننده در منطقه. نسل‌کشی رژیم صهیونیستی در غزه، اشغال سوریه و لبنان، و حملات اخیر بی‌دلیل به خاک ایران، همگی ضرورت واکنش مشترک و هماهنگ به نیروهای آشوب‌طلب و سلطه‌جو را برجسته می‌سازد. دولت‌های مسئول نمی‌توانند در برابر چنین تهدیدهایی سکوت کنند. زمان آن رسیده است که هماهنگی امنیتی را تعمیق ببخشیم و موضعی روشن و واحد در مجامع بین‌المللی اتخاذ کنیم. در این راستا، ایران موضع اصولی دولت پاکستان را در محکومیت بی‌قید و شرط تجاوز نظامی اسرائیل و آمریکا به خاک ایران در ژوئن ۲۰۲۵، عمیقاً ارج می‌نهد. در زمانی که قدرت‌های غربی طرف اشتباه تاریخ را گرفتند، پاکستان با صلابت از حقوق بین‌الملل، ثبات منطقه‌ای و همبستگی با همسایه‌اش دفاع کرد.
همچنین در بخشی از مقاله وزیر امور خارچه ایران آمده است:همچنین حمایت صمیمانه مردم پاکستان بسیار تأثیرگذار بود. ابراز همدلی‌های خودجوش آنان، انعکاسی عمیق در دل جامعه ایران داشت. مردم ایران با سپاس‌گزاری صحنه‌هایی را دیدند که در آن برادران و خواهران پاکستانی‌شان صدای خود را برای حمایت از ایران بلند کردند. این همبستگی و همدلی هرگز فراموش نخواهد شد؛ چراکه بار دیگر عمق پیوند میان دو ملت و قدرت ارزش‌های مشترک‌مان را یادآور شد.
سفر رئیس‌جمهور پزشکیان فرصتی است نه‌فقط برای تجدید تعهدات، بلکه برای بازاندیشی در چشم‌اندازها. در این مسیر، می‌توانیم از الهام‌بخش بزرگ، علامه اقبال شاعر ملی پاکستان و شیفته‌ی اندیشه‌ی ایرانی الهام بگیریم که یادآور شد: «ملت‌ها در دل شاعران زاده می‌شوند؛ در دست سیاستمداران یا رشد می‌کنند یا می‌میرند.»
اکنون وظیفه ماست که اطمینان حاصل کنیم ایران و پاکستان نه‌تنها رشد می‌کنند، بلکه دوشادوش هم به‌عنوان معماران آینده‌ای صلح‌آمیز، چندفرهنگی و همگرا در منطقه، سربرمی‌آورند. دوستی ما یادگار گذشته نیست؛ سرمایه‌ای راهبردی برای آینده است. در وحدت، قدرت نهفته است؛ در همکاری، هدف نمایان می‌شود؛ و در احترام متقابل، بنیانی برای صلح پایدار و پیشرفت مشترک شکل می‌گیرد.
اهمیت روابط دیپلماتیک با کشورهای همسایه
لیلا رحیمی از دیگرکارشناسان امور بین المل می گوید: روابط اقتصادی با کشورهای همسایه به افزایش تجارت، تبادل کالا و خدمات و جذب سرمایه‌گذاری خارجی کمک می‌کند. ایجاد توافق‌های تجاری و اقتصادی می‌تواند به بهبود شرایط اقتصادی کشورها منجر شود و فرصت‌های شغلی جدیدی را ایجاد کند.
وی افزود: تعاملات فرهنگی می‌تواند فهم و آگاهی میان ملت‌ها را افزایش دهد و عوامل مشترک فرهنگی و تاریخی را مسلط کند. با ایجاد برنامه‌های تبادل فرهنگی، کشورها می‌توانند به درک بهتری از یکدیگر دست یابند و از تنوع فرهنگی خود بهره‌برداری کنند.
این کارشناس بیان کرد: چالش‌های زیست‌محیطی مانند تغییرات اقلیمی و مدیریت منابع طبیعی نیازمند همکاریهای بین‌المللی هستند. کشورهای همسایه باید برای حل این چالش‌ها فعالیت‌های مشترکی را برنامه‌ریزی و اجرا کنند تا به حفظ محیط زیست و منابع طبیعی کمک کنند.
وی اظهارداشت: کشورهای همسایه معمولاً با تهدیدات مشترکی نظیر تروریسم، قاچاق مواد مخدر و دیگر شکل‌های جنایت سازمان‌یافته مواجه‌اند. همکاریهای بین‌کشوری در این زمینه می‌تواند به بهبود امنیت و ثبات منطقه‌ای منجر شود.
رحیمی تاکید کرد: روابط خوب با کشورهای همسایه به تقویت دیپلماسی و مذاکرات بین‌المللی کمک می‌کند. کشورهایی که روابط دیپلماتیک برقراری می‌کنند، در زمان بحران‌ها می‌توانند به آسانی گفت‌وگوها و همکاریهای مشترک را آغاز کنند. کشورهای همسایه می‌توانند در پروژه‌های توسعه پایدار همکاری کنند و به اشتراک‌گذاری تجربیات موفق بپردازند. این نوع همکاری می‌تواند به بهبود سطح زندگی مردم و تحقق اهداف توسعه پایدار کمک کند.
در نهایت اینکه روابط خارجی با کشورهای همسایه به عنوان یک راهبرد ضرورتی غیرقابل انکار است و سفر پزشکیان به پاکستان چند هدف متعالی را دنبال می کند. در واقع این روابط می‌توانند به بهبود امنیت، توسعه اقتصادی، تقویت همکاریهای فرهنگی و اجتماعی، و در پی آن، ایجاد یک منطقه پایدار و امن منجر شوند. اما لازم است برای تحقق این اهداف، کشورهای همسایه باید به دیپلماسی فعال و هوشمندانه‌تر روی بیاورند و به تعاملات سازنده توجه بیشتری داشته باشند. در اینجا، توجه به منافع مشترک و احترام به حاکمیت ملی یکدیگر، کلید موفقیت در این عرصه خواهد بود.
