ویژه هفته پژوهش بررسی میشود؛
هدی سادات چاوشیهمانطور که در آموزههای دینی ماست، خروج از استضعاف و حرکت بهسوی آبادانی زمین، تکلیفی الهی است. روایت است که پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله میفرمایند: «إِذَا قَامَتِ السَّاعَةُ وَ فِي يَدِ أَحَدِكُمْ فَسِيلَةٌ، فَلْيَغْرِسْهَا: هرگاه قیامت برپا شد و نهالی در دست یکی از شماست، اگر میتواند آن را بکارد». این، رمز حرکت و تلاش در راه خدا، حتا در سختترین شرایط است. جامعه الهی و امامزمانپسند، نه با حرف، خیالبافی و سکون، که با «جَهد» و «تلاش» و «پژوهش» برای زدودن جهل و استضعاف فکری محقق میشود.
و از مؤثرترین و پرنتیجهترین کارهایی که جوانان باید بخشی از فراغت خود را بدان اختصاص دهند، «مطالعه» و «پژوهش» است. با تأسف جوانان ما بیش از آنکه به این امر حیاتی توجه کنند، بیشتر به مسائل واهی و عمدتا متفرقه پرداخته و به خود و آینده خویش زیان میرسانند. شاید علت، غفلت از نقش معجزهآسای مطالعه باشد که آنان را از این آب حیات دور کرده است.
اگر میبینیم دانشمندان بزرگ به درجات عالی رسیدهاند، حاصل مطالعه است. اگر مشکلات زندگی حل شده و رفاه نصیب بشر شده، حاصل پژوهشهای بیوقفه است و کشت و زرع. اگر رستگاران در عالم الگوی سعادتمندی و کارگزاران سازندگی در راه و مسیر اهلبیت هستند، از مطالعه و دقت و پژوهش در منش حضرات معصوم علیهاالسلام است و پیروی و اطاعت از پیامبر گرامی اسلام و قول حضرت عزوجل. گزارشها نشان میدهد در کشورهایی که سرانه مطالعه بالاتر است، پیشرفتها چشمگیرتر و استقلال فکری، راسختر است. تمام پیشرفتهای بشر، حاصل کنجکاوی و پژوهش در اسرار جهان هستی است و برگرفته از تدبر در آیات و رموز الهی در قرآن؛ این آخرین و کاملترین کتاب به فرستاده خداوند باریتعالی از طریق وحی.
یکی از خبرنگاران از دانشمندی پرسیده بود: «علت عقبماندگی آدمیان و این جنگها چیست؟» پاسخ شنید: «کم و گزاف مطالعه میکنند..». اما چرا؟ آیا جز این است که گاه رسانهها و فضای مجازی در جهان حاضر، بهجای معرفی دانشمندان و مفاخر راستین، قهرماننمایان هرزه و سودجو را میستایند و سرمشق جوانان قرار میدهند؟ این انحراف، میل به قهرمان شدن کاذب را دامن میزند و نسل را از سرچشمه حقیقی عزت دور میکند.
اما یک پرسش بنیادیتر اینجاست؛ آیا لازم است که جوان مسلمان، علوم ناب برجایمانده از حضرت رسول صلیاللهعلیهوآله و اهلبیت علیهمالسلام را رها کند و بخواهد همه چیز را از نو و با نگاهی خودبنیاد کشف کند؟ امام صادق علیهالسلام در حدیثی گوهربار میفرمایند: «الْعِلْمُ نُورٌ يَقْذِفُهُ اللَّهُ فِي قَلْبِ مَنْ يَشَاءُ: علم، نوری است که خداوند در قلب هر که بخواهد میاندازد». این اشاره به «علم لدنی» و دانشی است که ریشه در وحی و تعلیم الهی دارد نه دگری.
آیا شایسته است که با بودجههای کلان و صرف زمان فراوان، بخواهیم آنچه را که اهلبیت علیهمالسلام برای بشریت تبیین کردهاند _ از حکمت زندگی تا علوم نافع _ تنها از زاویه دید محدود تجربیِ امروز بازتعریف کنیم؟ این، همانگونه که، مانند آن است که یکنفر مصالح بنایی یا تکنولوژی خودروسازی استوار را رها کرده، و خود بخواهد از نو و با تجربهای ناقص، همه چیز را بسازد. آیا این عقلانی است؟ پژوهشِ واقعی، نه نادیده گرفتن میراث عظیم دینی، که «بهرهگیری از آن سرچشمه» و سپس «تکمیل، تطبیق و تعمیق» آن با ابزارهای روز است. جوان مؤمن، پیشگام در پژوهش است، اما نه با قطعِ رابطه با گذشته، که با اتصال به آن چشمه جوشان.
سخن و کلام را با این پرسش به پایان میبریم؛ آیا وقت آن نرسیده که در «هفته پژوهش»، اولویتهای پژوهشی خود را بر اساس نیازهای حقیقی جامعه منتظر و در راستای کشف گنجینههای علوم ناب اسلامی _ که خود عالیترین شکل پژوهش الهی است _ بازتعریف کنیم؟ آیا نباید قهرمانان واقعیِ میدان علم و تفکر را به نسل جوان معرفی کنیم؟
پژوهش راستین، عبادت است. آبادانی دنیا، تکلیف است. بیاییم این دو را با هم پیوند زنیم.
حضرت علی علیهالسلام میفرمایند: «وَ مـا جـالَسَ هـذَا الْقـُرآنَ اَحـَدٌ اِلاّ قـامَ عـَنـْهُ بـِزِيـادَةٍ اَوْ نـُقـْصـانٍ، زِيـادَةٍ فـى هُدىً وَ نُقْصانٍ مِنْ عَمىً: هیچ شخصى با قرآن همنشين نشد، مگر آنكه از كنارش با فزونىاى يا كاستىاى برخاست. فزونى در هدايت و كاهش از كوردلى».
