فاطمه مداح نظری - حتما تا به حال متوجه شده‌اید که هنگام خرید، قیمت طیف وسیعی از کالاها و خدماتی که خریداری می‌کنید افزایش یافته است و حتی این افزایش چیزی بیش از توقع، نامعقول و سطح انتظار مردم در جامعه است. به زبان ساده، اگر کالای موجود در سبد خرید شما در سال گذشته ۱٬۰۰۰ تومان و اکنون ۱٬۵۰۰ تومان قیمت دارد، این «تورم» است. به طور دقیق‌تر، تورم به عنوان افزایش مداوم در سطح کلی قیمت‌ها تعریف می‌شود.
در حالی که تورم تا سطح مشخصی دارایی، مزایایی برای اقتصاد یک کشور است، افزایش آن پیامدهای متعددی هم برای اقتصاد کشور و هم برای شهروندان دارد. زمانی که نرخ آن بالاست، قیمت‌ها به طور چشمگیری افزایش یافته و ارزش پول کاهش می‌یابد. همچنین، زمانی که نرخ تورم خیلی بالا می‌رود، می تواند در ایجاد رکود نقش داشته باشد.
ریشه تورم، افزایش عرضه پول است که می‌تواند از طریق مکانیسم‌های مختلف در اقتصاد انجام شود. مکانیسم‌های افزایش تورم را می‌توان به سه دسته تورم ناشی از فشار تقاضا، اثر فشار هزینه و انتظارات تورمی طبقه‌بندی کرد.
یکی از رایج ترین روش ها در چنین شرایطی، تعویض پول ملی یا حذف چند صفر از اسکناسهای رایج اســت تا پول جدیدی جایگزین شود.
هدف از این اقدام، تسهیل مبادلات و نظم بخشی به امور پولی و مالی است. در برخی از کشورهای دچار تورم شــدید، نقل شــده که مردم برای خرید یک کیلو گوشــت، ناچار بوده اند، ساکی پر از پول با خود ببرند؛ یعنی ارزش پول به قــدری کاهش یافته که برای انجام خریدهای روزمره باید حجم زیادی اسکناس جابه جا شود. تجربه اصالح پول ملی در کشورهای مختلف از جمله در منطقه ما، قابل توجه است. ترکیه این اصالح را دست کم دو بار انجام داد؛ در یکی از مهم ترین اقدامات خود ۶ صفر از واحد پول ملــی اش را حذف کرد و بدین ترتیب، تغییر مهمی در بازار ایجاد شــد.
نکته مهم اما این اســت که حذف صفر از پول ملی باید زمانی انجام شود که تورم به طور پایدار مهار شده باشد.
طبق گزارش تحلیلی از وضعیت تورم در تیر ماه امسال از سوی مرکز آمار ایران چنین آمده است که تورم نقطه‌ای ۴۱.۲٪ است این یعنی مردم در تیرماه امسال (۱۴۰۴) برای خرید یک سبد خاص کالاها و خدمات، به‌طور میانگین ۴۱.۲ درصد بیشتر از تیرماه پارسال هزینه کرده‌اند.
تورم ماهانه ۳.۵٪ است یعنی قیمت‌ها در تیرماه ۳.۵ درصد بیشتر از خرداد شده‌اند. به عبارتی خانوارها برای تهیه یک سبد خاص کالا و خدمات، ۳.۵درصد بیشتر هزینه کرده اند.
تورم در گروه خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات: ۵.۱٪ بوده است. یعنی خانوارها برای تهیه یک سبد مواد غذایی و نوشیدنی در یک ماه اخیر افزایش ۵.۱درصدی را شاهد بوده اند.
تورم سالانه نیز ۳۵.۳٪. است این یعنی در ۱۲ ماه منتهی به تیر ۱۴۰۴، هزینه زندگی مردم به‌طور میانگین ۳۵.۳ درصد بیشتر از ۱۲ ماه قبل از آن شده است.
با توجه به داده های ارائه شده نکات راهبردی نیز وجود دارد. رشد بالای تورم نقطه‌ای (۴۱.۲٪) نشان می‌دهد که قیمت‌ها نسبت به سال گذشته به‌شدت افزایش یافته و فشار اصلی بر قدرت خرید مردم وارد آمده است، به‌ویژه در اقلام خوراکی.
تورم ماهانه ۳.۵ درصدی، آن هم در شرایط رکودی، نشانه‌ای از نبود ثبات در بازارها می باشد؛ این موضوع ناشی از افزایش نرخ ارز، تغییر نظام قیمت گذاری ارز در بودجه، فوران انتظارات تورمی و شوک های ژئوپلیتیک اخیر است.
سهم بالای خوراکی‌ها در تورم (۵.۱٪) گواه آن است ک خانوارها بیشترین فشار را در تأمین "مایحتاج روزمره " احساس می‌کنند. این مسئله باعث افزایش شکاف طبقاتی می شود.
افزایش تورم سالانه به ۳۵.۳٪ نشان می‌دهد سیاست‌های مهار تورم تا اینجا ناکارآمد بوده یا به‌درستی اجرا نشده‌اند؛ انتظارات تورمی همچنان بالاست و اعتماد عمومی به ثبات اقتصادی تضعیف شده است.
با همه این تفاسیر، اجرای سیاست‌های گسترده حمایتی و پرداخت یارانه‌های نقدی و کالایی از سوی دولت، همچون ضربه گیری، باعث کاهش فشار بر معیشت برخی اقشار شده است.
با بررسی های انجام شده کرمانشاه، صاحب کمترین نرخ تورم کشور شد. در جدیدترین گزارش مرکز آمار ایران، استان کرمانشاه با ثبت نرخ تورم سالانه ۳۱.۸ درصد در تیرماه ۱۴۰۴، موفق شد کمترین تورم کشور را به خود اختصاص دهد؛ آماری که نه‌تنها ۳.۵ درصد از میانگین کشوری پایین‌تر است، بلکه نشانه‌ای جدی از تداوم روند مثبت اقتصادی در این استان غربی به شمار می‌رود.
