دلایل اهمیت سلامت شهری؛
زهره نعلبندی
شاخه سبز- سلامت شهری به مجموعه عوامل اجتماعی، جسمی، محیطی و زیرساختی شهر اطلاق می‌شود که بر رفاه و کیفیت زندگی شهروندان تاثیر می‌گذارند.
قم در مسیر تحولات مهمی در حوزه سلامت شهری قرار گرفته است که می‌تواند الگوی موثری برای سایر مناطق باشد.
به گزارش خبرنگار شاخه سبز، واژه سلامت به سلامت فیزیکی، سلامت ذهنی، سلامت عاطفی و هیجانی، سلامت محیط زیست، سلامت اجتماعی و سلامت معنوی اطلاق می‌شود.
سلامت شهری از چند جهت اهمیت دارد یک اینکه توسعه شهری سریع و بدون برنامه ریزی، تبعات منفی برای سلامت و ایمنی شهروندان خواهد داشت.
روند مهاجرت و شهرنشینی رو به افزایش است و در آینده نیز بیشتر خواهد شد و این موضوع در کشورهای در حال توسعه به دلیل محدودیت منابع شهر موجب افزایش نابرابری افراد ساکن در شهرها در دسترسی به خدمات خواهد شد.
دوم اینکه اغلب مهاجران به شهرها را افراد فقیر تشکیل می‌دهند که عموما در حاشیه شهرها و سکونت‌گاه‌های غیر رسمی ساکن می‌شوند. اگر خدمات شهری موثر و فرصت‌های اقتصادی برای آن‌ها فراهم نشود، بی‌کاری و عدم اشتغال و درآمد پایین بروز خواهد یافت و در نتیجه پایداری اجتماعی، امنیت و سلامت جوامع شهری نیز به خطر می‌افتد.
شرایط شهری یکی از مولفه‌های تعیین کننده سلامت محسوب می‌شود و بر اساس هشدارهای سازمان جهانی بهداشت، حداقل ۳ مساله سلامتی شهرها را تهدید می‌کند.
اولین مشکل، رشد بیماری‌های عفونی و واگیر به دلیل شرایط بد زندگی و دومین مشکل، رشد بیماری‌های غیرواگیر مانند بیماری‌های قلبی و عروقی، چاقی، سرطان‌ها و دیابت به دلیل کم تحرکی، رژیم غذایی و سبک زندگی غیربهداشتی، مصرف سیگار و الکل است. مشکل سوم هم بروز آسیب‌ها و جراحت‌ها، حوادث ترافیکی و جاده‌ای و همچنین جرم و جنایت است.
بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۰ تکالیف بخش‌های مختلف برای ارتقای سلامت بر عهده وزارت بهداشت، حاکمیت محلی، جامعه مدنی، محققان و برنامه ریزان شهری است.
یکی از راهکارهای دستیابی به سلامت شهری، ارتقای برنامه ریزی شهری برای رفتارهای سالم و ایمن است. طراحی شهری جهت افزایش تحرک مردم، تدارک غذای ایمن، مقبول و قابل دسترس، تدارک خدمات سلامت برای همه و ارتقای ایمنی خیابان‌ها در این راهکار وجود دارد.
دانشگاه علوم پزشکی قم گام‌های نخستین برای اجرای برنامه ملی شهر سالم را برداشته است.
برنامه ملی شهر سالم بستری مناسب برای تعامل ساختارمند مردم و سازمان‌ها به منظور ارتقای سلامت جامعه است. این رویکرد، سلامت را در کانون تصمیم‌گیری‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی قرار داده و زمینه‌ای برای توسعه پایدار فراهم می‌کند.
با این اقدام، قم در مسیر تحولات مهمی در حوزه سلامت شهری قرار گرفته است که می‌تواند الگوی مرثری برای سایر مناطق باشد.
استاندار قم اخیرا با تاکید بر پیشگیری، مشارکت مردمی و حمایت از تیم‌های سلامت، گفت: ارتقای سلامت و امنیت غذایی از اولویت‌های استان در سال ۱۴۰۴ است.
نخستین جلسه گروه کاری سلامت و امنیت غذایی استان قم در سال 1404 به ریاست اکبر بهنام‌جو، استاندار قم برگزار شد. در این جلسه، تاکید بر پیشگیری، استفاده از ظرفیت‌های مردمی و حمایت همه‌جانبه از تیم‌های سلامت استان به‌عنوان اولویت‌های اصلی مطرح شد تا امنیت و کیفیت سلامت شهروندان قم در سال جدید تقویت شود.
استاندار قم در این جلسه بر اهمیت موضوع سلامت تأکید و آن را یک اولویت اساسی و بنیادین دانست و بر لزوم مشارکت همه دستگاه‌ها و نهادها در این حوزه تاکید کرد.
وی با اشاره به ضرورت برگزاری ماهانه جلسات گروه کاری سلامت و امنیت غذایی گفت: تمرکز اصلی باید بر پیشگیری باشد، چرا که پیشگیری از بیماری‌ها می‌تواند مشکلات درمانی را به طرز چشم‌گیری کاهش دهد.
بهنام‌جو همچنین بر اهمیت حمایت از دانشگاه علوم پزشکی استان و تیم‌های سلامت تاکید کرد و افزود: ما در استان قم از تمامی ظرفیت‌های دانشگاه علوم پزشکی حمایت قاطع داریم و با برنامه‌ریزی دقیق، تیم‌های سلامت به خوبی در حال اجرای برنامه‌های خود هستند.
وی در ادامه بر لزوم بهره‌گیری از ظرفیت‌های مردمی در گسترش فرهنگ سلامت تاکید کرد و گفت: مردم باید در کنار گروه‌های مردمی و رسانه‌ها، نقش اساسی در ترویج فرهنگ سلامت ایفا کنند.
استاندار قم همچنین بر اهمیت برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از ظرفیت‌های همه دستگاه‌ها در حوزه سلامت تأکید کرد و گفت: برنامه‌های حوزه سلامت باید طبق دستورالعمل‌های مشخص پیش بروند، ضمن اینکه باید توجه ویژه‌ای به ورزش و افزایش تحرک در استان داشته باشیم.
وی در خصوص مداخلات غیرمجاز در حوزه سلامت نیز گفت: هر گونه مداخله غیرمجاز در این حوزه برخورد قانونی خواهد داشت و ما اجازه نمی‌دهیم که امنیت سلامت مردم به خطر بیفتد.
علی ابرازه، رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم، نیز در این جلسه ضمن تاکید بر استفاده از ظرفیت‌های همه دستگاه‌های استان برای ارتقای خدمات سلامت، گفت: توجه به تغذیه مناسب و جلوگیری از کم‌تحرکی باید جزو اولویت‌ها باشد، زیرا در غیر این صورت مشکلاتی همچون چاقی و بیماری‌های مرتبط به آن گسترش می‌یابد.
وی همچنین بر لزوم ارتقای سواد سلامت در جامعه تأکید کرد و افزود: با ارتقای سواد سلامت، مردم قادر خواهند بود پیام‌های بهداشتی را به‌درستی دریافت و خود مراقبتی را به بهترین نحو انجام دهند.
مرتضی حیدری، معاون سیاسی امنیتی استاندار قم، نیز در این جلسه با پیشنهاد راه‌اندازی قرارگاه سلامت در استان، اعلام کرد که تمامی دستگاه‌های اجرایی موظف به ایفای نقش خود در بهبود وضعیت سلامت استان هستند.
