فاطمه مداح نظری - وصیت‌نامه امام خمینی تفسیر بسیاری از آیات و روایات و برنامه زندگی در دوران انتظار فرج است. این وصیت‌نامه به واقع صحیفه انقلاب و منشور معنوی انقلاب است و قطب‌نمای جمهوری اسلامی و دستورالعمل حفظ و تداوم انقلاب و نظام و عصاره اهداف عالیه انقلاب و چکیده آرمان‌های امام خمینی است؛ ارزشمندترین گنجینه و بهترین میراث معنوی برای آیندگان در تمامی عصر‌ها که مجموعه‌ای از شاخص‌های انقلاب و تمامی شاخص‌های راه امام است. وصیت‌نامه امام نقشه راه انقلاب در تمامی عصر‌ها و دوره‌هاست. رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای همواره توصیه به خواندن و عمل به وصیت‌نامه امام خمینی به‌ویژه به جوانان نموده‌اند. برخی محور‌های رهنمود‌های معظمه‌له در زمینه اهمیت و عظمت وصیت‌نامه سیاسی – الهی امام خمینی عبارت است از:
- اصول انقلاب هم همان چیز‌هایی است که در وصیت‌نامه و بیانات امام وجود دارد؛ این‌ها پایه‌ها و ستون‌های انقلاب است.
- امام مجسّم در همین وصیت‌نامه، بیانات و گفتار‌ها است.
- محتوای آن امامی که توانست دنیا را تکان بدهد، همین چیز‌هایی است که در این وصیت‌نامه و مانند این‌ها هست.
- وصیت‌نامه امام، لبّ ارزش‌های مورد نظر امام است.
- وصیت‌نامه امام آشکارا همه مافی‌الضمیر امام را برای آینده انقلاب تبیین می‌کند.
- وصیت‌نامه امام (ره)، جمع‌بندی شده فرمایشات امام (رضوان اللَّه تعالی علیه) و مبانی و اصول انقلاب ما است.
- منشور معنوی انقلاب، وصیت‌نامه‌ی امام و وصیّتنامه‌های شهداست.
انقلاب اسلامی ایران در مقایسه با انقلاب‌های دیگر جهان از یک سلسله ویژگی‌ها و امتیازات اصولی برخوردار است که از نظر فرهنگ، دانش و تئوری انقلاب آن را در رده بالای پدیده‌های سیاسی بزرگ و انقلاب‌های مهم جهان قرار داده است.
وصیت‌نامه الهی و سیاسی حضرت امام‌خمینی (ره) در واقع یک وصیت‌نامه عادی و معمولی نیست بلکه صحیفه انقلاب اسلامی و دستورالعمل تداوم انقلاب اسلامی است.
این وصیت‌نامه حاصل تجربیات و تلاش‌های طاقت‌فرسای چند سال قبل از انقلاب و بعد از آن و آگاهی عمیق آن حضرت به مبانی اسلام و حکومت اسلامی است.
امام‌خمینی(ره) مقدمه وصیت‌نامه الهی و سیاسی خود را با حدیث ثقلین آغاز کرده است در واقع ایشان می‌خواهد تاریخچه انقلاب اسلامی ایران را براساس تحولاتی که بر قرآن و اهل بیت سپری شده است، مطابقت دهند یعنی انگیزه انقلاب اسلامی را با پیوند قرآن و عترت در اذهان مردم و پیاده کردن مقاصد قرآن و سنت اعلام کنند.
ایشان در وصیت‌نامه الهی و سیاسی خود انقلاب اسلامی را یک پدیده الهی یا تحفه الهی قلمداد می‌کنند. حفظ انقلاب رفع موانع و مشکلات انقلاب و ایجاد مقتضیات بقاء انقلاب از جمله مواردی هستند که ایشان در ابتدای وصیت‌نامه به آن اشاره کرده و حفظ آن را بر ملت ایران و جمیع مسلمانان واجب می‌شمارند. چنانچه می‌فرمایند« امروز بر ملت ایران خصوصاً بر جمیع مسلمانان جهان واجب است، این امانت الهی را حفظ کرده و در راه ایجاد مقتضیات بقاء و رفع موانع و مشکلات آن کوشش کنند.»
در بخش بعدی آن رهبر فرزانه با درایت کامل موانع و خطراتی را انقلاب اسلامی را تهدید می‌کند، برای نسل‌های حاضر ونسل‌های بعدی بیان کرده و می‌فرمایند« یأس از اسلام، انزوای روحانیت، منحرف کردن مراکز تعلیم و تربیت از آن خطراتی است که انقلاب اسلامی را تهدید می‌کند »
در واقع می‌توان گفت یکی از ویژگی‌های مهم وصیت‌نامه الهی و سیاسی ایشان این است که برای هر مانع و هجومی راه مقابله با آن را نیز بیان می‌کنند.
نکته قابل توجه این است که در بیان توطئه‌ها آن حضرت از دو منظر نگاه می‌کنند، توطئه‌هایی که قبل از انقلاب وجود داشته و هم اکنون نیز وجود دارد و توطئه‌هایی که بعد از انقلاب متوجه نظام است.
از جمله توطئه یأس از جمهوری اسلامی، حضرت امام می‌خواستند بگویند که نه تنها این توطئه باید از داخل خنثی شود و بردوش ملت ایران بلکه ملت‌های اسلامی نیز در پاسخگویی به این توطئه‌ها باید از خود حرکتی داشته باشند .
نکته مهم بعدی در وصیت‌نامه حضرت امام وصیت به مراکز تعلیم و تربیت و حوزه‌های علمیه است. در واقع ارتباط این مراکز با ارکان نظام را نشان می‌دهد، به این معنی که باید به دانشگاه و حوزه که تغذیه‌کننده مجلس و دیگر ارکان نظام هستند، توجه خاصی مبذول شود.
به این صورت به اهمیت تعلیم و تربیت، ضرر دانشگاه‌ها، حفظ دانشگاه‌ها و خطر افراد نفوذی در حوزه‌های علمیه و تعلیم و تصفیه حوزه‌ها و حفظ فقه اسلامی اشاره می‌کنند.
پس از آن حضرت امام ابعاد مهم دیگر نظام اسلامی را مطرح می‌کنند و آن ارائه تصویر کلی از مبانی ایدئولوژیک حکومت اسلامی و ابزارهای تعالی و رشد و هدایت این نظام است.
وقتی که حضرت امام‌خمینی(ره) با بیان وصایای خود نظام اسلامی را تثبیت می‌کنند، در خاتمه وصیت‌نامه خود توصیه به دولت‌ها و ملت‌های اسلامی دارند که بیان‌کننده آرمان نهایی انقلاب، نظام و حرکت به سوی حکومت جهانی امام زمان (عج)است.
چنانچه می‌فرمایند« با همت دولت‌ها و ملت‌ها و با تأیید خداوند متعال روزی تحقق یابد، خواهید دید که بزرگترین قدرت جهان را مسلمین تشکیل می‌دهند»
سرانجام توصیه نهایی امام که عصاره و چکیده تمام وصیت‌نامه و نوعی ارائه به تمام مخاطبان و رشد و بالندگی نظام اسلامی باشد این است که فرموده‌اند « وصیت اینجانب به همه آن است که با یاد خدای متعال به سوی خودشناسی و خودکفایی و استقلال با همه ابعادش به پیش و بی‌تردید دست خدا با شماست».
یکی دیگر از خصوصیات وصیت‌نامه الهی و سیاسی ایشان آن است که مخاطبان آن نه تنها اختصاص به همه اقشار ملت ایران دارد بلکه جمیع ملل اسلامی و مظلومان جهان در هر ملت و مذهبی را شامل می‌شود که این مخاطبین را می‌توان مسؤولان نظام جمهوری اسلامی شامل رهبر و شورای رهبری، رئیس‌جمهور، دولت، شورای نگهبان، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، شورای عالی قضایی و قضات، شورای دفاع را شامل می‌شود و در کنار آن اقشار مختلف ملت شامل نویسندگان و گویندگان، روحانیون و روحانی‌نماها، روشنفکران ، اقلیت‌های مذهبی، جوانان دبیرستانی و دانشگاهی، ثروتمندان، نوجوانان و جوانان هستند.
در کنار آن تشکیلات علمی و سازمان‌ها و مؤسسات شامل رسانه‌های گروهی ، حوزه علمیه و دانشگاه‌ها، ملت‌های مسلمان و دولت‌های مسلمان، ملت‌های محروم و ستم‌دیده و مستضعف جهان و کشورهای اسلامی و دولت‌ها را نیز در بر می‌گیرد.
بنابراین می‌توان گفت هر نکته و عبارت وصیت‌نامه الهی و سیاسی ایشان با هدفمندی و نظم خاص نوشته شده است و همه به هم وابسته و مکمل هستند .
انقلاب اسلامی در مقایسه با انقلاب‌های دیگر جهان از یک سلسله ویژگی‌ها و امتیازات اصولی برخوردار است که از نظر فرهنگ و دانش و تئوری انقلاب آن را در رده بالای پدیده‌های سیاسی بزرگ و انقلاب‌های مهم جهان قرار داده است و حضرت امام‌خمینی(ره) در وصیت‌نامه الهی و سیاسی خود وجه تمایز انقلاب اسلامی ایران با سایر انقلاب‌ها را در انگیزه انقلاب و قیام در پیدایش و در کیفیت مبارزه اعلام کرده و می‌فرمایند «بنابراین شک نباید کرد که انقلاب اسلامی ایران از همه انقلاب‌ها جداست هم در پیدایش و هم در کیفیت مبارزه و هم در انگیزه انقلاب و قیام»
حضرت امام‌خمینی با اعتقاد به لزوم دخالت دین در سیاست و ضرورت برپایی حکومت اسلامی برای اجرای حدود و احکام اسلامی و به پیروی از سیره پیامبر(ص) و ائمه‌اطهار رهبری یک انقلاب بزرگ را به دست گرفته و نظام اسلامی را پایه‌گذاری کرده و رهبری کردند .
ایشان در این رابطه می‌فرمایند « قرآن و کتاب‌های حدیث که منابع احکام و دستورات اسلام است با رساله‌های عملی که توسط مجتهدان عصر و مراجع نوشته می‌شود، از لحاظ جامعیت و اثری که در زندگانی اجتماعی می‌تواند داشته باشد، به کلی تفاوت دارد .
نسبت اجتماعات قرآن با آیات عبادی آن از نسبت صد به یک هم بیشتر است، از یک دوره کتاب حدیث که حدود 50 تاست و همه احکام اسلام را در بر دارد، چهار کتاب مربوط به عبادات و وظایف انسان نسبت به پروردگار است ».
حضرت امام در فرازی از وصیت‌نامه الهی و سیاسی به نقش و و ظیفه مردم در این رابطه اشاره کرده و می‌فرمایند« شما ای مستضعفان جهان و ای کشورهای اسلامی و مسلمانان جهان بپاخیزیند و حق را با چنگ و دندان بگیرند و از هیاهوی تبلیغاتی ابرقدرت‌ها و عمال سرسپرده آنان نترسید و حکام جنایتکار که دسترنج شما را به دشمنان شما و اسلام عزیز تسلیم می‌کند، از کشور خود برانید و خود و طبقات خدمتگزار متعهد، زمام امور را به دست گیرید»
رهبری در نظام اسلامی نیز یکی از ارکان مهم است و آن حضرت در وصیت‌نامه الهی و سیاسی خود در وصیت به رهبری می‌فرمایند «وصیت اینجانب به رهبر و شورای رهبری در این عصر که عصر تهاجم ابرقدرت‌ها و وابستگان به آنان در داخل و خارج کشور به جمهوری اسلامی و در حقیقت به اسلام است، در پوشش جمهوری اسلامی و در عصرهای آینده آن است که خود را وقف در خدمت به اسلام و جمهوری اسلامی و محرومان و مستضعفان بنمایند و گمان نکنند که رهبری فی‌نفسه برای آنها تحفه‌ای الهی است و مقام والایی دارد بلکه وظیفه سنگین و خطرناکی است که لغزش در آن اگر خدای نخواسته با هوای نفس باشد، ننگ ابدی در این دنیا و آتش غضب خدای قهار در جهان دیگر را در پی دارد»
امام راحل در ادامه وصیت‌نامه الهی و سیاسی خود بعد از بیان اهمیت انقلاب اسلامی، ضرورت پرداختن به مسائل فرهنگی را در راستای مقابله به توطئه‌های فرهنگی به منظور صیانت از نظام اسلامی طرح و به ارائه طریق می‌پردازد.
بدون شک موضوعات فرهنگی از چنان شائبه‌ای برخوردار هستند که پرداختن به آنها بالاترین و اساسی‌ترین اولویت‌ها را به خود اختصاص می‌دهند و امام راحل نیز می‌فرمایند« ما اکنون در این زمان که دست ابر قدرت‌ها را از کشور خودمان کوتاه کردیم، مورد تهاجم تبلیغاتی تمام رسانه‌های گروهی وابسته به قدرت‌های بزرگ هستیم چه دروغ‌ها و تهمت‌ها که گویندگان و نویسندگان وابسته به ابرقدرت‌ها به این جمهوری اسلامی نوپا زده و می‌زنند و می‌دانید که امروز جهان روی تبلیغات می‌چرخد».
به این ترتیب وسائل ارتباط جمعی می‌توانند فرهنگ خاصی را در جامعه القاء کنند، عناصر بیگانه از این طریق وارد فرهنگ شده هماهنگی وحدت و یکپارچگی جامعه را متزلزل کند و عقاید، ارزش‌ها و هنجارهای جدیدی را تبلیغ کند که به‌تبع آن شکل زندگی مادی و فرهنگ حاکم بر آن نیز دگرگون خواهد شد .
توجه همگان بر این نکته ضروری است که هر نکته و عبارت وصیت‌نامه الهی و سیاسی امام راحل با هدفمندی و نظم خاص نوشته شده است و همه به هم وابسته و مکمل یکدیگرند و اجرای متعادل وصایای آن حضرت تأمین‌کننده اهداف و آرمان‌های انقلاب است.
در نهایت این‌که امام راحل وقتی تکلیف خویش را انجام شده می‌بینند، در پایان وصیت‌نامه می‌فرمایند «با دلی آرام، قلبی مطمئن، روحی شاد و ضمیری امیدوار به فضل خدا از خدمت خواهران و برادران مرخص و به‌سوی جایگاه ابدی سفر می‌کنم».
