زهره مهرنوروزی- جایزه صلح نوبل، نمادی که روزگاری تجسم آرمان‌های بشری بود، امروز بیش از آن‌که بازتاب حقیقت باشد، آینه‌ای از سیاست‌زدگی جهانی شده است. جایزه صلح نوبل یکی از پنج جایزه‌ای است که طبق وصیت آلفرد نوبل، مخترع دینامیت و صنعتگر سوئدی، از سال ۱۹۰۱ اهدا می‌شود. در متن وصیت‌نامه نوبل آمده است که این جایزه باید به فردی تعلق گیرد که:
«بیشترین یا بهترین تلاش را برای تقویت دوستی بین ملت‌ها، حذف یا محدود ساختن ارتش‌های رسمی و دائمی، و برگزاری و ترویج کنگره‌های صلح انجام داده باشد». این فلسفه، برخلاف سایر جوایز نوبل که در سوئد اهدا می‌شوند، توسط کمیته نوبل نروژ در شهر اسلو مدیریت می‌شود. دلیل این انتخاب، بی‌طرفی نسبی نروژ در منازعات جهانی در زمان نوبل بود. جایزه نوبل، روزگاری تجسم آرمان‌های بشری بود؛ نمادی از علم، صلح، و انسان‌دوستی. اما امروز، این نشان جهانی بیش از آن‌که بازتاب حقیقت باشد، آینه‌ای از سیاست‌زدگی شده است. انتخاب‌های اخیر کمیته نوبل، به‌ویژه در حوزه صلح، پرسش‌هایی جدی درباره معیارهای این جایزه مطرح کرده‌اند: آیا نوبل هنوز هم به شایستگان تعلق می‌گیرد، یا به کسانی که در بازی قدرت، مهره‌ای مؤثرترند؟
در گذشته، نام‌هایی چون مارتین لوتر کینگ، نلسون ماندلا، و مادر ترزا، اعتبار نوبل را تضمین می‌کردند. اما در سال‌های اخیر، انتخاب‌هایی چون هنری کیسینجر یا تلاش‌های ناکام برای اعطای نوبل به دونالد ترامپ، نشان داده‌اند که معیارهای اخلاقی جای خود را به ملاحظات ژئوپلیتیک داده‌اند. در سال ۲۰۲۴، جایزه صلح نوبل به کنفدراسیون قربانیان بمب‌های اتمی ژاپن (نیهون هیدانکیو) تعلق گرفت؛ اقدامی که در ظاهر انسانی و ضدجنگ بود، اما در بستر رقابت‌های جهانی با چین و آمریکا، رنگ و بوی سیاسی گرفت. این انتخاب، گرچه قابل احترام است، اما باز هم نشان داد که نوبل، بیش از آن‌که به کنش‌گران مستقل تعلق گیرد، به نمادهای قابل استفاده در بازی‌های دیپلماتیک داده می‌شود.
واکنش‌ها به عدم اعطای نوبل به ترامپ، از سوی کاخ سفید با عباراتی چون «ترجیح سیاست بر صلح» همراه بود. این واکنش‌ها نشان می‌دهند که نوبل، دیگر نه یک جایزه، بلکه یک ابزار مشروعیت‌بخشی است. حتی برخی رسانه‌ها، نوبل را «جایزه‌ای که فقط ترامپ را کم دارد» توصیف کردند.
در جنایت های دوسال گذشته غزه چه کسی نمی داند که دولت آمریکا مستقیم و غیر مستقیم مدیریت نسل کشی ها را بر عهده داشت. چه کسی می تواند انکار کند نزدیک به 300 خبرنگاری که در ماجرای غزه به شهادت رسیدند با حمایت های دولت آمریکا رخ داد. هیچ جنایتی در غزه در چشم جهان و آمریکا پنهان نیست.اما رسانه های غربی بارها ترامپ را کاندید دریافت صلح نوبل دانستند. هنوز چند ماهی از جنایت اسراییل در شهادت مردم و سرداران ما نگذشته است عملیاتی غافلگیرانه سرداران ما با حمایت های اطلاعاتی سرداران ما را به شهادت رساند. هرکجا نام ترامپ آمده نوعی خشنونت اشکار علیه بشریت هم دیده می شود پس این فرد کاندید مناسبی برای دریافت جایزه صلح نوبل نبود.
جایزه نوبل، اگر بخواهد اعتبار خود را حفظ کند، باید به معیارهای اصیل بازگردد: حقیقت، انسان‌دوستی، و شجاعت اخلاقی. در غیر این صورت، این نماد جهانی به ابتذالی سیاسی بدل خواهد شد که نه صلح را ترویج می‌دهد، نه علم را گرامی می‌دارد. در جهانی که حقیقت قربانی سیاست شده، شاید نوبل هم دیگر جایزه‌ای برای حقیقت نیست، بلکه مدالی برای بازیگران قدرت است.
