زهره نعلبندی
در طی دهه اخیر با توجه به افزایش تعداد دانش آموزان یکی از مهمترین مشکلات نظام آموزشی کشور، کمبود معلم برای برگزاری کلاس‌های درس است؛ چالشی که ریشه در یک سال یا یک مدیریت ندارد، بلکه ناشی از فراموشی استخدام فرهنگیان در چند دهه بوده است.
این درحالیست که جمعیت دانش‌آموزی کشور بر اساس آمارهای رسمی در سال ۱۳۹۲ حدود ۱۲ میلیون نفر و اکنون این رقم افزون بر ۱۶ میلیون نفر است و این رقم حاکی از آن است که در این مدت شاهد افزایش چند میلیونی در تعداد دانش‌آموزان در مقاطع ابتدایی و متوسطه هستیم.
در چند سال اخیر حتی آموزش و پرروش برای کمبود نیازهای خود علاوه بر ورودی‌های ثابت از طریق دانشگاه فرهنگیان و دبیری شهید رجایی، گام‌های خوبی را برای جذب معلمان توانمند براشته است، اما با توجه به بازنشستگی معلمان بحران کمبود معلم همچنان باقی مانده است. در چند سال اخیر دولت با همکاری وزارت آموزش و پرورش از طریق جذب ماده ۲۸ ، معلمان جدیدی را در اختیار گرفته است اما با توجه به نیازهای وسیع این وزارتخانه این راه حل هم در شرایط فعلی نتوانسته به علت بازنشستگی معلمان این کمبودها را برطرف کند.
البته امسال انتقادهای بسیاری به نحوه برگزاری این آزمون وجود دارد مثلا برخی رشته‌ها از دفترچه آزمون به صورت کامل حذف شده‌اند همچنین جذب معلم از برخی رشته‌های نامرتبط، اعلام دیر هنگام برگزاری آزمون و انتشار دفترچه،همچنین هزینه بالای ثبت نام در آزمون برای شرکت کنندگان از جمله ایرادات و اعتراضات مردم به برگزاری این آزمون بوده است.
کمبود معلم در ایران دلایل متعددی دارد مثلا حقوق کم معلمان و زیر خط فقر بودن بسیاری از آن‌ها، کاهش جذب دانشجو معلم، بازنشستگی گسترده معلمان، افزایش جمعیت دانش‌آموزی و تغییرات جمعیتی، و همچنین چالش‌های مربوط به گزینش و استخدام معلمان جدید از جمله این دلایل هستند.
بازنشستگی پیش از موعد اساسی‌ترین چالش نظام تعلیم و تربیت و علت کمبود معلم است چراکه در سال ۱۳۸۶ به دلیل اجرای قانون بازنشستگی پیش از موعد مقرر جمعی از معلمانی که از سابقه ۲۷ سال برخوردار بودند؛ تصمیم به بازنشستگی گرفتند.
لذا اکنون باید برای جذب و استخدام کمبود نیروی انسانی برنامه ریزی بلند مدت ۱۵ تا ۳۰ ساله را در دستورکار قرار داد و برای آن تصمیم‌گیری کرد.
افزایش جذب دانشجو معلمان، بهبود وضعیت معیشتی و حرفه‌ای معلمان، استفاده از ظرفیت‌های موجود و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین آموزشی می‌توانند راهکارهایی برای رفع چالش کمبود معلم باشند.
در هر صورت این نکته مهم نباید فراموش شود که کمبود معلم در مدارس می‌تواند آسیب‌های جدی به نظام آموزشی و دانش‌آموزان وارد کند.
افزایش تراکم دانش‌آموزان در کلاس‌ها، کاهش کیفیت آموزش، افت تحصیلی دانش‌آموزان، افزایش بار کاری معلمان موجود، و در نهایت تضعیف انگیزه تحصیلی از جمله این آسیب‌ها هستند که باید برای جلوگیری از این آسیب‌ها در طی این سال‌ها به فکر چاره اندیشی برای رفع بحران کمبود معلم باشیم.
