زهره مهرنوروزی-یکی از مشکلاتی که عده ای به اسم چالش به آن نمی کنند بازی های دیجیتال است. طبق آماری از مرکز تحقیقات بازی های دیجیتال، بازی‌های دیجیتالی به ویژه بازی‌های موبایلی، در ایران مخاطبان پروپاقرصی دارد. طبق این گزارش در حال حاضر ۲۳ میلیون بازیکن در کشور وجود دارند و سرانه مصرف بازی دیجیتال در ایران روزانه ۳۵ دقیقه است که بازی‌های با تلفن همراه با سهم ۶۵ درصدی، بیشترین میزان درآمدزایی را از آن خود کرده اند. اما آماری دیگر نشان می دهد کمتر از پنج درصد بازی های فروخته شده در بازار، ایرانی هستند و این نشانگر آن است که بازار در تسخیر بازی های خارجی است و به گفته کارشناسان این می تواند پیامدهای فرهنگی خاصی را برای کاربران نوجوان و جوانمان به همراه داشته باشد که ممکن است مغایر با فرهنگ بومی و ایرانی باشد. چراکه طراحان این بازی ها نیز استراتژی های خاصی را در ساخت و پرداخت آنها در نظر گرفته اند و فقط جنبه سرگرمی لحاظ نشده که اثرات آن را به مرور بر روی کاربران شاهدخواهیم بود. برای یافتن خطرهای پنهان بازهایی دیجتال با کارشناسان همکلام می شویم.
عباس صادقی مشاوره خانواده می گوید: فشارهای عصبی، چشم درد، کاهش فعالیت بدنی، افتادگی سرشانه و مشکلات مربوط به ستون فقرات و دیسک کمر تنها بخشی از مشکلاتی است که کاربران بازی های دیجیتال را درگیر خود می کند. به ویژه آن دسته از بازیکنانی که زمان مشخصی برای انجام این بازی ها قائل نیستند و تمام وقت و تا جایی که در توانشان است بازی می کنند.
وی تصریح کرد: برای مثال عده ای به خصوص والدین به چاق شدن فرزندشان در اثر این بازی ها گلایه دارند. گروهی از کاربران به خاطر بازی مدام و انرژی زیادی که پای رایانه یا کنسول بازی از دست می دهند مدام گرسنه شده و به دلیل بی تحرکی و سوخت و ساز بدنی این پرخوری منجر به چاقی آنها و عوارض ناشی از چاقی مثل کبد چرب، فشار خون، کلسترول می شود. همچنین بیشتر بازیکنان که وقت و بی وقت پای بازی مورد علاقه شان هستند از بی خوابی رنج می برند و همیشه خسته اند. همین باعث می شود خیلی از آنها از روند عادی زندگی شان مثل درس، مدرسه و کار جا بمانند.
این مشاوره تاکید کرد: گذشته از مشکلات جسمی ناشی از این اتفاق، اثرات روحی و روانی بر روی کاربران این بازی ها نیز بی تاثیر نیست. برخی از کارشناسان معتقدند این بازی ها افراد را دچار انزوای اجتماعی می کند. این گروه معتقدند برخی از افراد به دلیل عدم برقراری روابط اجتماعی در دنیای واقعی، به دنیای غیرواقعی بازی پناه می برند و این به انزوای اجتماعی آنها دامن می زند.
صادقی اظهار داشت: حتی آنها در این بازی ها و در قالب کاراکترهای بازی مثل یک سرباز یا یک جنگجو، به دنبال هویت جدیدی از خودشان می گردند و سعی دارند ضعف در دنیای واقعی شان را به کمک شخصیت های بازی جبران کنند. برای مثال فرد در پوشش یک سرباز وارد مناطق خطر می شود و با اسلحه یا بمب مخالفین را از سر راه خود بر می دارد و قدرت نمایی می کند. در نتیجه این کاربران در طولانی مدت روابط آنها با اطرافیان و جامعه به حداقل می رسد و بیشتر حالت عصبی و گاهی پرخاشگر پیدا می کنند، حتی روابط عاطفی آنان با اعضای خانواده نیز تحت تاثیر این بازی ها حالتی سرد و بی تفاوت به خود می گیرد.
وی بیان کرد: در این زمینه با بیان اینکه بچه ها نیاز به تخلیه هیجانی دارند، خاطرنشان کرد: پناه بردن به وسایل ارتباطی مثل تبلت و گوشی های موبایل و بازی ها محلی برای تخلیه هیجان برای بچه ها محسوب می شود. البته پیش از کرونا، بچه ها به دلیل یکسری فعالیت های روزمره مثل مدرسه یا دانشگاه و... تا حدی از فضای مجازی دور بودند یا در کنار خانواده بیشتر وقت می گذرانند.
در ادامه خانم منیره شایسته کارشناس ارشد آموزش نوجوانان می گوید:در دوران کرونا برنامه ریزی خاصی برای گروه سنی کودک و نوجوان و جوان و سرگرم شدنشان در نظر گرفته نشد هنوز هم برنامه ریزی خاصی در اینباره وجود ندارد. پس از کرونا اغلب بچه ها خانه نشین شدند و به یکباره به خاطر شرایطی که پیش آمد همه مجبور به استفاده از فضای مجازی شدند. چراکه این راهی برای ادامه تحصیل بچه ها بود.
وی افزود: با تحقیقات صورت گرفته گروهی از کارشناسان بازی های دیجیتال بر روی وضعیت تحصیلی برخی از دانش آموزان تاثیر منفی دارد و از آنجایی که ماهیت خیلی از این بازی ها به ویژه برای پسران بازی های خشونت آمیز است در گذر زمان باعث افزایش خشونت، پرخاشگری و بیگانگی اجتماعی و فرهنگی در میان آنها می شود.
وی اظهارداشت: طبق یک پژوهش از سوی مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی در خصوص بازی های رایانه ای و اثرات آن بر سلامت روانی دانش آموزان، نتایج پژوهش نشان داده که دانش آموزانی که به بازی های رایانه ای نمی پرداختند از نظر سطح سلامت روانی در همه ابعاد از جمله پرخاشگری، افسردگی، اضطراب، حساسیت بین فردی، علائم جسمانی در شرایط بسیار بهتری نسبت به دانش آموزانی که کم یا زیاد به بازی می پردازند قرار داشتند.
وی درادامه گفت: این تحقیق که به صورت پیمایشی و روی ۳۰۰ نفر از دانش آموزان دختر و پسر مقطع راهنمایی شهرستان آزادشهر انجام شد، یکی از اساسی ترین اثرات منفی این بازی ها که القای خشونت و پرخاشگری بود را مورد بررسی قرار داد. نتایج تحقیق نشان می داد که بیشترین آمار تمایل بچه ها به انجام بازی های مبارزه ای و خشونتی و کمترین امتیاز به انجام بازی های حل مسئله و اکتشافی بوده است.
این کارشناس آموزش تصریح کرد:در خصوص پیامدهای بازی های دیجیتال برخی از کارشناسان نیز معتقدند کشورهای سازنده در قالب طراحی رنگین و گرافیک بالای این بازی ها به دنبال القای فرهنگ و تفکرات خود به جوامع دیگر هستند. برای مثال آنها معتقدند در برخی از این بازی ها سعی می کنند نشان بدهند که زندگی غربی و رفتار شهروند غربی بهتر است و این را به نوعی در دل بازی ها به کاربران آموزش می دهند یا در برخی از بازی ها تفکر سیاسی، ابتذال یا پرخاشگری و خشونت به طور آشکار احساس می شود.
شایسته تصریح کرد: در برخی از این بازی ها فرد توانایی این را دارد که در محیط بازی هر کاری دوست دارد را انجام بدهد و برای مثال یکی از اثرات منفی این می شود که فرد را به سمت پرخاشگری و عصبانیت ببرند. برخی کارشناسان معتقدند: بهتر است بازی ها محتوایی خلاقان برای کودک و نوجوان داشته باشد تا بچه ها به واسطه این بازی ها معمایی را حل کنند و در عین حال سرگرم شوند. یعنی بازی به مهارت حل مسئله فرد کمک کند. والدین می توانند برای اینکه فرزندشان به طور مداوم بازی نکند و درگیر اثرات منفی جسمی و روحی ناشی از آن نشود زمان مشخصی را برای وی در نظر بگیرند.
وی معتقد است هرچقدر والدین برای سرگرم کردن فرزندشان وقت بگذرانند و به تخلیه انرژی وی در محیط های سالم تر مثل کوه، پارک کمک کنند، کودک وقت کمتری برای پیوست به دنیای بازی های غیرواقعی و فضای مجازی خواهد داشت.
وی گفت: بدون شک نقش والدین برای ارائه برنامه های جایگزین بی تاثیر نخواهد بود. وقتی آنها برنامه مفرحی برای فرزندشان مثل کوه پیمایی یا ورزش و بازی های گروهی در نظر بگیرند، وی سراغ بازی دیجیتال نمی رود. در نتیجه به جی انزوای اجتماعی، روابط عاطفی و اجتماعی بهتری با اطرافیان خود خواهد داشت. البته این بدان معنا نیست که انجام بازی های دیجیتال مضر است چراکه به گفته عده ای از جامعه شناسان دنیای بازی های رایانه ای سرشار از شگفتی است و کودک تا مرز تحقق رویاها پیش می رود و این دنیا برای کودک پر از هیجان و اسرار و ماجراجویانه است اما بسیار اهمیت دارد که والدین پیش از وارد شدن کودکان به این دنیا آموزش های لازم را به آنها بدهند.
وی اضافه کرد: برای مثال در گذشته متولدین پیش از دهه ۶۰ و حتی ۷۰ تعداد اعضای خانواده آنها زیاد و فرهنگ آپارتمان نشینی کم بود، بازی ها اغلب سنتی و به صورت گروهی در کوچه و خیابان انجام می شد. مثل فوتبال و هفت سنگ به همین دلیل در آن زمان با وجود اینکه بازی های دیجیتال تا حدی وجود داشت اما بچه ها بیشتر به سمت بازی های سنتی متمایل بودند و از طرفی دسترسی به این بازی ها نیز برای هر کودکی فراهم نبود.
به گفته این کارشناس امروز اما با فرهنگ آپارتمان نشینی، تک فرزندی و نگرانی والدین از آسیب دیدن فرزندشان هنگام بازی کردن در کوچه و خیابان باعث خانه نشینی بچه ها شده است. در نتیجه با پیشرفت فناوری و از راه رسیدن صنعت بازی های سرگرم کننده، نسل امروز چه بخواهیم و چه نه، تحت تاثیر این علاقه مندی قرار دارند و به این صورت هیجانات خود را تخلیه می کنند.
وی می گوید: در کنار مزایایی که برخی از این بازی‌ها دارند اگر نظارتی روی محتوا و زمان‌بندی بازی‌های دیجیتال نشود، اثرات منفی ناخوشایندی بر رفتار کودکان و نوجوانان به همراه خواهد داشت. ما همیشه درگیر یک سری هیجانات بوده و هستیم. این هیجانات از دوران کودکی با ما بوده و همیشه درصدد این هستیم که به نحوی این هیجانات را تخلیه کنیم. تخلیه هیجانی می تواند با انجام ورزش مثل پیاده روی در پارک یا کوه پیمایی باشد یا انجام فعالیت های گروهی و در عصر جدید با آمدن گیم ها و بازی های جدید همراه شده است.
این کارشناس آموزش نوجوانان اظهارداشت: جذابیت این بازی ها به خاطر گرافیک بالا، تصاویر شاد، کیفیت بازی است که هر بار توسط شرکت سازنده آن، نسخه به روز شده اش وارد بازار می شود بسیار بالا است و این بازی ها می تواند ابزاری برای تخلیه هیجان باشد. اما این در اختیار شما است که تخلیه هیجانی خود را با استفاده از این بازی ها به سمت مثبت پیش ببرید یا منفی. این والدین هستند که نقش مهمی در هدایت نوجوانان دارند والدین باید با تاثیری خود اجازه ندهند خطرهای پنهان بازی های دیجیتال متوجه نوجوانان شود که بسیار آسیب زااست.
